نقش صنعت فولاد در کنترل گرمایش زمین

تغییر شرایط اقلیمی یکی از مهم ترین چالش ها در جهان کنونی ماست. چگونه می توان با توجه به رشد فزاینده فقر در سطح جهان مشکل فزاینده گرمایش زمین را نیز پاسخگو بود؟ دانشمندان مرزی را برای حد غلظت گازهای گلخانه ای به میزان ppm۴۵۰ شناسایی کرده اند که می توان افزایش درجه حرارت زمین را به طور میانگین تا سه درجه سانتیگراد محدود کرد. اگر درجه حرارت به بیش از این میزان افزایش پیدا کند می تواند خسارات جبران ناپذیری را به سیاره زمین وارد آورد. برای رسیدن به هدف رشد ناپایدار، اجماع نظر سیاسی این است که باید ۵۰ درصد از میزان تولید گازهای گلخانه ای تولیدی توسط انسان را بین سال های ۱۹۹۰ تا ۲۰۵۰ کم کرد. اما از طرفی نیز برای حفظ توسعه پایدار در جهان باید در قرن ۲۱ به میزان تولید فولاد در حد چشمگیری افزوده شود. با توجه به ظرفیت فزاینده این صنعت در جهان و نیز اینکه فولاد در هر زمینه ای در این جهان مدرن نقش دارد، مسوولیت سنگینی را بر دوش این صنعت در جهت حل چالشی که با آن مواجه است، می گذارد. امروزه صنعت فولاد جهانی در تولید چهار تا پنج درصد گازهای گلخانه ای در جهان سهیم است. میزان تولید فولاد در سطح جهانی ۳/۱ میلیارد تن است. به طور میانگین به ازای تولید هر تن فولاد ۹/۱ تن CO۲ تولید می شود بنابراین صنعت فولاد دو میلیارد تن CO۲ در سال تولید می کند. در سال ۲۰۵۰ اگر میزان جمع آوری قراضه شدیداً افزایش پیدا کند یعنی از ۸۳ درصد امروزی به ۹۰ درصد برسد و نیز اگر بهترین فناوری ها در این صنعت به کار گرفته شود باز برای پاسخگویی به انتظارات فزاینده سیاسی، چالش های بزرگی در پیش رو خواهد داشت. به عنوان یک صنعت، فولاد تصمیم گرفت که به چالش های خود افزوده و در این رابطه چهار رکن یا گام اساسی زیر اتخاذ شد:
۱) این صنعت ضمن همکاری با مشتریان خود معتقد است با کاربرد مطلوب فولاد و افزایش بازیافت آن می توان حتی CO۲ بیشتری نیز تولید کرد.
۲) صنعت فولاد سعی دارد بهترین روش های تولید را به سراسر جهان انتقال دهد.
۳) صنعت فولاد شدیداً درگیر تحقیق و توسعه در زمینه دستاوردهای تکنولوژیکی است.
۴) صنعت فولاد متعهد به تعیین مقیاس و اندازه گیری میزان تولید CO۲ در کارخانه های فولادسازی خود با تکنولوژی های معمولی است.
لازمه انجام هر کدام از موارد فوق مشارکت و همکاری عملی شرکت های فولادسازی است. هر کدام از این ارگان ها نیازمند تصمیم به اقدام از طرف ارگان های سیاسی است و در حقیقت دارای آثار مهمی برای دولت ها در انتخاب سیاست های مناسبی در راستای تقویت هر کدام از این ارگان هاست. فقط در شرایطی می توان در رسیدن به این اهداف موفق شد که کوشش ها در سطح جهانی صورت پذیرد.
فولاد یک کالای بی نظیر در جهان است که تولید آن به انرژی زیادی نیاز دارد و برقراری یک شرایط متعادل و برابر بسیار مهم است. بیش از ۴۰ درصد فولاد تولیدی در جهان فروخته می شود. به طور غیرمستقیم فولاد بخش اعظم اکثر کالای صنعتی تولید شده در جهان مانند صنایع کشتی سازی، حمل ونقل و ماشین آلات و ... را دربر می گیرد. حتی امروزه بیش از نیمی از فولاد تولید شده در جهان در کشورهای در حال توسعه تولید می شود و سهم این کشورها در آینده در حد چشمگیری افزایش خواهد داشت. همان گونه که می دانیم کشورهای در حال توسعه سقف مطلق و مشخصی را برای میزان تولید گازهای گلخانه ای خود تعیین نمی کنند چون نمی توانند این کار را انجام دهند زیرا این حق قانونی آنان است که سطح زندگی ملت های خود را بالا ببرند و این به آن معنی است که بدون شک نیازمند به رشد اقتصادی هستند که در نهایت برای نیل به این رشد باید تقاضای آنان برای فولاد بالا رود. بنابراین ما شاخص مشترک خود را بر مبنای افزایش بیشتر تولید در این صنعت بنا نهاده ایم که این روش مورد اتکا و قبول تمام فولادسازان است و این هدف مشترکی است که موجب بالا رفتن میزان تولید گازهای گلخانه ای یا گاز CO۲ شده و خواهد شد چون تولید فولاد به صورت اجتناب ناپذیری افزایش پیدا می کند. صنعت فولاد معتقد است براساس همین شاخص مشترک است که می توان به صورت سازنده ای تمام فولادسازان بزرگ و دولت های جهانی را درگیر این اراده جهانی کرد.
