خانه‌ای از شن و مه - HOUSE OF SAND AND FOG

سال تولید : ۲۰۰۳
کشور تولیدکننده : آمریکا
محصول : وادیم پرلمن و مایکل لندن
کارگردان : پرلمن
فیلمنامه‌نویس : شون اوتو و پرلمن، برمبنای رمانی نوشتهٔ آندره دوبوی سوم
فیلمبردار : راجر دیکینز
آهنگساز(موسیقی متن) : جیمز هورنر
هنرپیشگان : جنیفر کانلی، بن کینگزلی، ران الدارد، فرانسیس فیشر، کیم دیکنز، شهره آغداشلو و جاناتان اداوت
نوع فیلم : رنگی، ۱۲۴ دقیقه


̎کتی نیکولو̎ (کانلی)، زن جوانی اهل کالیفرنیا، تازه از زخم‌های یک رابطهٔ عاطفی ناموفق و اعتیاد به نوش‌خواری بهبود یافته، ولی دیری نمی‌گذرد که خانهٔ کنار دریایش را که از پدر خود به ارث برده به خطا مصادره می‌کنند. او را از خانه بیرون می‌کنند ولی مأمور پلیسی به نام ̎لستر بردون̎ (الدارد) به او پیشنهاد کمک می‌کند. در جریان مناقصه‌ای، ̎مسعود امیر بحرانی̎ (کینگزلی)، افسر ارشد نیروی هوائی رژیم شاه، خانه را می‌خرد. ̎مسعود̎ که حالا به کار آسفالت‌ریزی و جاده‌سازی مشغول است، خیال دارد چند ماهی در آن‌جا زندگی کند و بعد خانه را با قیمتی بالاتر بفروشد. کار شکایت ̎کتی̎ به هیچ‌جا نمی‌رسد. دربه‌در، در اتوموبیل یا در متل‌ها می‌خوابد و اطراف خانهٔ ویلائی‌اش می‌پلکد و ̎مسعود̎ هم حاضر نیست دوباره خانه را به او بفروشد. ̎لستر̎ که رابطه‌ای را با ̎کتی̎ شروع کرده، سعی می‌کند با تهدید، ̎مسعود̎ را مجبور به ترک خانه کند؛ ولی ̎مسعود̎ جریان این زور و تهدید را به اطلاع بالادست‌های ̎لستر̎ می‌رساند. ̎کتی̎ در بیرون خانهٔ ویلائی، تلاش می‌کند به زندگی خود پایان دهد. ̎مسعود̎ او را پیدا می‌کند و به درون خانه می‌برد و جرقهٔ نوعی آشتی بینشان زده می‌شود. اما ̎لستر̎ به زور وارد خانه می‌شود و خانواده را به گروگان می‌گیرد و ̎مسعود̎ و پسرش ̎اسماعیل̎ (اداوت) را مجبور می‌کند از خیر مالکیت خانه بگذرند. ̎اسماعیل̎، هفت‌تیر ̎لستر̎ را می‌رباید. وقتی پلیس ̎اسماعیل̎ را محاصره می‌کند، ̎اسماعیل̎ هول می‌شود و از دور انداختن هفت‌تیر سرباز می‌زند و پلیس به طرفش شلیک می‌کند. ̎مسعود̎ که به شدت درهم شکسته، یونیفورم سابق نیروی هوائی‌اش را می‌پوشد، همسرش را خفه می‌کند و سپس به زندگی خود خاتمه می‌دهد.
● همه چیز در این قصهٔ مکرر و مشکلات و دردسرهای مهاجرت و آدم‌های مهاجر، باسمه‌ای و فاقد خلاقیت و بدون دیدگاه درست و بی‌هدف باقی می‌ماند. فیلم نه در ترسیم روابط میان شخصیت‌های هم‌زبان و هم‌ملیت نکتهٔ تازه‌ای برای عرضه دارد و نه در تصویر مهاجران شرقی داستان توفیقی به‌دست می‌آورد. مضمون تمثیلی خانه و حریم آن و تلاش برای حفظ کیان خانواده در کشوری بیگانه، آن‌قدر رو و کلیشه‌ای است که بی‌تأثیر باقی می‌ماند. برای مخاطب ایرانی فیلم ـ صرف‌نظر از چند نکتهٔ فرعی و جزئی مانند طراحی قابل قبول خانه و وسائل آن ـ تماشای تلق غربی از شخصیت‌های ایرانی با گویش‌های من‌درآوردی و ترکیب بی‌کارکرد زبان فارسی و انگلیسی کار دشواری است. خانه‌ای از شن و مه نشان می‌دهد هالیوود هم با وجود ادعای بازسازی دقیق هر زمان و مکان و ملیتی، تا چه حد در نمایش درست رفتارها و خصلت‌های شرقی و ایرانی ضعیف است (این شاید ویژگی و احساس اجتناب‌ناپذیر هر ملیتی موقع تماشای فیلمی دربارهٔ کشور خودشان باشد). کینگزلی پیش از این برای ایفای نقش سرهنگ ایرانی تمجید شد، در حالی‌که هر حرف و حرکتش برای تماشاگر ایرانی موجب خنده است. آغداشلو در اولین حضور حرفه‌ای در نقش مؤثری در یک تولید استودیوئی برای فارسی حرف زدن سلیس کاندیدای دریافت اسکار نقش دوم زن شد! نخستین نمایندهٔ ایرانی در بخش‌های اصلی اسکار ـ برخلاف سه نقش‌آفرینی خویش در سینمای پیش از انقلاب ایران و به‌رغم جایزهٔ منتقدان لس‌آنجلس و نیویورک برای این فیلم ـ اجرای متوسطی دارد که بیش از هر چیز به فیلم‌نامهٔ سست و پُر ایراد فیلم مربوط است. شاید آغداشلو می‌توانست مشاور مناسبی برای گروه فیلم‌سازی خانه‌ای از شن و مه باشد تا تصویری باورپذیر و نزدیک به واقعیت از ایرانی‌های مهاجر در امریکا ببینیم؛ چیزی که در نسخهٔ فعلی به‌هیچ‌وجه وجود ندارد.