داروخانه؛ این سوی پیشخوان و آن سوی پیشخوان

بیماری به داروخانه می‌آید. دارویی تهیه می‌کند. قیمت اخذ شده از بیمار با قیمت روی دارو تطابق نمی‌کند. بیمار دچار سوءتفاهم می‌شود.
گاه این سوءتفاهم را در دل خود نگاه می‌دارد و با خود عهد می‌کند این داروخانه چون گرانفروش است دیگر اینجا نمی‌آیم و یا جزء افرادی است که معتقد است حق گرفتنی است، درنتیجه زبان به اعتراض آرام یا تند می‌گشاید و موجبات ناراحتی خود، کارکنان داروخانه و نیز ناراحتی یا احیاناً ایجاد سوءتفاهم برای سایر بیماران و مشتریان حاضر در داروخانه می‌نماید. این همه سوءتفاهم و تلخی از کجا ایجاد می‌شود؟ چه باید کرد تا این مسائل را در داروخانه‌ها به حداقل رساند و داروخانه‌ها را از مظان چنین برخوردها و اتهاماتی اندکی مصون داشت؟ آخر می‌دانید، مردم در سراسر جهان به یک سری از اماکن اعتماد دارند. بخصوص اماکن مذهبی و اماکن بهداشتی، درمانی، و این اماکن را جزء محارم خود می‌دانند و بیش از سایر اماکن به آنها اعتماد دارند.
اما تعدّد این قبیل بحث‌ها و جدل‌ها در اماکن بهداشتی، درمانی و در راس آنها داروخانه‌ها احساس نگرانی جدّی و قابل تعمّقی را در مسئولین این حرفه و کلیه‌ کارکنان وابسته به آن ایجاد نموده است. هر دارویی که به شکل عرضه‌ بدون نسخه‌‌ ‌‌(OTC) و یا با نسخه به مردم عرضه می‌شود طبق قانون هرگز به قیمت روی آن تحویل بیمار نخواهد شد. حتماً می‌پرسید چرا؟ حداقل به ۲ دلیل:‌
۱) دارویی که تحویل بیمار می‌شود یا با نسخه است یا بدون نسخه. وقتی با نسخه ارائه می‌شود مبلغی که مصوّب سازمان نظام پزشکی است (این سازمان طبق قانون تعیین‌کننده‌ تعرفه‌ حِرَف پزشکی است) بعنوان حقّ فنّی به قیمت دارو اضافه شده و از بیمار اخذ می‌شود. و یا دارو بدون نسخه‌‌ ‌‌(OTC) ارائه می‌شود که تعرفه‌ (حقّ فنّی) داروی بدون نسخه ۱۵ درصد قیمت مصرف‌کننده‌ دارو است که به قیمت خود دارو اضافه شده و از بیمار اخذ می‌شود.‌
۲) یک دارو ممکن است در طول سال به دفعات یکبار یا چندبار تغییر قیمت بدهد، امّا کارخانجات داروسازی قیمت مصرف‌کننده‌ روی جعبه‌ دارو را هرگز نمی‌توانند به محض تغییر قیمت دارو تغییر دهند و گاهاً چند سال می‌گذرد و قیمت دارو چندین بار تغییر می‌کند امّا قیمت روی دارو مربوط به چند سال قبل می‌باشد که البته در این مورد اخیر کارخانه‌ داروسازی مقصر است امّا این اتفاق پیش می‌آید.
تجربه ثابت کرده هماهنگی قیمت روزِ دارو با قیمت ثبت شده روی قوطی یا ظرف دارو بشکل ‌ِ ‌on line (به روز) امکان‌پذیر نیست و این یکی از عوامل مهم در ایجاد سوءتفاهم برای بیمار است که روی دارو فلان مبلغ نوشته شده ولی داروخانه بسیار بالاتر از آن از بیمار گرفته است.‌
بنابر آمارگیری غیررسمی که صورت گرفته، بسیاری از مردم نمی‌دانند که تهیه‌ دارو به هر شکل از داروخانه مستلزم پرداخت حق فنی است و حتّی نمی‌دانند که حقّ فنّی چیست؟! و فکر می‌کنند دارو را مثل سایر مایحتاج زندگی که از سوپرمارکت می‌خرند باید تهیه کنند.
در اینجا باید بگویم مردم حق دارند چون هرگز بطور جدّی و مستمر مسئولین امر و رسانه‌ها در این زمینه به مردم آگاهی نداده‌اند. از طرفی، معدودی از همکاران داروخانه‌دار نیز به این فضای پرسوءتفاهم دامن می‌زنند. مثلاً برای جلب مشتری حق فنی را کم می‌گیرند و یا اصلاً نمی‌گیرند تا بدین شکل در نزد مردم منصف و ارزان‌فروش جلوه کنند. در حالیکه دانسته یا ندانسته به نفع سود خود و به ضرر صنف داروخانه و از همه مهمتر ایجاد خدشه در اعتماد مردم نسبت به کل صنف عمل می‌کنند.
