رنسانس علمی ایرانیـــــــان

سال ۸۵ گرچه در دنیای سیاست بسیار پر فراز و نشیب بود اما برای طیفی از اندیشمندان و صاحبان فكر دنیایی سرشار از خلاقیت و نوآوری بود، شاید زیبایی زندگی در همین باشد كه همه ما بر یك خاك گام می‌گذاریم و سقف‌مان یك آسمان است اما هر یك در دنیایی خاص و متفاوت به وسعت اندیشه‌مان زندگی می‌كنیم، این نوشتار به بررسی برخی از اختراعات، اكتشافات و دستاوردهای علمی تازه‌ای می‌پردازد كه آدم‌های دور و برمان در این سال به آن دست یافته‌اند، همین آدم‌هایی كه نه چون هنرپیشه‌ها عكس‌شان بر صفحه نخست روزنامه‌ها می‌نشیند و نه چون فوتبالیست‌ها كسی نامشان را فریاد می‌زند، با این همه ایران و ایرانیان به این فرزندان آرام و بی‌حاشیه‌اش افتخار می‌كنند.
ابداع در ترمینولوژی حقوق دكتر جعفری لنگرودی چنین تعریف شده است:
در لغت به معنی اختراع و ایجاد چیز تازه است بنابراین وقتی كسی هرگونه محصولی با استفاده از فكر خود در امر صنعت (استفاده از صنعت به لحاظ عام بودن و گسترده بودن كلمه می‌باشد و اطلاق آن به كلیه محصولات بوجود آمده بدون وجود سابقه جایز می‌باشد.) به وجود آورد یك پدیده جدید به وجود آورده كه دارای صفت تازگی و نو بودن است لذا استحقاق آن را دارد كه تقاضای ثبت و حمایت نماید و همچنین است كسی كه یك وسیله جدید را كشف می‌نماید در ترمینولوژی حقوق كلمه كشف چنین تعریف شده: در لغت به معنی نمودار ساختن و پرده برداشتن از چیزی كه در پنهانی و خفا بوده است یا وسایلی كه قبلا موجود بوده به طریقه جدیدی مورد بهره برداری جهت دستیابی به نتیجه جدید قرار می‌گیرد.
● داروی كنترل ایدز
مهم‌ترین اكتشاف سال كه حتی سیاسیون هم به آن پرداختند و انعكاسی فراتر از یك نوآوری علمی داشت، اعلام كشف داروی كنترل كننده ایدز توسط دانشمندان ایرانی بود.در بهمن‌ماه سال ۸۵ و در بیمارستان امام خمینی(ره) تهران جلسه معرفی دستاورد دانشمندان ایرانی در عرصه پزشكی برگزار شد بیماری ایدز علاوه بر اثرات هولناكش، درمان ناپذیر بوده و هزینه‌های جاری برای كاستن اثرات آن چنان سنگین است كه عملا بسیاری از مبتلایان به این بیماری قادر به پرداخت آن نیستند. داروی IMOD كه نوعی داروی تقویت سیستم ایمنی بدن است یك داروی گیاهی بوده كه با همكاری شش ساله بیش از ششصد محقق و به سرپرستی یك گروه شش نفره با هدایت دكتر فرهادی، وزیر دو دوره پیشین بهداشت، درمان و آموزش پزشكی به بازار راه یافته است.
این دارو به همراه داروهای ضد ویروس ایدز استفاده شده و با استفاده از مواد طبیعی به تقویت سیستم ایمنی بدن مبتلایان به ایدز منجر می‌شود. از آنجایی كه ویروس ایدز سیستم دفاعی بدن را مختل كرده و بیمار در مقابل میكروب‌ها و ویروس‌هایی كه به بدن او حمله‌ور می‌شوند فاقد دفاع می‌باشد، زخم‌های بیمار ترمیم نمی‌شود و به مرور زمان بدن در مقابل هر عامل تهدید كننده‌ای تسلیم می‌شود، داروی IMOD به ویژه در مرحله علامت دار شدن بیماری ایدز با تقویت سیستم ایمنی بدن عمری طولانی‌تر و با كیفیت بالاتر را برای بیماران رقم می‌زند.
این دارو با اثر بخشی پایدارتر و موثرتر در قیاس با سایر داروهای موجود، با هزینه بسیار پایین‌تر تولید می‌شود و از دیگر محاسن آن فقدان عوارض جانبی پس از مصرف را می‌توان نام برد.
در ۲۵ سال گذشته بیماری ایدز جامعه بشری را چنان درگیر خود كرده است كه بیش از هر بلای طبیعی یا جنگ خانمانسوزی تلفات بر جای گذاشته است، به‌طوری‌كه تا امروز ۲۵ میلیون نفر در اقصی نقاط دنیا بر اثر این بیماری جان باخته‌اند و از آن سوگمندانه‌تر این كه بیش از چهل میلیون انسان مبتلا به این بیماری كه هنوز زنده‌اند در صفی به درازای كیلومترها ایستاده‌اند و مرگ خود را انتظار می‌كشند.
اولین مورد بیماری ایدز در ایران بیست سال پیش شناسایی شد و ۱۷۰۰ نفر از هموطنانمان نیز بر اثر ایدز تا امروز جان خود را از دست داده‌اند، متاسفانه آمار مبتلایان به ایدز در كشورمان بسیار بیشتر از این رقم می‌باشد اما از آنجایی كه این بیماری دوره نهان دارد بسیاری از ابتلای خود آگاه نیستند یا اقدام به پنهانكاری می‌كنند.
دكتر فرهادی، مجری طرح تولید این دارو با اعلام اینكه این دارو طی یك فرآیند نانوبیوتكنولوژی تولید شده است، تاكید كرد كه ما در آغاز یك دوره ارائه نوآوری‌ها برای درمان بیماری‌های صعب‌العلاج هستیم.وی با اشاره به مراحل مختلف توسعه این دارو طرح ایده، مطالعات سم‌شناسی، آنالیز ساختمانی و عملكرد دارو، انتقال ایده، تولید آزمایشگاهی، مطالعات حیوانی، سه مرحله مطالعات بالینی و تولید صنعتی، از همكاری یك گروه ششصد نفره در طرح توسعه این دارو خبر داد.به گفته دكتر فرهادی، این دارو به صورت یك دوره درمانی نود روزه، روی بیش از دویست بیمار آزمایش شده و به علت اثر بلند مدت آن، می‌تواند به عنوان واكسن درمانی برای ناقلین HIV استفاده شود.مجری طرح از ۱۶ مركز مختلف از جمله دانشگاه‌های علوم پزشكی شهرهای تهران، شیراز، كرمانشاه و مركز تحقیقات ایدز به عنوان محل‌های اجرای این طرح ملی و مراكز انجام آزمایش‌های بالینی یاد كرد.