● روش جهانی صنعت فولاد
اولین گام یا رکن مهم در اقدامات یا روش جهانی صنعت فولاد در این راستا بهینه کردن مصرف انرژی است. فولاد تنها یک نوع محصول یا کالا نیست، هزاران نوع فولاد وجود دارد و سالانه نیز به تعداد آن افزوده می شود. مثلاً در صنعت خودروسازی کاربرد فولادهای جدید منتهی به ساختار یا ساختمان محکم تر و سبک تر و مطمئن تر می شود. به عنوان مثال در چرخه حیات فولاد پیشرفته با قدرت بالا حدود ۲/۲ تن کمتر گاز گلخانه ای تولید می شود. این نوع فولادها را در ساخت سواری ها استفاده می کنند که نقش مهمی در حفظ محیط زیست خواهد داشت. با توجه به اینکه در حال حاضر بیش از ۷۰ میلیون دستگاه خودرو در سال تولید می شود پس می توان بیش از ۱۵۰ میلیون تن از تولید گاز CO۲ کم کرد. علاوه بر این، این فولادها می توانند در تولید فولادهای ساختمانی بدون کربن نیز مساعدت کند. فولادهای الکتریکی می توانند در بهبود کارآمدی موتورهای الکتریکی در جهت کاهش مصرف انرژی آنان به ازای هر تن تولید بسیار مثمرثمر باشد. امروزه برج های مدرن توربین های بادی نمونه ۷۰ متری فقط ۱۴۰ تن وزن دارد. مصرف این نوع فولادها نسبت به فولادهای استاندارد و قدیمی ۵۰ درصد از وزن آن را کاسته و در مقایسه با برج های ۱۰ سال پیش، بیش از ۲۰۰ تن از میزان تولید گاز CO۲ کاسته شده است. پس فولاد می تواند در چندین زمینه کاربردی برنده شود. اما این صنعت باید بتواند بسیار متقاعد کننده تر کاهش گاز CO۲ و مصرف انرژی را از طریق تولید محصولات فولادی ارائه دهد. دولت ها باید از اقدامات صنعت فولاد از طریق تدوین مقررات و استانداردهای مناسب حمایت کند تا با کاربرد این نوع فولادها در بخش ساختمانی و صنایع خودروسازی از هزینه های کاهش تولید CO۲ یا گازهای گلخانه ای کاسته شود که بسیار کمتر از ایجاد تکنولوژی های برتر برای تولید فولاد است. همانگونه که همه ما می دانیم فولاد را می توان بی نهایت بازیافت کرد که امکان تولید محصولات جدید را از محصولات قدیمی تر بدون از دست دادن هیچ گونه استحکام، شکل پذیری یا هرگونه خواص یا عملکرد مهم آن تولید کرد. در حال حاضر به طور متوسط میزان بازیافت جهانی فولاد به ۸۳ درصد می رسد اما صنعت می خواهد آن را به ۹۰ درصد یا بیشتر برساند. این صنعت با دولت ها یا مقامات یا صاحبان صنایع، مشتریان و صنعت بازیافت قراضه برای نیل به این هدف همکاری خواهد کرد. در اینجا خبر خوشی که وجود دارد این است که نیروی محرک بازار آهن قراضه، نیروهای بازار است نه یارانه ها و حمایت های دولتی.
● کنترل دقیق میزان کربن
چهارمین رکن در تعهدات صنعت فولاد نظارت بر میزان تولید کربن و کاهش تولید CO۲ برای هر تن فولاد تولید شده است. سال گذشته انجمن فولاد جهانی در مورد تغییرات آب و هوایی با فولادسازان به توافق رسیدند که براساس آن فولادسازان پذیرفتند در اولین گام اطلاعات مربوط به میزان تولید گاز CO۲ خود را جمع آوری کنند. بدون داشتن اطلاعات در مورد هر شرکتی درخصوص شرایط کنونی آن نمی توان اقدامات آتی را برای بهبود عملکرد مشخص کرد. انجمن بین المللی فولاد می گوید: بر سر یک چارچوب، مجموعه ای تعاریف و توافقنامه ها درخصوص محدوده ها و حیطه کاری که توسط هر کارخانه فولادسازی استفاده خواهد شد به توافق رسیده ایم. در این متدولوژی بین روش های فولادسازی کوره
بلند/ BOS و روش کوره قوسی و نیز دیگر تکنولوژی ها تفاوت قائل شده است. هر شرکت فولاد و کشور تولیدکننده فولاد در نقطه شروع متفاوتی قرار گرفته است که به تدریج عملکرد خود را بهبود خواهند بخشید که در سطح جهانی اثرات مثبت خود را خواهد گذاشت و در نشست سال آینده سازمان ملل در ماه دسامبر در کپنهاگ نتایج کار مشخص تر خواهد شد.
توضیح: انستیتو بین الملل آهن و فولاد (IISI) عنوان خود را به انجمن بین المللی فولاد تغییر داده است که سازمان توسعه وابسته به وزارت صنایع و معادن ایران یکی از اعضای آن است و مقر آن در بلژیک قرار دارد.

منبع:معدن و توسعه

منبع : روزنامه سرمایه