مردم نیز مسلّماً طرفدار ارزانی هستند و داروخانه‌ای را که دارد بصورت کاملاً قانونی به ازاء فروش دارو حق فنّی از بیمار دریافت می‌کند گرانفروش تشخیص می‌دهند. حال شما خودتان قضاوت کنید در این موارد چه کسی کار اشتباه می‌کند و مقصر کیست؟ امّا چیزی که مهم است این است که یک صنف طبق قانون، اگر یکپارچه عمل کند و منافع شخصی را به منافع صنف و کم‌رنگ شدن اعتماد مردم ترجیح ندهد، این قبیل معضلات و سوءتفاهمات به حداقل خواهد رسید.
زمانیکه به حرفه‌ خود بعنوان یک داروساز می‌اندیشم، به راه دراز و سختی که تا رسیدن به این حرفه طی کردم، مشکلات متعددی که هم‌اکنون و در آینده برای بقاء در این حرفه باید با آنها دست و پنجه نرم کنم (از قبیل اجاره‌ سرسام‌آور محل داروخانه، گذشتن از هفتخوان داروساز جهت حفظ قرارداد با سازمانهای بیمه‌گر و چرخه‌ طولانی چندماهه که یک نسخه‌ بیمه از هنگام پیچیدن تا تبدیل آن به پول برای داروساز طی می‌شود، بازرسی‌های سختگیرانه و پلیسی، تأمین حقوق پرسنل شاغل در داروخانه، تحت فشار قرار گرفتن توسط شرکت‌های توزیع دارو برای پرداخت سریع طلبشان از داروخانه، پرداخت مالیات فوق سنگین سالانه، تحمّل سیاست تحقیرآمیز رسانه‌ ملّی که این اواخر نمک به زخم داروسازان می‌پاشد و با دوربین پلیسی، طوری که انگار قاچاقچی یا دزد گرفته‌‌اند دنبال بازرسان اداره‌ درمان و دارو راه می‌افتند و آن نیمچه اعتباری که برای قداست داروخانه مانده است را هم با گزارشاتی هوچیگرانه و وارونه که حتی مورد تأیید خود بازرسان وزارتخانه هم نیست به خورد مردم می‌دهند، تصورات غلط عده‌ای که گمان می‌کنند داروخانه‌ها پول پارو می‌کنند و درآمد هنگفت دارند در حالیکه داروخانه‌داران کارمندان بی‌جیره و مواجب بانکها هستند که دَشتِ هر روز را مرتب نموده و بسیار بااحترام، اوّل وقت اداری تحویل بانکها می‌دهند تا چک‌های شرکتهای دارویی برگشت نخورد و اگر خدای ناکرده یک روز بیمار شوند یا فراموش کنند بانکها سریعاً چک‌هایشان را برگشت می‌زنند و یا اگر لطف کنند به داروخانه‌ بخت‌برگشته زنگ می‌زنند که مردِ حسابی چرا امروز به وظیفه‌ات عمل نکردی و پولها را مرتب بما تحویل ندادی؟! و...) می‌اندیشم، به دانشجویان جوانی که با هزاران امید و با تلاش فراوان در آزمون سخت و پرالتهاب کنکور در رشته‌ داروسازی پذیرفته شده‌اند و امید خانواده‌هایشان هستند می‌اندیشم؛ و به اینکه آنها بعد از اتمام دوره‌ بسیار سخت دکترای داروسازی، اگر شانس بیاورند و داروخانه باز کنند تازه اول بدبختیشان است و با این همه معضل که تا آنوقت (اگر روال همین باشد) بسیار بزرگتر و بیشتر هم شده است و درآمد اندکی که درونش داروساز را می‌سوزاند و بیرونش جماعت را می‌اندیشم، آنوقت نتیجه می‌گیرم که داروسازان انسانهایی به‌غایت صبور و تلاشگرند و دل شیر دارند که وارد این وادی می‌شوند و از دست مشکلات آن که فقط فکر کردن راجع به آنها انسان را بیمار می‌کند، سکته نمی‌کنند، به بیمارستان روانی برده نمی‌شوند، به مواد مخدّر پناه نمی‌برند، ساکتند و آرام امّا دل پرخونی دارند، جگر سوخته‌ای دارند، دلشان از دست بی‌توجهی مسئولان و رها کردن آنها در کام مشکلات شکسته است و جز خدا کسی به دادشان نمی‌رسد.
آرزو می‌کنم همه‌ ما در هر جایگاهی که هستیم لیاقت خدمت به مردم را داشته باشیم که یک لبخند رضایت‌بخش مریض به دنیایی می‌ارزد که این نعمت بس بزرگ باعث می‌شود همه‌ مشکلات را به باد فراموشی بسپاریم و از مسئولین دارویی کشور خواهشمندم تا حمایت‌های بیشتری از قشر داروساز ایران‌زمین داشته باشند تا در قبال این تعامل، داروسازان شریف کشور بتوانند بیش از گذشته و با امید بیشتر به خدمت در جامعه بپردازند.

دکتر میثم باقری ـ داروساز ـ تبریز

منبع : روزنامه اطلاعات