به گفته دكتر فرهادی، با جلوگیری از كاهش مقدار گلبول‌های سفید T حامل گیرنده سطحی ( CD۴شاخص )CD۴، می‌توان بیمار را در مقابل عفونت‌های ثانویه حاصل از بیماری ایدز تقویت كرد این دارو هم اكنون به صورت تزریقی تجویز می‌شود و مراحل ساخت داروی خوراكی نیز در حال تكمیل است.دكتر فرهادی در پاسخ به سوال خبرنگار سرویس خبری ژنتیك و بیوتكنولوژی ایران در مورد این‌كه آیا می‌توان از این دارو كه تقویت‌كننده سامانه ایمنی بدن انسان است، برای سایر بیماری‌های نقص این سامانه مانند M.S استفاده كرد، گفت: مطالعاتی بر روی اثر این دارو بر سایر بیماری‌های نقص سامانه ایمنی بدن انسان در جریان است و امكان آن وجود دارد كه این دارو بر روی این بیماری‌ها نیز موثر باشد.
گفتنی است داروی IMOD پس از دو هفته از دوره نود روزه استفاده از آن، اثرات قابل ملاحظه‌ای بر شاخص CD۴ گذاشته و این اثرات تا حداقل یك سال پس از استفاده از آن باقی می‌ماند، بنابراین نیازی به مصرف مداوم آن نمی‌باشد. بر اساس نمودارهای ارائه شده توسط محققان طرح، حداكثر شاخص CD۴ در دوره استفاده از این دارو پس از شصت روز مشاهده می‌شود، گرچه مجریان طرح دوره نود روزه را برای استفاده از این دارو پیشنهاد داده‌اند.
همچنین مراحل ثبت این دارو در اروپا انجام شده است و تا پایان امسال وارد بازار كشور خواهد شد و این دارو به رایگان و تحت شرایط خاص در اختیار مراكز درمانی ایدز كشور قرار می‌گیرد.
لازم به ذكر است كه یك محقق روسی نیز در بین شش فرد اصلی این طرح حضور دارد كه امروز در جلسه حضور نداشت.
برای اولین بار، بیماری ایدز در سال ۱۹۸۱ گزارش شد و در حال حاضر حدود چهل میلیون نفر به ویروس HIV آلوده هستند. روزانه هشت هزار نفر از این بیماری در جهان می‌میرند. داروهای فعلی ایدز در ایران اكثرا از هند وارد شده و با توجه به تقبل هزینه‌های آن توسط دولت، هر بیمار ایدزی در كشور ماهانه چهارصد دلار هزینه دارد. اغلب مبتلایان به ایدز در ایران، معتادان به موادمخدر هستند كه به دلیل استفاده مشترك از سرنگ‌های آلوده در تزریق موادمخدر، به این بیماری دچار می‌شوند.
● پلكان متحرك هواپیما
برای نخستین بار در ایران، آقای درویش مزرعه دبیر ریاضی و بازنشسته آموزش و پرورش پلكان متحرك هواپیما ساخت. قابل تنظیم بودن ارتفاع و فاصله پله‌ها، داشتن پاگردهای بیشتر و همچنین وزن و هزینه كمتر آن را می‌توان از مهم‌ترین مزیت‌های این پلكان درمقایسه با مشابه ‌خارجی بیان كرد.
آقای درویش مزرعه مخترع پنجاه ساله گنبدی با اشاره به این كه پلكان در مدت سه ماه طراحی و ساخته شده است، خود كششی از یك موتور، نیرو محركه هیدرولیك و سازه‌های فلزی تشكیل شده و مواد اولیه آن را به صورت صددرصد از داخل كشور به خدمت گرفته است و هزینه ساخت این پلكان كه برای انواع هواپیماهای مسافری قابل‌استفاده است را یك پنجم مشابه خارجی برآورد كرده كه با ساخت هر دستگاه آن ۱۸۰ هزار دلا‌ر صرفه‌جویی ارزی می‌شود. از آنجایی‌كه توانمندی و امكانات لا‌زم در استان گلستان برای ساخت انبوه پلكان متحرك هواپیما وجود دارد درصورت حمایت مسئولا‌ن می‌توان امیدوار بود این نوع پلكان به تعداد انبوه برسد.
این مبتكر گلستانی قبل ازاین هم میز پینگ پنگ تاشوی چرخدار و برخی از وسایل اسكی را برای نخستین بار در ایران ساخته بود.
● كیك زرد
شاید شما بر این باور باشید كه كیك زرد اختراع یا ابداع تازه‌ای نیست، ولی دستیابی ایران به این محصول انعكاس گسترده اخبار مربوط به آن باعث شد كیك زرد را نیز در میان دستاوردهای علمی سال بیاوریم.
كیك زرد )YELLOU CAKE( كه به نام اورانیا )urania( هم شناخته می‌شود در واقع خاك معدنی اورانیوم است كه پس از طی مراحل تصفیه و پردازشهای لازم از سنگ معدنی آن تهیه می‌شود. تهیه این ماده به منزله رسیدن به بخش میانی از مراحل مختلف تصفیه سنگ معدن اورانیوم است و باید توجه داشت كه فاصله بسیار زیادی برای استفاده در یك بمب اتمی دارد. روش تهیه كیك زرد كاملا به نوع سنگ معدن به دست آمده بستگی دارد، اما بطور معمول از طریق آسیاب كردن و انجام پردازش‌های شیمایی بر روی سنگ معدن اورانیوم، پودر زبر و زرد رنگی بدست می‌آید كه قابلیت حل شدن در آب را ندارد و حدود ۸۰% غلظت اكسید اورانیوم آن خواهد بود. این پودر در دمایی معادل ۲۸۷۸ درجه سانتیگراد ذوب می‌شود.
