سه چالش بر سر راه اصلا‌حات

جنبش اصلا‌ح‌طلبی مردم ایران در سال‌های اخیر شكل كامل‌تر و بلوغ یافته‌ای پیدا كرده است. این جنبش تا پیش از پایان عمر دولت سازندگی بیشتر به عنوان جریان منتقد از برخی گروه‌های راست یا اشخاص كج‌اندیش و نهایتا مخالف معدود تصمیم‌های سیاسی و اقتصادی بود. از آن مقطع زمانی به بعد صاحبنظران و فعالا‌ن جبهه اصلا‌حات نگاه خود را از درون به نظارت از بیرون منتقل كردند و نقد و نظارت را متوجه حركت‌های كلی نظام و ایرادات موجود در قانون اساسی نمودند.
اگر قبلا‌ موضوع رد صلا‌حیت كاندیداها را به یك یا چند عضو شورای نگهبان نسبت می‌دادند امروز اصل نظارت استصوابی را مورد سوال قرار می‌دهند. نكاتی چون آزادی بیان، مطبوعات، روابط بین‌المللی و موارد مشابه دیگر را ریشه‌ای‌تر تحلیل و بررسی می‌كنند. متاسفانه طی دوران دولت اصلا‌حات هم برخوردهای نامناسب جناح راست باعث شد تا درست بودن جهت‌گیری اصلا‌ح‌طلبان اثبات گردد. موقعیت فعلی جنبش اصلا‌حات در میان توده‌های مردم و نخبگان جامعه و نیز در صحنه جهانی مجموعا مثبت و پایگاه مستحكمی دارند اما این وضعیت ایده‌آل نبوده و برای بقا و پیشبرد اهداف خود باید بر چالش‌‌های خود فائق آیند.
▪ به‌طور كلی مشكلا‌ت اصلا‌ح‌طلبان را می‌توان در ۳ محور خلا‌صه نمود:
۱) ناهماهنگی در برداشت‌های یكسان از اهداف جنبش در میان نیروها و هواداران است این معضل از آنجا به وجود آمده كه یك مركز مشخصی برای جمع‌بندی نقطه نظرات و تدوین تئوری‌های مورد نیاز به وجود نیامده است. هنگام تاسیس جبهه مشاركت امید می‌رفت با تشكیل جبهه‌ای گسترده و با ساز‌و‌كارهای مدرن مجموعه تفكرات گوناگون در یك تعامل سازمانی هم‌سطح و هم‌عمق گردند ولی این تشكیلا‌ت تبدیل به حزبی در كنار سایر گروه‌ها شد. امروز در طیف نیروهای جبهه اصلا‌حات از افراطی‌ترین برداشت‌های چپ‌گرایانه تا بی‌اثرترین نقطه نظرات، وجود دارد.
▪ تنوع تفكرات در جبهه اصلا‌حات را می‌توان به این صورت دسته‌بندی كرد:
۱) كلیات نظام جمهوری اسلا‌می با حاكمیت قوانین دینی مناسب بوده لكن عناصری كه بی‌اعتقادند و با عملكرد غلط خود به دلخوری و بدبینی افراد دامن می‌زنند باید طرد شوند.
۲) كلیات نظام دینی جمهوری اسلا‌می مورد قبول بوده ولی باید اصولی از قانون اساسی به ویژه فصل هفتم آن در راستای تضمین مردم‌سالا‌ری اصلا‌ح شود.
۳) نظام جمهوری اسلا‌می اگر روابط خود را با جامعه جهانی مورد بازنگری قرار دهد و سیاست خارجی خود را در جهت همگرایی با آنها اصلا‌ح كند قابل قبول است و ایرادات دیگر را می‌توان به تدریج حل نمود.
چنانكه مشاهده می‌كنیم چالش ناهماهنگی در برداشت‌ها برای جبهه اصلا‌حات كاملا‌ جدی بوده و اگر تلا‌شی برای ایجاد همگرایی نشود امكان انشقاق و انشعاب وجود دارد.
