غولی که اقتصاد آلمان را می چرخاند

آلمانی‌ها به استراتژی برون سپاری برای حفظ قدرت رقابت جهانی خود در صنایع خودروسازی متوسل شده‌اند. ‌
صنعت خودروسازی در آلمان به عنوان یکی از بزرگترین کشورهای صاحب سبک در این صنعت، از تولید در خارج برای کاهش هزینه‌های خود بهره‌گیری کرده و هم‌اکنون واحدهای تولیدی بسیاری در آسیا، کشورهای اروپای شرقی و حتی جنوب آمریکا ایجاد نموده است. در واقع، هر بخش از صنعت خودروسازی آلمان در مقیاس وسیع جهانی عمل می‌کند. ویژگی‌های منحصر به فرد محصولات شامل تکنولوژی پیشرفته طراحی، دوام و قابلیت اعتماد مصرف‌کننده و روند پیچیده مونتاژ و تولید که بر اساس تکنیک‌های دانش محور بنا شده‌اند، این صنعت را در آلمان از قدرت رقابت جهانی برخوردار می‌سازند.
بخش‌های فعال تولیدی در این صنعت شامل قطعات و تجهیزات خودرو، وسایل نقلیه تجاری، تجهیزات خُرد، کانتینر، موتورسیکلت، تریلی و ماشین‌های کشاورزی، ماشین‌های مربوط به ساخت‌وساز مثل جرثقیل‌ها و کامیون‌ها می‌باشند.
شرکت‌های آلمانی، استانداردهای بین‌المللی و جهانی مربوط به ایمنی جاده و خودرو، جلوگیری از آلودگی محیط زیست و کاهش مصرف سوخت را به خوبی رعایت کرده و گواهی‌نامه‌های متعددی هم در این زمینه دریافت نموده‌اند. صنایع خودروسازی این کشور، همچنین در زمینه طراحی خودرو به سبب در دست داشتن ابزار دقیق و پیشرفته اندازه‌گیری و مهندسی، جایگاه قابل توجهی در دنیا دارند. پنج کارخانه بزرگ تولیدکننده خودرو در آلمان عبارتند از مرسدس بنز، بی ام و، فولکس واگن، آئودی و اوپل. ‌ ‌
● اقتصاد خودرو در آلمان
آمریکا با تولید ۱۱‌ میلیون دستگاه و ژاپن با تولید ۱۰ میلیون و ۵۰۰ هزار دستگاه در سال، در رتبه‌های اول و دوم تولید خودرو در جهان قرار دارند. آلمان در سال ۲۰۰۶‌ میلادی با تولید ۵ میلیون و ۸۰۰ هزار دستگاه انواع خودرو، در رتبه سوم جهان قرار گرفت.
ولی این کشور با توجه به صادرات ۶۰‌ درصدی تولیدات خود به خارج، چند سال است که در صدر صادرکنندگان خودرو در جهان قرار دارد، به طوری که از هر چهار دستگاه خودروی تولید شده در این کشور، سه دستگاه آن به خارج صادر می‌شوند.
هم‌اکنون ۶۰ درصد از صادرات خودروی آلمان به کشورهای اروپایی و ۲۰‌ درصد به آمریکا انجام می‌شود، اما با توجه به استقبال شهروندان اروپایی از خودروهای آسیایی، این کشور در پی‌گشودن بازارهای جدید در چین، هند و روسیه برای خود است. در مورد اهمیت صنعت خودروسازی در آلمان می‌توان این گونه اذعان داشت که از هر هفت شغل موجود در این کشور، یک شغل مرتبط با صنایع خودروسازی است.
گفتنی است، ۱۲ درصد از کل شاغلان بخش صنعت در این کشور، در صنایع خودروسازی مشغول به کار هستند و بیش از ۲۰ درصد سرمایه‌گذاری‌های صنعتی نیز به این بخش تعلق دارد.
ولی میزان فروش اتومبیل آلمان طی سال ۲۰۰۷ با ۹ درصد کاهش روبه‌رو شد. افزایش بهای سوخت، افزایش نرخ مالیات بر خرید خودرو از ۱۶ به ۱۹ درصد، تصویب طرح‌های سخت‌گیرانه در زمینه کنترل گازهای آلاینده محیط‌زیست و در نهایت، افزایش یورویی قیمت متوسط هر خودرو، موجب شد علاقه آلمانی‌ها به خرید خودروهای جدید کاهش یابد و این امر، کاهش ناگهانی فروش خودروهای آلمانی در بازار داخلی این کشور را به دنبال داشت.
این وضعیت به قدری برای صنایع خودروسازی اروپا ناگوار بود که کارشناسان، سال ۲۰۰۷ را سالی ناامیدکننده برای صنعت خودروسازی اروپا خواندند و با نگرانی اعلام نمودند، چین که هم‌اکنون با تولید ۵ میلیون و ۷۰۰ هزار دستگاه خودرو در رتبه چهارم دنیا قرار دارد، در سال ۲۰۰۸‌ میلادی، آلمان را پشت سر گذاشته و در رتبه سوم تولید و صادرات خودرو در جهان قرار خواهد گرفت.