اگر بخواهید دقیق‌تر این پروسه را دنبال كنید روش تهیه كیك زرد بسیار پیچیده‌تر است، در ابتدا سنگ معدن توسط دستگاههای مخصوصی خرد شده، آسیاب می‌شود و پس از آن برای جدا سازی اورانیوم و بالا بردن خلوص خاك سنگ، آن را در حمامی از اسید سولفوریك، آلكالاین یا پراكسید می‌خوابانند، این عمل برای به دست آوردن اورانیوم خالص‌تر صورت می‌گیرد. پس از این، محصول به دست آمده را خشك و فیلتر می‌كنند و نتیجه آن چیزی خواهد شد كه به كیك زرد معروف است. امروزه روش‌های جدیدی برای تهیه این پودر اورانیوم وجود دارد كه محصول آنها بیشتر از آنكه زرد باشد به قهوه‌ای و سیاه نزدیك است، در واقع رنگ ماده به دست آمده به میزان وجود ناخالصی‌ها در این پودر بستگی دارد. نهادن این نام بر روی این محصول به گذشته برمی‌گردد كه كیفیت روش‌های خالص‌سازی سنگ معدن مناسب نبود و ماده به دست آمده زرد رنگ بود. كیك زرد عموما برای تهیه سوخت راكتورهای هسته‌ای به كار برده می‌شود، در واقع این ماده است كه پس از انجام پردازشهایی به UO۲ تبدیل شده برای استفاده در میله‌های سوختی بكار برده می‌شود. این ماده همچنین می‌تواند برای غنی سازی تبدیل به گاز هگزا فلوراید اورانیوم یا UF۶ تبدیل شود، چرا كه در اینصورت می‌تواند چگالی یزوتوپهای اورانیوم ۲۳۵ را در آن افزایش داد. در هر صورت كیك زرد در اغلب كشورهایی كه معادن طبیعی اورانیوم دارند تهیه می‌شود و تولید این ماده مشكل خاصی ندارد و بطور متوسط سالانه ۶۴ هزار تن از این ماده در جهان تولید می‌شود. این ماده امسال در تاسیسات هسته‌ای یو.سی.اف اصفهان توسط متخصصین ایرانی تولید شد، مركز تحقیقات و تولید سوخت هسته‌ای اصفهان به منظور پشتیبانی علمی و فنی از نیروگاههای هسته‌ای كشور و همچنین تربیت و آموزش نیروی انسانی متخصص در ارتباط با اهداف تعیین شده از سوی سازمان انرژی اتمی ایران تاسیس شد. در سال‌های نخست كار مركز سه برنامه پنج ساله با هدف ایجاد توانمندی در تكنولوژی طراحی و ساخت راكتورهای هسته‌ای و نیز بنانهادن طرح‌های مرتبط با چرخه سوخت تدوین و پیش‌بینی گردید كه ثمره ارزشمند آن راه‌اندازی چند راكتور تحقیقاتی و تاسیسات مهم و استراتژیك فرآوری چرخه سوخت هسته‌ای است. كیك زرد محصول نهایی این مركز بود، بد نیست بدانید كه كشور كانادا یكی از مهمترین تولید كنندگان این ماده است، این كشور دارای معادنی است كه خلوص سنگ اورانیوم آنها به بیست درصد هم می‌رسد، در آسیا نیز كشوری مانند قزاقستان دارای صنایع بزرگ تولید این پودر است. قیمت این پودر در بازارهای بین‌المللی چیزی حدود ۲۵ دلار برای هر كیلو است.● خرماچین
اگر از خواندن چگونگی تولید كیك زرد خسته شده‌اید، شاید خواندن این مطلب خالی از لطف نباشد، به هر حال هر اختراع و ابداعی لطف و تازگی خودش را دارد. دستگاه برداشت خرما (خرماچین) توسط الهام آبیاری، نادیا پورعزیزی و مهدی دریجانی طراحی و ساخته شد. آقای دریجانی با اشاره به اینكه میوه درخت خرما در كشورهای خرماخیز به روش‌های سنتی برداشت می‌شود كه از كیفیت محصول كاسته شده و خطرات عدم رعایت بهداشت ممكن است مصرف‌كننده را تهدید كند و ضرر زیادی به باغداران تحمیل كند، خاطر نشان كرد: به طور تقریبی حداكثر رشد درخت خرما هشت الی ده متر است كه در ارتفاعات بالا برداشت میوه با مشكلات جدی همراه است.وی با اشاره به این‌كه در این طرح، سعی شده كه با استفاده از دستگاه، كار برداشت محصول خرما را انجام دهیم تا در هزنیه و وقت صرفه‌جویی نماییم گفت: این دستگاه از قسمت‌های اهرم بالابرنده، سبد خرماچین، لوله‌ی انتقال میوه و موتور تامین كننده نیروی محركه تشكیل شده است. این مخترع در ادامه یادآور شد:‌در قسمت مركزی این دستگاه كه اهرم، دور آن نصب شده است و موتور دستگاه یا سایر قسمت‌های محركه و انتقال نیرو به نوعی به آن ارتباط دارند به ابعاد كوچك و قابل حركت توسط انسان می‌باشد. اهرم بالابرنده نیز به شكل جك مكانیكی با امكان افزایش و كاهش طول با توجه به قدرت درخت خرما است و بنا به نیاز قسمت مركزی متصل بوده و قسمت خرماچین به آن متصل است.
وی اضافه كرد: در قسمت خرماچین،‌ سبد یا سبدهایی هستند كه خوشه خرما را در برگرفته و برداشت خرما را با توجه به نیرویی كه از طریق اهرم به آن می‌رسد ممكن می‌سازد.
قسمت دیگر این دستگاه، لوله انتقال میوه از جنس پلیمرهای قابل انعطاف است كه بدون جمع كردن طول اهرم خرما را با شیب ملایم به قسمت بسته بندی هدایت می‌كند.
دریجانی افزود: دستگاه خرماچین در زیر درخت نخل قرار می‌گیرد و بنا به نیاز در ارتفاع مورد نظر تنظیم می‌شود. خوشه خرما درون خرما كه سیستم خرماچین درون آن وجود دارد قرار می‌گیرد و در این هنگام موتور دستگاه روشن می‌شود و دستگاه شروع به كار می‌كند و در حالی كه دستگاه تكان می‌خورد دانه‌های رسیده خرما از خوشه جدا می‌شود و از طرف درون لوله انتقال میوه به پایین منتقل می‌شود و درون سبد خرما می‌ریزد.
● روشی برای ارزیابی لرزه‌ای ساختمان‌ها
از این كه هر شب روی گسل‌های زلزله می‌خوابید چه احساسی دارید؟ نظر شما درباره زلزله‌شناسانی كه با بی‌رحمی هر چه تمامتر زلزله هراسناكی را برای تهران پیش‌بینی می‌كنند چیست؟
روش جدیدی برای طراحی و ارزیابی لرزه‌یی ساختمان‌ها براساس تحریك بحرانی به همت یك دانش‌آموخته دكترای مهندسی زلزله دانشگاه علم و صنعت ایران ارائه شد.
دكتر پیام اشتری، دانش‌آموخته دكتری مهندسی عمران(مهندسی زلزله) دانشگاه علم و صنعت ایران اظهار داشت: در این پایان‌نامه یك روش جدید جهت طراحی ساختمان‌های به خصوص ساختمان‌هایی با اهمیت زیاد ارائه شده است. در روش‌های فعلی، آیین نامه‌ها ساختمان‌ها را بر اساس زلزله‌های گذشته طراحی می‌كنند؛ حال آن كه همیشه زلزله‌های آتی با زلزله‌های پیشین متفاوت بوده‌اند و در آینده امكان وقوع زلزله‌هایی وجود دارد كه بتواند به دلیل پدیده تشدید موجب تخریب ساختمان شوند. وی خاطرنشان كرد: در روش طراحی پیشنهادی به جای استفاده از ركورد زلزله‌های گذشته، بر اساس خواص دینامیكی ساختمان، زلزله بحرانی برای ساختمان مغروض به روش محاسباتی به دست می‌آید. بدین منظور در تحقیقات این رساله از روش تحریك بحرانی (Critical Excitation) بهره گرفته شده و محتوای فركانسی تحریك بحرانی با زلزله شبیه‌سازی شده است.
در پایان در یك مثال طراحی، یك ساختمان تجاری بر اساس این روش طراحی شده است. دكتر اشتری كه در تحقیقات رساله دكتریش از راهنمایی دكتر غلامرضا قدرتی امیری و مشاوره دكتر محسنعلی شایانفر بهره گرفته است در گفت‌و‌گو با ایسنا تصریح كرد: با توجه به پدیده تصادفی و نامعین زلزله، برای طراحی سازه‌ها از روش آنالیز بدترین حالت (case analysis-worst) استفاده می‌شود كه در طراحی لرزه‌ای بدین معنی است كه طراحی بر پایه آن ورودی انجام شود كه بحرانی‌ترین پاسخ (Critical Response) را در سازه ایجاد كند.
روش تحریك بحرانی (Critical Excitation) یك ورودی بحرانی را پیشنهاد می‌كند كه اگر سازه در برابرش <ایمن> شناخته شود، این سازه در مقابل همه حركات لرزه‌یی زمین با حداكثر شدت(Intensity) و توان(Power) مفروض، كاملا ایمن خواهد بود.
وی خاطرنشان كرد: استفاده از این روش خصوصا برای طراحی سازه‌های مهم نظیر بیمارستان‌ها و ساختمان‌های آتش‌نشانی و ساختمان‌های بلند و سازه‌های خاص از جمله نیروگاه‌های اتمی و سدهای بزرگ بسیار مفید خواهد بود.
● دزدگیر هوشمند
چندی پیش خبرنگار تلویزیون به سراغ یكی از قدیمی‌ترین سارقان اتومبیل رفت و از او پرسید كه به نظر شما سازندگان خودرو چه سیستمی را روی خودروها نصب كنند تا در برابر سرقت ایمن باشند؟ سارق محترم با اعتماد به نفسی هراس‌‌آور گفت: هر سیستمی بگذارند ما باز می‌دزدیم، حتی اگر چهار طرف آن را به درخت هم ببندید باز هم می‌شود آن را دزدید!!از طرف مقامات انتظامی هم اعلام شد روزانه چهل خودرو در سراسر كشور به سرقت می‌رود.
اما دزدگیر هوشمند اتومبیل با قابلیت به دام انداختن دزد توسط دانشجوی ایرانی ساخته شد كه امیدواریم جلوی سرقت اتومبیل‌ها را بگیرد. یك دانشجوی دزفولی برای نخستین بار در جهان موفق شد سیستم دزدگیر هوشمند اتومبیل با قابلیت به دام انداختن دزد را طراحی كند.علی شانه‌سازان، طراح و سازنده این سیستم گفت: این دزدگیر از یك سری قطعات الكترونیكی و مكانیكی و سنسورهای مفصلی ساخته شده و قادر است در مدت زمان كوتاهی علاوه بر ایجاد صدا دزد وسایل نقلیه را نیز دستگیر كند.
وی افزود: این سیستم، راننده خود را از طریق قد و وزن شناسایی می‌كند و اگرشخص دیگری (دزد) قصد ربودن خودرو را داشته باشد و به روی صندلی جلوی اتومبیل قرار گیرد، بین صندلی و شیشه جلو و فرمان اتومبیل به دام می‌افتد و قادر به خارج شدن از خودرو نمی‌شود.
به گزارش مهر، تحقیقات اولیه جهت طراحی این سیستم یك سال زمان برده است و هزینه ساخت آن هفتاد هزار تومان برآورد می‌شود.
● نرم افزار تشخیص خودكار گلبول سفید
دانشجویان دانشگاه امیر كبیر معمولا هر سال با فعالیت‌های علمی‌ خود می‌كوشند جایگاه علمی كشور را در درجه بندی‌های جهانی بهبود ببخشند و به نوعی آبروداری كنند، امسال نیز در این دانشگاه نرم افزار تشخیص خودكار گلبول‌های سفید در تصاویر میكروسكوپی خون در دانشكده مهندسی كامپیوتر و فناوری اطلاعات طراحی و تدوین شد.