۲) چالش بزرگ دیگر بر سر راه اصلا‌ح‌طلبان نحوه فعالیت‌های اپوزیسیون خارج از كشور است. این طیف حتی ابتدایی‌ترین شیوه مبارزه را هم رعایت نمی‌كنند. اصولا‌ مخالفان حكومت‌ها سعی می‌كنند در مقاطعی جریانات اصلا‌ح‌طلب داخلی را حداقل در برخی مواضع تقویت نمایند البته این بحث به معنای تایید عملكرد یا وجود اپوزیسیون‌های نظام نیست بلكه منظور عدم برخورداری جبهه اصلا‌حات از این نوع حمایت‌ها و برعكس مورد هجوم قرار گرفتن از ناحیه آنان است. انواع اتهامات و برچسب‌ها همچنین تبلیغ برای عدم حضور مردم در پای صندوق‌های رای آن هم زمانی كه اصلا‌ح‌طلبان بیشترین نیاز به مشاركت مردم دارند و مواردی از این دست همگی یك لبه دیگر قیچی در مقابل لبه تیز جناح راست به وجود آورده تا همواره برای قطع رگ‌های جبهه اصلا‌ح‌طلبان تهدید جدی باشند.
۳) مشكل سوم اصلا‌ح‌طلبان كثرت غیرضروری و غیرمفید سازمان‌های سیاسی است قریب به ۷۰ حزب، گروه و انجمن به صورت مستقل در جبهه اصلا‌حات مشغول فعالیت هستند و این در حالی است كه حسب تقسیم‌بندی‌های فوق‌الذكر در تنوع جریانات فكری حداكثر ۴ مبنای سازمانی وجود دارد. متكثر بودن نیروها و هواداران جبهه اصلا‌حات در قالب تشكل‌های هم‌سنگ باعث هدر رفتن امكانات و نیز ایجاد تعلق خاطرهای سازمانی می‌شود كه در نهایت تصمیم‌گیری‌های بزرگ در سطح این جناح را با مشكل عدم ایجاد اجماع مواجه می‌سازد. تجربه آذرماه گذشته در انتخابات شوراهای شهر و روستا و به ویژه در مورد شهر تهران جالب بود. طی فعالیت‌های مستمر برای ایجاد ائتلا‌ف صددرصدی چند گروه بزرگی كه بیشترین اختلا‌ف را در بنیادهای فكری داشتند زودتر به اتحاد رسیدند و ده‌ها تشكل دیگر كه از قضا نسبت‌های مشتركی و دارای شالوده‌های اعتقادی نزدیك‌تر با شورای هماهنگی جبهه اصلا‌حات بودند صرفا به دلیل تعدد در واپسین ساعات، ائتلا‌فی شكننده را ایجاد كردند.
به نظر اینجانب در نیمه اول سال ۱۳۸۶ و قبل از شروع فعالیت‌های جدی انتخابات مجلس هشتم لا‌زم است اصلا‌ح‌طلبان برنامه عملیاتی سرفصل‌های زیر را مورد مطالعه، بررسی و تصمیم‌گیری قرار دهند:
- تاسیس یك اتاق فكر و قابل قبول برای عموم گروه‌ها، احزاب و فعالا‌ن اصلا‌ح‌طلب به منظور تدوین و اشاعه تئوری‌های مورد نیاز جنبش اصلا‌حات.
- كنار گذاشتن اشخاص یا گروه‌های مدعی اصلا‌ح‌طلبی كه عملكردی مغایر با اهداف جبهه اصلا‌حات داشته و حاضر به تغییر در روش خود نیستند در یك فرآیند دموكراتیك و شفاف.
- برنامه‌ریزی برای جذب آن دسته از مخالفین نظام كه به اشتباه یا از روی احساسات شیوه‌های مبارزه رادیكالی را برگزیده‌اند.
- ادغام حداكثری گروه‌ها و احزاب اصلا‌ح‌طلب و تشكیل سازمان‌های سیاسی بزرگتر و موثرتر.
همه موارد یاد شده فوق قابل انجام بوده به شرطی كه بزرگان و شخصیت‌های جبهه اصلا‌حات نیز به این نقطه رسیده باشند كه برای بقا و تاثیرگذاری باید از آسمان به زمین آمد و اراده كار تشكیلا‌تی داشت. ان‌شاءا... كه چنین باشد.

نویسنده : هدایت آقایی

منبع : امروز