● برون سپاری آلمانی‌ها برای کاهش هزینه‌ها
در ژوییه سال ۲۰۰۴ و در واکنش به تضمین شرکت دایملر کرایسلر مبنی بر ایجاد امنیت شغلی هشت ساله برای کارگران خط تولید مرسدس بنز در جنوب آلمان، کارگران و اتحادیه‌های آنها با محدودیت‌ها و شرایط دستمزد و ساعات طولانی کار موافقت نمودند. اوپل، شعبه آلمانی جنرال موتورز هم در میانه سال ۲۰۰۴ تصمیم گرفت تا بخشی از خطوط تولید خود را به لهستان منتقل نماید. هر چند که کارخانه اصلی این شرکت در آلمان، ظرفیت لازم را برای افزایش میزان تولید دارا بود، اما مدیران اوپل به این نتیجه رسیده بودند که استفاده از کارگران ارزان قیمت لهستانی می‌تواند، با کاهش هزینه‌ها، قدرت رقابتشان را در بازارهای جهانی بالا ببرد. در همین زمان بود که فولکس واگن نیز تهدید کرد در صورت موافقت نکردن کارگران با عدم افزایش حقوق و کاهش ۳۰ درصدی هزینه‌ها تا سال ۲۰۱۱، ۳۰ هزار کارگر را اخراج خواهد نمود.
رقابت برای پرداخت حقوق پایین‌تر به کارگران تا جایی رسید که بی ام و نیز تصمیم گرفت چند سایت تولیدی در جمهوری چک ایجاد نماید. همچنین، شرکت بوش که بزرگترین تولیدکننده قطعات خودرو در آلمان است، مصمم شد تا بیش از ۸۰۰ طرح تولیدی را به جمهوری چک منتقل نماید. در واقع، دگرگونی اقتصاد کشورهای اروپای شرقی و مرکزی بر رقابت‌پذیری صنعت خودروسازی آلمان افزوده است، چراکه این کشورها از نظر نیروی انسانی و تکنولوژی، در حال رشد بوده و این موضوع برای اقتصاد پیشرفته آلمان، بهترین فرصت محسوب می‌شد تا ضمن انتقال تکنولوژی، از نیروی کار ارزان آنها نیز استفاده نماید.
● برلین – براندنبرگ: قطب خودروسازی اروپا
البته در شرق آلمان و در همسایگی کشورهای اروپای مرکزی و شرقی، مرکز جدید و جهانی صنعت خودرو با ظرفیت تولید بالای دو میلیون دستگاه در سال ایجاد شده است. محصولات این مرکز جهانی را شرکت‌های بزرگی چون بی ام و، بنز، اوپل و فولکس واگن تولید می‌کنند و بازارهای منطقه‌ای توسط آن تغذیه می‌شوند. برلین – براندنبرگ پایتخت صنعتی آلمان محسوب می‌شود و برای رسیدن به قطب صنعت خودروسازی اروپا، راه زیادی در پیش ندارد.
۹۰‌ درصد از کارخانه‌های خودروسازی اروپا، چیزی در حدود ۱۵۰ کارخانه، ۹ هزار کارگر و تعداد بی‌شماری مؤسسات پژوهشی، در این منطقه واقع شده‌اند. این منطقه عظیم صنعتی، مزایای بسیاری برای ایجاد و توسعه صنایع مربوط به خودرو دارد که برخی از آنها عبارتند از نزدیکی به بازارهای رو به‌رشد اروپا و کارگران ماهر و باانگیزه که با ساعات کاری بلند اما انعطاف‌پذیر و حقوق و دستمزد پایین کار می‌کنند و این موضوع، هزینه نیروی کار را در صنایع خودروسازی آلمان کاهش داده است.
پروسه و روند گرفتن مجوز تولید در این منطقه بسیار سریع و آسان است و همچنین، وجود زیرساخت‌های مربوط به حمل و نقل، ارتباطات و تسهیلات ارایه شده برای فعالیت‌‌های تحقیقاتی، این منطقه را برای سرمایه‌گذاران، بسیار جذاب و مناسب ساخته است.
با تمام این اوصاف، هم اکنون صنایع خودروسازی آلمان به دلیل افزایش فشار رقابت از سوی کشورهای اروپای مرکزی، با بحران مواجه شده‌اند. در حال حاضر مونتاژکاران و تولیدکنندگان قطعات و تجهیزات، به سختی تلاش می‌کنند تا نیروی کار ارزان را حفظ و حتی‌المقدور آن را ارزان‌تر نیز بسازند، چراکه صاحبان صنایع خودروسازی، این موضوع را برای حفظ و توسعه مزیت نسبی در صنعت خودروسازی آلمان ضروری می‌دانند.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران