پیش‌نیازهای توسعه گردشگری الکترونیکی در ایران

کشور ایران با تمدن ۲۵۰۰ ساله به عنوان یکی از قطب‌های اصلی گردشگری دارای میراث فرهنگی و تاریخی بی‌شماری است و این سابقه دیرینه اهمیت معرفی این تمدن را با استفاده از تمامی امکانات بالفعل و بالقوه نشان می‌دهد.
از سوی دیگر در قرن ارتباطات، رکن اصلی اطلاع‌رسانی اینترنت با خدمات وب جهان‌گستر ( World Wide Web ) است و موضوع استفاده از فناوری اطلاعات و اینترنت به عنوان بخشی از آن، روز به روز در جوامع مختلف رو به پیشرفت است.
اگر تا به حال مناطق تاریخی کشورمان از جمله تخت جمشید، شهر سوخته، شهر توس، سی و سه پل، طاق بستان، بیستون، چهل ستون و... را بازدید یا درباره آنها مطالعه کرده باشید،قاعدتا اهمیت معرفی این آثار گرانبها به جهانیان را به عنوان یک ضرورت دریافته‌اید.
اما کارشناسان معتقدند که مسوولان سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در معرفی میراث فرهنگی و جاذبه‌های داخلی کشور اگرچه تلاش کرده‌اند، اما این تلاش متناسب با شان این مرز و بوم نبوده است.
آنها می‌گویند: ما نه تنها در معرفی آثار تاریخی و مکان‌های مهم گردشگری به جهانگردان خارجی ضعیف هستیم بلکه هنوز حتی نتوانسته‌ایم به معرفی این آثار به مردم ایران هم بپردازیم.
● بازار پررونق صنعت گردشگری
کارشناسان سازمان بین‌المللی جهانگردی در آخرین مطالعات و بررسی‌های خود دریافتند که هم‌اکنون فرانسه بیش از دیگر کشورهای دنیا از فناوری ارتباطات و اطلاعات برای جذب توریست استفاده می‌کند.
کشورهای اسپانیا، آمریکا، چین، ایتالیا، بریتانیا، هنگ کنگ، مکزیک، آلمان و اتریش نیز پس از فرانسه در رده‌های دوم تا دهم قرار دارند.
استفاده از فناوری اطلاعات در صنعت توریسم برای این کشورها موجب شده تعداد جهانگردان خارجی آنها در سال‌های اخیر به طور چشمگیری افزایش یابد به گونه‌ای که آمار گردشگران خارجی در فرانسه به ۷۵/۱ میلیون نفر رسید.
همچنین براساس آمارهای موجود تنها در سال ۲۰۰۳ میلادی ۶۹۱ میلیون گردشگر، ۵۲۳ میلیارد هزینه کرده‌اند و ۲۰۰ میلیون شغل در جهان ایجاد کردند که براساس پیش‌بینی سازمان جهانی جهانگردی، در سال ۲۰۲۰ میلادی ( ۱۳۹۹ شمسی) این ارقام به یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون گردشگر، حدود یکهزار و ۵۰۰ میلیارد دلار هزینه و ۵۰۰ میلیون شغل افزایش می‌یابد.
در سند چشم انداز ۲۰ ساله جمهوری اسلامی ایران هم در حوزه گردشگری بر تحقق رقم ۲۰ میلیون گردشگر در سال و حدود ۲۵ میلیارد دلار درآمد ناشی از آن تاکید شده که خود بیانگر توجه به مبحث گردشگری در اهداف کلان کشور است.
به اعتقاد کارشناسان دستیابی به اهداف چشم‌انداز ۲۰ ساله در بخش گردشگری به راحتی امکان پذیر نخواهد بود، مگر آنکه تمامی ابزار و زیرساخت‌های گردشگری الکترونیکی (e-Tourism ) در کشور مهیا شود.
● گردشگری الکترونیکی چیست؟
گردشگری الکترونیکی (ET ) عبارت از به‌کارگیری فناوری‌های اطلاعات برای ارایه سرویس‌های مورد نیاز گردشگران است. در این روش ارایه سرویس‌های مورد نیاز گردشگران ساده‌تر، با کیفیتی بالاتر و هزینه‌های کمتر انجام می‌پذیرد.
در واقع گردشگری الکترونیکی، ارایه الکترونیکی کلیه سرویس‌هایی است که در گذشته گردشگران به صورت سنتی از آنها استفاده می‌کردند.
مدیرگروه ارتباطات دانشکده علوم بهزیستی واحد مشهد در این‌باره به فناوران گفت: ایجاد فرصت‌های گردشگری با کیفیت بالاتر، نیازمند تسهیلات اجتماعی مجهز به IT از جمله خدمات گردشگری الکترونیکی است.
دکتر رضا امیر جهانشاهی افزود: در واقع گردشگری الکترونیکی حاصل اتصال مدل‌های تجارت الکترونیکی و دولت الکترونیکی است که باعث ایجاد سرویس‌ها و مفاهیم جدید در این عرصه شده است.
وی گفت: بسترسازی فرهنگی - اجتماعی و گردشگری، تخصیص منابع مالی، آموزش‌های گردشگری و کاربردی در مراکز آموزشی، حذف واسطه‌های گردشگری، ارتقای سیستم گردشگری موجود با مشارکت بخش خصوصی، راهبری نظام منسجم مدیریت گردشگری و بازاریابی الکترونیکی از جمله استراتژی‌های مورد توجه در گردشگری الکترونیکی است.
وی افزود: شناخت پیش‌نیازها، لحاظ کردن الزامات و توقعات گردشگران و مخاطبان، بررسی تمامی انتخاب‌های ممکن با توجه به پیش نیازها و الزامات عملکردی در زمینه دقت، ایمنی و کیفیت خدمات از جمله مباحث توسعه گردشگری الکترونیکی است.
امیرجهانشاهی با بیان اینکه فعالیت رقبای داخلی و خارجی در ارتباط با خدمات گردشگری و فناوری منجر به توسعه گردشگری الکترونیکی می‌شود،گفت:هر کشور با هر میزان گردشگر ورودی باید از این ابزار استفاده کند،زیرا در غیر این صورت بازارهای خود را از دست می‌دهد.
وی گفت: فناوری اطلاعات و ارتباطات مهم‌ترین ابزاری است که می‌تواند یکپارچگی صنایع موجود گردشگری را تقویت کرده با ایجاد فرصت‌های فراوان به افزایش کارایی و اثر بخشی آن منجر شود.
● رویکرد تک پنجره‌ای
یک کارشناس فناوری اطلاعات نیز در این‌باره گفت: ارزش گردشگری الکترونیکی هنگامی آشکار شد که رویکردهای تک پنجره‌ای ( single window ) به وب سایت‌های فعال در زمینه گردشگری الکترونیکی اضافه شد.
مهندس علی بیدخانی افزود: به واسطه این نگاه، گردشگر با مراجعه به یک سایت معتبر گردشگری الکترونیکی، کلیه سرویس‌های مورد نیاز برای سفر دریافت کرده و با کیفیت، سرعت و قیمت مناسب به خواسته‌های خود دست می‌یابد.
وی گفت: مطابق رویکرد single window یک گردشگر هنگامی که به یک سایت وارد می‌شود تنها از طریق همان سایت و با برخورد با یک استاندارد خاص مورد استفاده در سایت کلیه سرویس‌های مورد نیاز خود را دریافت می‌کند.
وی افزود: در این حالت دیگر گردشگر نیازی ندارد که هر یک از سرویس‌های مورد نظر خود را از طریق یک سایت مجزا و با واسط کاربری (User Interface ) متفاوت، مرتفع کند.
● الزامات وب سایت‌های فعال در زمینه گردشگری الکترونیکی
یکی از مهم‌ترین مباحث موجود در توسعه گردشگری الکترونیکی به روز بودن و کامل بودن وب سایت‌های فعال در این حوزه است تا بتوانند اطلاع‌رسانی را به صورت تمام و کمال به گردشگران ارایه دهند.
یک کارشناس فناوری اطلاعات در این‌باره گفت:اولین گام در بعد اطلاع‌رسانی در یک سایت فعال در زمینه گردشگری الکترونیکی ارایه اطلاعات عمومی به گردشگران است.
مهندس محمدعلی رسولی نیا افزود: اطلاعاتی نظیر موقعیت جغرافیایی منطقه سفر، زبان‌های رسمی و غیر رسمی محلی مورد استفاده، اختلاف زمانی و ساعت رسمی، ساعات کاری، واحد پولی و نرخ تبدیل ارزهای خارجی از جمله اطلاعاتی است که هر گردشگری به آن نیاز دارد.
وی ادامه داد: همچنین معرفی سیستم اندازه‌گیری و واحدها برای توریست‌ها که به سیستم‌های متفاوتی عادت دارند و همچنین کلیات آب و هوایی منطقه سفر نیز باید به صورت کلی در بعد اطلاع‌رسانی وب سایت‌های فعال در زمینه گردشگری موجود باشد.
وی گفت: ارایه اطلاعات تعطیلات رسمی و بسیاری اطلاعات دیگر همگی بدنه اطلاع‌رسانی این سایت‌ها را تشکیل می‌دهند.
رسولی نیا با اشاره به اینکه یکی از مهم‌ترین فاکتورهای تصمیم‌گیری برای سفر وضعیت آب و هواست، افزود: یک وب‌سایت معتبر گردشگری باید علاوه بر ارایه کلیات آب و هوایی منطقه سفر، اطلاعات دقیق و لحظه‌ای آب و هوا را هم به همراه پیش‌بینی آب و هوا ارایه کند.
وی اظهار داشت: برای این منظور راهکاری عمومی وجود دارد و آن ایجاد لینک سایت‌های پیش‌بینی هوا در وب‌سایت است.
این کارشناس فناوری اطلاعات گفت: در بخشی مجزا در یک سایت معتبر گردشگری باید لینک‌های سازمان‌های دولتی مرتبط نظیر وزارت خارجه، سازمان‌های توریستی و... نیز قرار گیرد تا امکان جست‌وجوی اطلاعاتی در سایت‌ها رسمی توسط گردشگر مهیا باشد.
وی افزود: همچنین امکان ارتباط با پلیس و تلفن‌های ضروری مورد نیاز در این بخش هم باید به گردشگران ارایه شود و علاوه بر این تمامی راه‌های دسترسی به منطقه سفر مشخص شود تا توریست امکان انتخاب از میان راه‌های متفاوت را دارا باشد.
رسولی نیا گفت: سایت‌های فعال ET نه تنها تمامی جاده‌ها، فرودگاه‌ها، بنادر دریایی و ... را که از آنها امکان دسترسی به منطقه سفر وجود دارد معرفی می‌کنند،بلکه برای استفاده از آنها گردشگر را تشویق می‌کنند.
وی افزود: در نهایت در بعد اطلاع‌رسانی بایستی یک نقشه کامل از منطقه سفر با کلیه جزییات و قابلیت زوم کردن روی سایت وجود داشته باشد که همه اماکن سرویس‌دهنده به گردشگران در آن مشخص بوده گردشگر بتواند از طریق سایت تمامی مسیرها را دنبال کند و نیازهای خود را مرتفع کند.
کارشناسان بر این باورند که همانند سایر زمینه‌های جدید، رویکرد مسوولان کشور در حوزه گردشگری نیز به زودی با سرعت چشمگیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در جهان متناسب خواهد شد، زیرا جذب گردشگر خارجی، بدون فراهم آوردن زیرساخت گردشگری الکترونیکی امری امکان‌ناپذیر تلقی می‌شود.

گزارش: جواد افتاده

منبع : روزنامه فناوران