فاطمه زمانی، مجری این طرح پژوهشی استفاده از فناوری تشخیص رایانه‌ای بر مبنای تكنیك‌های هوش مصنوعی را فرایندی رو به گسترش در تحقیقات پزشكی ذكر كرد و گفت: در این طرح با استفاده از ویژگی‌های اندازه، بافت، شدت روشنایی و هسته‌دار بودن گلبول‌های سفید، نرم‌افزاری برای مكان‌یابی خودكار آنها در تصاویر نمونه‌های خونی تدوین شده است.
وی افزود: در این روش تصویر دیجیتالی تهیه شده از لام خون به نرم افزار داده می‌شود و الگوریتم تدوین شده با دقت ۹۷ درصد، مكان گلبول‌های سفید خون را تعیین می‌كند. از جمله مشكلات اساسی برای انجام این كار، چسبیدن تعداد زیادی گلبول قرمز به گلبول‌های سفید است. لازم به ذكر است گلبول‌های سفید از لحاظ كلینیكی از اهمیت بسیار بالایی برخوردار هستند.
مجری طرح این پژوهش را در قالب مجموعه‌ای از تحقیقات تحت عنوان پردازش خودكار تصاویر پزشكی ذكر كرد كه هدف از آنها كمك به پزشكان و پیراپزشكان برای تشخیص سریعتر و دقیق‌تر، استفاده از ماشین برای تشخیص اولیه، دستیابی به اطلاعاتی كه به راحتی و توسط انسان قابل استخراج نیستند، پزشكی از راه دور و همچنین تشخیص بیماری‌های خونی به وسیله رایانه است.
وی خاطر نشان كرد: طرح انجام شده گام مهمی در ابتدای راه دستیابی به اهداف مذكور است.
این طرح در پایان نامه كارشناسی ارشد مهندسی كامپیوتر، گرایش هوش مصنوعی در دانشگاه صنعتی امیركبیر به سرپرستی دكتر رضا صفابخش، استاد دانشكده مهندسی كامپیوتر این دانشگاه انجام شده و تاكنون چهار مقاله از نتایج آن استخراج شده است.
● ساخت پروتز عصبی
رقابت علمی میان دانشگاه امیر‌كبیر و علم‌و‌صنعت را شاید بتوان ارزشمندترین رقابت موجود در كشور دانست، آنها نه مانند جناح‌های سیاسی مچ‌گیری می‌كنند و نه مثل ورزشی‌ها به صورت هم چنگ می‌زنند و جنجال‌سازی می‌كنند.
برای نخستین بار در كشور و دومین بار در جهان، پژوهشگران ایرانی موفق به ساخت پروتز عصبی شدند. تیم تحقیقاتی مهندسی پزشكی دانشگاه علم و صنعت ایران موفق به طراحی و ساخت مینی‌كامپیوتری برای گام برداشتن افراد دچار ضایعه مغزی و نخاعی شدند.دكتر عباس عرفانیان امیدوار، دانشیار مهندسی پزشكی دانشگاه علم و صنعت ایران و مجری طرح، اظهار داشت كه با ساخت و آزمایش موفقیت‌آمیز پروتز عصبی زمینه مناسبی برای گسترش تكنولوژی عصبی در ایران فراهم شده و افق جدیدی برای توانبخشی افراد معلول ضایعه نخاعی باز شده است. وی گفت: سیستم ساخته شده در آزمایشگاه كنترل سیستم‌های عصبی - عضلانی گروه مهندسی پزشكی دانشگاه علم و صنعت ایران، روی افراد فلج كامل از ناحیه كمر به كار گرفته شده و این افراد به خوبی قادر به بلند شدن از صندلی چرخدار، نشستن، ایستادن و گام برداشتن شده‌اند. وی افزود: پروتزهای عصبی در بیمارانی كه دچار اختلالات حركتی ناشی از CP، MS و ... هستند در حال گسترش است و امیدوار هستیم به زودی شاهد كاربرد گسترده نتایج این فعالیتهای تحقیقاتی باشیم.
دكتر عرفانی خاطر نشان كرد: استفاده از تكنولوژی عصبی برای ایجاد حركت‌های ایستادن و گام برداشتن در افراد فلج در ایران از سال ۱۳۶۹ توسط این گروه آغاز شده و پس از مدت ۱۵ سال موفق به طراحی و ساخت پروتز عصبی مربوطه شدیم. به گفته این پژوهشگر، پروتز عصبی ساخته شده یك سیستم میكروالكترونیكی با تراشه ریزپردازنده‌ای است كه بر اساس مكانیزم مغز انسان در ایجاد و كنترل حركت عمل می‌كند و در نوع خود در دنیا منحصر به فرد است.
دكتر عرفانیان امیدوار اضافه كرد: مهمترین ویژگی پروتز عصبی این است كه حركت را در عضو فلج به نحو طبیعی ایجاد می‌كند به همان صورت كه سیستم عصبی مركزی انسان، حركت را در یك عضو ایجاد می‌كند. وی اعلام كرد: سیستم مذكور در كلینیك قابل استفاده بوده و با ایجاد مراكز كلینیكی خاص، كشور ما بعد از آمریكا دومین كشوری است كه قادر به استفاده از این تكنولوژی پیشرفته برای ایجاد حركت در بیماران ضایعه نخاعی خواهد بود.
دكتر عرفانیان با اشاره به نحوه انجام این كار روی بیماران گفت: در حال حاضر این سیستم به صورت مطلوبی روی پنج بیمار ضایعه نخاعی آزمایش شده است كه دو نفر از بیماران ما هم اكنون به مرحله ایستادن و گام برداشتن رسیده‌اند و سه بیمار دیگر در مرحله ایستادن هستند كه امیدوار هستیم كه با اختصاص مراكزی به این كار در بخش‌های پزشكی بتوانیم به طور گسترده‌تری پذیرش بیمار داشته باشیم. وی افزود: برای این كه بیماران بتوانند گام بردارند این سیستم باید همراه آنها باشد زیرا این پروتز عصبی كار مغز را برای ایجاد حركت انجام می‌دهد؛ بنابراین برای ایجاد این حركت به این پروتز عصبی نیازمندیم.
مجری این طرح با اشاره به نحوه قرارگیری پروتز عصبی‌ گفت: این نوع پروتزها در محلی از عضو قرار می‌گیرند كه نزدیك نقطه موتوری عضله هستند (همان نقطه‌ای كه عصب وارد شده و در عضله منشعب می‌شود) و واحدهای حركتی را در نزدیكی همان محل تحت كنترل قرار می‌دهند . در حال حاضر تحقیقاتی در حال گسترش است كه بتواند الكترونها را در داخل بدن قرار دهد ما نیز تحقیقاتی را آغاز كرده‌ایم و امیدواریم در آینده بتوانیم كل سیستم را در داخل بدن قرار دهیم.
به گزارش ایسنا، وی گفت: هم اكنون قیمت این پروتز در آمریكا بین سی هزار تا پنجاه هزار دلار اعلام شده است اما قیمت پروتز عصبی در داخل بسیار پایین‌تر از آن است.
دكتر عرفانیان امیدوار تصریح كرد: افرادی كه دچار ضایعه نخاعی هستند در اثر عدم تحرك، دچار عوارضی از قبیل پوكی استخوان، آتروفی عضلانی، سفتی مفاصل، ناراحتی‌های كلیوی و قلب و عروق می‌شوند همچنین این افراد كنترل ادرار ندارند و عمل دفع آنها با مشكل مواجه است. عضلات فلج در اثر عدم امكان انقباض، رفته‌رفته شل شده و توانایی خود را از دست می‌دهند.
از همه مهمتر این افراد دچار افسردگی می‌شوند و نگهداری این افراد برای خانواده مشكل و دارای هزینه است، به همین جهت رفع مشكلات حركتی در بیماران ضایعه نخاعی، صدمه مغزی، بیماران دچار MULTIPLE SCLEROSIS، CP و STROKE هدف تحقیقات برای چند دهه است. گفتنی است، امروزه پروتزهای عصبی به عنوان یك روش بالقوه موثر برای ایجاد حركت در اندام فلج افراد دچار ضایعه نخاعی یا ضایعه مغزی و رفع اختلالات حركتی ام. اس، CP و STROKE مطرح است و در محیط‌های تحقیقاتی - كلینیكی برای ایجاد حركت در اندام فوقانی (بستن و باز كردن پنجه دست و كنترل دست آرنج و شانه ) و اندام تحتانی (ایستادن، گام برداشتن، رفع افتادگی مچ پا) به كار می‌رود.در حال حاضر این تكنولوژی در انحصار آمریكا و بسیار گران‌قیمت است تنها پروتز عصبی گام برداشتن تایید شده در دنیا وجود دارد و آن پروتز عصبی PARASTEP در امریكا است كه در بیش از چهل مركز پزشكی در آمریكا استفاده می‌شود.به گزارش ایسنا، پروتز عصبی ساخته شده در دانشگاه علم و صنعت ایران تاكنون روی افراد فلج كامل به كار گرفته شده كه به خوبی این افراد قادر به بلند شدن از صندلی چرخدار، نشستن، ایستادن و گام برداشتن شدند. این پروژه با حمایت سازمان گسترش صنایع نوسازی ایران انجام شده است.
● دستگاه گردو پوست‌كنی
به هر حال همانطور كه اختراع برق ارزش خود را دارد نمی‌توان مخترع ساعت را نیز در نظر نگرفت، هر اختراع و ابداع و اكتشافی در نوع و جایگاه خود حایز اهمیت است، اختراع گردو پوست‌كنی شاید دوستداران علم پزشكی را زیاد خوشحال نكند اما گردوكاران را حتما خوشحال كرده است، اگر یك بار با دست گردو را پوست كنده باشید و سیاهی دستانتان را هیچ مایع شستشویی برطرف نكرده باشد با من هم عقیده خواهید بود.یك مبتكر سامانی در شهرستان شهركرد از توابع استان چهارمحال و بختیاری‌، نخستین بار در كشور موفق به طراحی و ساخت دستگاه گردو پوست كنی شد. طراح وسازنده این دستگاه گفت: این دستگاه قادر است‌، پوست سبز گردوهای كال و رسیده را در ارقام مختلف جداسازی كند.سجاد شیخ سامانی در آیین بهره‌برداری از این دستگاه افزود: این دستگاه كه دارای هشتاد كیلوگرم وزن است ، از قطعاتی نظیر دینام، الكتروموتور، ورق و شاسی‌، بلبرینگ‌، یاتاقان و شافت تشكیل شده است. به گفته وی‌، دور موتور این دستگاه یك هزار و صد و بیست دور در دقیقه و قدرت آن۱۵/ اسب بخار است. شیخ سامانی اظهار داشت: این دستگاه با استفاده از پرچهای سیمی روی آن‌,قادر است در هرساعت دویست و پنجاه كیلوگرم انواع مختلف گردوی تازه چیده شده را پوست بكند.این طراح گفت: طراحی و ساخت این دستگاه مدت سه سال به طول انجامیده ومراحل ثبت آن در سازمان اختراعات و مالكیت معنوی صورت گرفته است.
به گفته وی‌، قیمت ساخت دستگاه گردو پوست‌كنی بیش از سه میلیون ریال است و در صورت تولید انبوه، قیمت آن كاهش خواهد یافت.
● اگزوز با قابلیت خروج هوای پاك
چند سال پیش كاریكاتوریستی مجسمه فردوسی را در میدان فردوسی طراحی كرده بود و از قولش نوشته بود:
بسی دود خوردم در این سال سی
به كلی فراموش كردم پارسی
می‌دانم كه شما هم دل خوشی از هوای تهران ندارید و آلودگی‌اش شهره آفاق و انجم شده است، به نظر می‌رسد تابستان سختی در راه داریم و شهر پر خواهد شد از آدم‌هایی با ماسك‌های سفید و....
دو دانش‌آموز مبتكر ایرانی موفق به طراحی نوعی اگزوز مخصوص خودروهای سنگین با قابلیت خروج هوای پاك شدند. شیدا تاجداری، از مخترعان این اگزوز اظهار داشت: سیستم طراحی شده اگزوز خودروهای سنگین، این قابلیت را دارد كه با جذب مواد آلاینده‌ هوا، تنها اكسیژن خالص را از موتور خودروهای دیزلی خارج كند.
وی در عین حال اضافه كرد: به منظور استفاده از این روش باید تغییراتی در روش تولید گازوئیل توسط پالایشگاه‌های پتروشیمی صورت گیرد؛ علاوه بر این صنعت خودروسازی نیز باید از سیستم طراحی شده در اگزوز خودرو‌ در ساخت خودروهای دیزلی بهره گیرد.
افسانه مالكی، مبتكر دیگر این سیستم نیز در ادامه به ایسنا گفت: گازوئیل عادی، هیچ گونه بازدهی در این سیستم ندارد زیرا طبق این روش باید در مرحله تولید گازوئیل یا سوخت سنگین از نوعی نانوكامپوزیت كه نقش چسبندگی آهن را به مولكول‌های گازوئیل بر عهده دارد استفاده شود. وی افزود: در مرحله بعد، سوخت تولید شده كه تركیبی از گازوئیل، نانوكامپوزیت و یون‌های آهن است در خودروهای دیزلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. مالكی ضمن بیان مكانیزم احتراق گازوئیل در سیلندر و ورود مولكول‌های سوخته شده به اگزوز، خاطر نشان كرد: با سوختن گازوئیل در سیلندر، با واكنش‌های شیمیایی كه بر روی آهن صورت پذیرفته، آهن بدون تغییر باقی می‌ماند و خاصیت فرومغناطیسی خود را حفظ می‌كند.تركیب خارج شده از سیلندر كه وارد اگزوز می‌شود،‌ مخلوطی از مولكول‌های CO,CO۲، كامپوزیت و یون آهن است كه از درون بوبینی كه به منبع تغذیه متصل است، عبور داده می‌شود.
وی با بیان این كه بوبین اول نقش جهت‌دار كردن مولكول‌های آهن را در هنگام عبور از میدان مغناطیسی ایفا می‌كند، تصریح كرد: تركیب سوخت حاصله از گازوئیل در كنار مولكول‌های آهنی كه دو قطبی‌های آن جهت‌دار شده است، به سمت انتهای لوله‌های اگزوز هدایت شده و توسط فن، به سمت میدان مغناطیسی جذب كننده در قسمت پایینی اگزوز هدایت شده كه ذره باردار شده فرو مغناطیسی در كنار گازوئیل استعمال شده وارد بوبین مغزی می‌شود كه نقش جذب كربن‌های سوخته شده و شكستن پیوندهای بین كربن و اكسیژن را ایفا می‌كند.
این دانش‌آموز مبتكر گفت: اكسیژن آزاد شده توسط بوبین مغزی كه به منبع تغذیه متصل است، مجددا بالا رفته (به دلیل وزن مولكولی پایین‌تر نسبت به مولكول‌های وارده به بوبین مغزی) و برای اطمینان از دو فیلتر موازی به صورت ریز و درشت گذر كرده و بدین ترتیب هوای پاك از اگزوز خارج می‌شود. وی ادامه داد: دوده‌های جمع آوری شده در مخزنی كه كربن‌های سوخته از اكسیژن جدا می‌شوند نیز می‌تواند با انجام یك سری فرایندهای شیمیایی در جوهر پرینتر مورد استفاده قرار گیرد.
مالكی در پایان تصریح كرد: این طرح ابتكاری كه هم اكنون به منظور نهایی‌سازی جهت بررسی و انجام مطالعات در اختیار شركت‌های پتروشیمی قرار گرفته است با راهنمایی جمشید غفرانی از مخترعان جوان كشور اجرا شده است.
● مبدل تلفن همراه به دورنگار
صنعت الكترونیك سرعت سرگیجه‌آوری دارد، هنوز یك ماه نشده كه دستگاهی را خریده‌ای و بعد نوع بهتر، كاملتر و پیشرفته‌تر آن به بازار می‌آید ،به هر حال تلفن همراه ( موبایل سابق )! علاوه بر كاربری‌های معمول از این پس قادر خواهد بود كار نمابر ( فكس سابق )! را نیز انجام دهد.
برای اولین بار در ایران یك واحد تولیدی صنایع الكترونیك موفق به تولید محصولی جدید در زمینه مبدل تلفن همراه به دستگاه دورنگار شد.دكتر احسان میوه‌چی، مدیرعامل افراتاب، با اعلام این خبر افزود: مبدل دریافت دورنگار از طریق تلفن همراه به صورت آنالوگ كار می‌كند، بطوریكه این مبدل امكان ارسال و دریافت فاكس عادی از طریق تلفن همراه را مهیا می‌سازد.
وی با توجه به اینكه افراتاب یكی از چهار شركت تولیدكننده این محصول در جهان است، ادامه داد: مبدل (واسطه) با فریب دستگاه دورنگار و شبكه،‌ دستگاههای فاكس عادی را به شبكه تلفن همراه وصل می‌كند و پس از آن امكان دریافت و ارسال فاكس ایجاد می‌شود.
دكتر میوه‌چی مهمترین مصارف مبدل تلفن همراه به دورنگار را، استفاده در كارخانجات فاقد تلفن ثابت،‌ كارگاههای راهسازی خارج از شهر، پروژه‌های سدسازی و ... دانست كه با توجه به نیاز بازار و قیمتی در حدود ۴۵۰ هزار تومان، به تولید می‌رسد.
● چشمه نقطه‌ای كبالت ۵۷
ممكن است شما هم مثل بسیاری دیگر از خواندن این مطلب طفره بروید، گرچه تیتر خبر آدم را یاد شیمی و فیزیك دبیرستان می‌اندازد اما همین اكتشاف باعث می‌شود پزشكان بتوانند با دقت بسیار بالاتری ضایعات و صدمات را مورد معاینه قرار دهند، پس باید در آن درنگ كرد.
چشمه نقطه‌ای كبالت ۵۷ برای تنظیم سیستم‌های تصویربرداری پزشكی هسته‌ای و ویال استاندارد كبالت ۵۷ برای ارزیابی درستی عملكرد دستگاه‌های اندازه‌گیری اكتیویته پرتوداروی تزریقی به بیماران در سازمان انرژی اتمی ساخته شد. در این طرح كه به همت مهشید ثابت، یكی از پژوهشگران این سازمان درپژوهشگاه علوم وفنون هسته‌ای و همكاران انجام شده است ابتدا رادیو ایزوتوپ كبالت ۵۷ با استفاده از پرتودهی در دستگاه سیكلوترون تولید و سپس این ماده در دو شكل چشمه نقطه‌ای و ویال استاندارد ساخته شد. این پژوهشگر پیچیدگی و ظرافت این كار را در یكنواختی توزیع این رادیو ایزوتوپ بیان كرد و گفت: برای رسیدن به استانداردهای بین‌المللی و ساخت موفق این چشمه‌ها باید میزان این ماده در همه حجم چشمه كاملا یكنواخت و مشابه باشد.
وی افزود:چشمه نقطه‌ای علاوه بركاربرد در تنظیم دوربین‌های تصویربرداری پزشكی هسته‌ای به پزشك كمك می‌كند تا محل دقیق ضایعه یا بافت مورد بررسی را با قرار دادن چشمه روی بدن بیمار از روی تصویر به دقت تعیین كند و ویال استاندارد هم با داشتن انرژی گامای نزدیك به پرتوداروی پركاربرد تگنسیوم ۹۹ ام می‌تواند برای تنظیم (كالیبراسیون) دستگاه‌های تعیین دوز پرتو دارو استفاده شود. ثابت تصریح كرد :این كار موجب می‌شود تا اطمینان از درستی كار بخش‌های مختلف سیستم‌های اندازه‌گیری حاصل شود.مجری طرح از دیگر برتری‌های طرح خود را كاهش قیمت ماده تولید شده تا یك چهارم نمونه خارجی استفاده از فناوری و مواد اولیه داخلی كیفیت استاندارد و همچنین طراحی حفاظ حامل كبالت ۵۷ با دقت و كارآیی بیشتر از نمونه‌های خارجی ذكر كرد.
بنا بر این گزارش مراحل تولید كبالت ۵۷ شامل طراحی شیمیایی، هندسی هسته‌ای و حفاظ می‌شود. این گزارش می‌افزاید برای اطمینان از درستی كار دستگاه‌های تعیین میزان دوز پرتوداروی تزریقی این مراكز باید درستی عملكرد این دستگاه‌ها را به صورت روزانه و دستگاه‌های تصویر برداری را هر هفته یا حداكثر هر ماه كنترل كنند.كاری كه هم اكنون به علل مختلف از جمله گرانی واردات این محصول در مراكز معدودی انجام می‌شود. گفتنی است خانم مهشید ثابت در جشنواره پژوهشگران برتر امسال از جانب سازمان انرژی اتمی برای كسب رتبه دوم پژوهش معرفی شده بود.
● درمان ضایعات نخاعی
درمان ضایعات نخاعی سال‌هاست كه برای مردم و پزشكان در حد یك آرزو باقی مانده است، حادثه‌ای كوچك در خلال یك مسابقه ورزشی یا در هنگام یك تصادف رانندگی می‌تواند یك انسان سرزنده و پر انرژی را برای همه عمر بسترنشین كند، موفقیت زیر نه تنها موفقیت پزشكان بلكه پیروزی آدمی در جدال با تقدیر است . پزشكان ایرانی با استفاده از تزریق سلول‌های شوئن موفق به درمان بیماران ضایعات نخاعی شدند.
وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشكی در بازدید از پروژه تزریق سلول‌های شوئن به بیماران آسیب نخاعی گفت: برای این كه بتوانیم نتیجه واقعی تلاش‌های خود را در زمینه این پژوهش علمی مشاهده كنیم بایستی زیرساخت‌های این پژوهش را بهبود ببخشیم.
وی ادامه داد: با توجه به این كه تاكنون به بیماران آسیب نخاعی به عنوان بیماران لاعلاج نگاه می‌كردیم ولی در حال حاضر توانسته‌ایم این بیماران را درمان كنیم، روش تزریق سلول‌های شوئن یك روش بدیعی است و این نشان می‌دهد كه چنانچه ما در صحنه پژوهش و دانش بر اساس اصول منطقی پیش رویم و قصدمان كمك به محرومان باشد حتما موفق خواهیم شد.وزیر بهداشت تصریح كرد: حدود هفتاد هزار نفر در كشور دچار ضایعات نخاعی هستند كه این افراد بنا به دلایلی همچون تصادفات، حوادث و جنگ در فعال‌ترین روزهای زندگی خود دچار معلولیت شده‌اند اما این روش توانسته به این افراد كمك كند تا مجددا بتوانند حركت كنند.
● بوق بی‌صدا
هنگام قدم زدن در پیاده‌رو وقتی غرق در فكر و خیال هستید اگر صدای بوق وحشتناك خودروهای سنگین را شنیده باشید پیش از هر عكس‌العملی به شدت می‌ترسید و عصبانی می‌شوید، این اتفاق كه هر لحظه و هر روز در شهر رخ می‌دهد گاه تا سرحد جنون آدمی را به خشم می‌آورد، این روزها حتی دوچرخه‌سوارها هم از این بوق‌های كركننده استفاده می‌كنند اما دانش آموز دختر كرجی بوق الكترونیكی بی‌صدایی ساخت تا اگر حمایت شود و استفاده از آن قانونی و اجباری شود برای همیشه از سر و صدای بوق‌های بی‌پایان ماشین‌هایمان راحت شویم.
برای نخستین بار در جهان یك دانش‌آموز مبتكر ساكن شهرستان كرج موفق به ساخت دستگاهی شد كه <آلودگی صوتی ناشی از بوق زدن اتومبیل‌ها> را از میان می‌برد.
این دستگاه كه <بوق الكترونیكی> نام دارد، به گونه‌ای طراحی شده است كه پس از نصب روی اتومبیل و استفاده رانندگان، صدای بوق، فقط در فضای داخل اتومبیل‌های مجاور پخش می‌شود. فتانه نوری، سازنده ۱۶ ساله این دستگاه است كه در سال دوم دبیرستان تحصیل می‌كند. طراحی این دستگاه به گونه‌ای است كه اگر رانندگان وسایط‌نقلیه بخواهند با استفاده از این دستگاه به عابران پیاده هشدار دهند، صدای بوق در محیط نیز پخش می‌شود. این دانش‌آموز كرجی برای ساخت این دستگاه تاكنون ششصد هزار ریال هزینه كرده است و پیش‌بینی می‌شود در صورت تولید انبوه، هزینه ساخت آن بسیار كمتر باشد. اداره مالكیت صنعتی سازمان ثبت اسناد و املاك كشور، امتیاز بهره‌برداری از این دستگاه را طی شماره ۳۴۵۲۷ به مدت بیست سال به این دانش‌آموز مبتكر اختصاص داده ‌است.

منبع : خانواده سبز