زیره سیاه

غیر از ضرب المثل معروف زیره به کرمان بردن !! از این کوچولوی سیاه خوش بو، چه می دانید؟ آیا تا به حال گیاه آن را دیده­اید؟ شاید هم فقط دانه های سیاه زیره را در شیشه­ها و ظرف­های مخصوص ادویه دیده باشید. اطلاعات درباره شکل ظاهری گیاهان توجه ما را به طبیعت و محیط اطرافمان بیشتر می­کند و تمرکز و قدرت تفکر ما را در برخی از حوزه ها افزایش می­دهد .البته فواید دیگری هم دارد که خودتان حدس بزنید بنابر این بد نیست بدانید که:
زیره گیاهی است دو ساله، بی کرک، به ارتفاع ۳۰-۶۰ سانتیمتر، دارای ساقه توخالی، شیاردار و منشعب از قاعده است .
ریشه راست یا دوکی شکل و گوشت­دار و برگ­هائی با بریدگی­های نازک و نخی شکل و به رنگ سبز روشن .
گل­های آن کوچک، سفید یا صورتی و مجمتع به صورت چتر مرکب است. میوه­اش بیضی شکل به طول ۴ تا ۶ میلی­متر به رنگ قهوه­ای شکلاتی یا قهوه­ای مایل به زرد و شفاف است.
بوی آن بسیار معطر، مطبوع و طعم آن تند و کمی سوزاننده است. گل­های آن مورد استفاده زنبور عسل است. قسمت مورد استفاده میوه است و در نواحی گرم آسیا، اروپا و جنوب ایران و آفریقا می روید .
زیره حاوی موادی است که خواص درمانی فوق العاده ای به این دانه سیاه کوچک می هد. از جمله این مواد اسانس (کارون ، دی هیدروکارون ، فلاندرون) ، تانن ، مواد روغنی ، موسیلاژ ومواد قندی می باشد. اسانس زیره را از تقطیر میوه له شده تحت اثر بخار آب بدست می آورند. این اسانس مایعی است بی­رنگ که در اثر ماندن،ابتدا زرد و سپس به رنگ قهوه‌ای در می‌آید.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا، بوی زیره مربوط به آلدئیدی بنام کومینول است. مقدر کومینول در زیره بسته به محل کشت آن بین ۳۰ تا ۵۰ درصد است.
● خواص زیره :
به احتمال زیاد این مطلب را شنیده اید که خاصیت شاخص زیره طبیعت گرم آن است. زیره تقویت کننده و نیرو دهنده بوده و در درمان اختلالات گوارشی(ضد نفخ، ضد اسپاسم و قولنج، بادشکن و اشتها آور) بکار می­رود ، نتایج مطالعه­ای در کشور نشان می­دهد که مصرف زیره سیاه در بیمارانی که مبتلا به سوء هاضمه بدون زخم هستند اثر درمانی داشته و علائم بالینی این عارضه را در آنها کاهش می دهد.
زیره ضد عفونی کننده ، قاعده آور (خفیف) بوده و در معالجه بیماریهایی مانند ضعف عمل دستگاه هضم، نفخ و بلع هوا، دل پیچه کودکان، تأخیر وقوع قاعدگی زنان جوان، ضعف اعصاب، اشتها آور، تقویت میل جنسی، در دامپزشکی نیز برای رفع قولنج، اسپاسم ها و بی اشتهایی و کم شدن شیر دام­ها مورد استفاده قرار می­گیرد .
خاصیت تسکین دهندگی دارد و برای گرفتگی غیر ارادی ماهیچه های معده و راشی سیتم ، بخور آن جهت جلوگیری از ریزش آب از چشم و افزایش دهنده شیر مادران موثر است. زیره قابض، خشک کننده و ضد تشنج است و برای برطرف کردن بیماری صرع مفید است.
همچنین در دفع گاز معده موثر و عرق آور است و برای رفع برونشیت از دم کرده زیره می‌توان استفاده کرد.
گفتنی است، از زیره در غذاهایی که نفاخ هستند مخصوصا حبوبات استفاده می­کنند .
مصرف دم کرده زیره سیاه و یا جویدن آن در رفع و کاهش دردهای ناشی از قاعدگی، دردهای روده و بی اشتهایی بسیار مؤثر است. مصرف زیره سیاه یا روغن آن در رفع سوء هاضمه و دل دردهای کودکان و تنگی نفس نیز، کاربرد فراوانی دارد.
دم کرده زیره سیاه همراه با گیاه اوجی در رفع اسهال، نفخ و سندرم تحریک پذیری روده مفید است. بررسی ها نشان داد که این گیاه دارای خواص ضد عفونی کنندگی، ضد کرم، ‌ضد تشنج و شل کننده عضلات بوده و مقوی و نیروبخش است؛ بنابراین مصرف آن به افراد دارای مشکلات مذکور توصیه می‌شود.
اما همیشه از افراط و تفریط بپرهیزیم زیاده روی در مصرف زیره بعلت طبع گرم ایجاد کهیر می کند. همچنین باعث افزایش ترشح تیروئید شده ودر نتیجه لاغری و زردی رنگ چهره را بدنبال دارد .
طعم خوش زیره باعث شده که از این ماده خوشبو در برخی از مواد غذایی به عنوان طعم دهنده­ای مطبوع استفاده شود .
در هیاهوی زندگی شهری و ماشینی،عجایب و شگفتی­های دنیای گیاهان ( همانند بسیاری از مسائل پیرامون )‌ از نظر از ما دور مانده یک دانه سیاه و کوچک زیره را در دست بگیریم و به خواص جالب توجه آن لحظاتی بیاندیشیم. آنوقت علاوه بر استفاده بهینه از این موهبت­های خدادادی اعتراف می­کنیم که برای درک عظمت الهی می­توان از خردترین دانه­ها نیز درس گرفت .

گردآوری و تالیف : ماندانا .م

منبع : طب متعالی