ایران ـ کمترین سرانه پست در جهان

میرزا تقی خان امیرکبیر، ۱۵۰ سال قبل به تأسی از فرهنگ و تمدن غربی پست نوین ایران را پایه‌گذاری کرد. گرچه او هیچ‌گاه نمی‌دانست وارثانش در ارسال مرسولات، سستی فراوان خواهند کرد.
کلمه پست برگرفته از کلمه ”پوستاس“ است که در زبان سانسکریت آمده و به معنای ثابت است و در زبان لاتینی آن را پوستا یافته‌اند و به ایستگاه‌هائی که در آن اسب یدکی برای مسافرت نگهداری می‌شده، اطلاق گردیده است. تشکیلات رسمی پست در ایران به معنای واقعی آن از سال ۱۲۹۲ هجری قمری و ۱۲۵۴ هجری شمسی توسط میرزا علی‌خان و با همکاری گوستاوریدرز، مستشار اتریشی پست‌خانه ایران، تأسیس و آغاز به کار کرد و ناصرالدین شاه در سال ۱۲۹۷ هجری قمری آن مؤسسه را مبدل به وزارت پست نمود.
خلف وعده!
حتماً بارها شنیده‌اید که بسیاری از مرسولات پستی دیرتر از موعد مقرر به مقصد رسیده است. البته در کشور ما این امر زیاد دورتر از ذهن و تعجب‌آور نیست. سال‌هاست مردم به این قبیل اتفاقات در اداره پست عادت کرده‌اند. بارها نزدیکان، دوستان و اقوام گفته‌اند که ”فلان چیز قرار بود دو هفته پیش می‌آمد اما هنوز به‌دستم نرسیده است!“ متأسفانه در سال‌های اخیر آنقدر عملکرد اداره پست ضعیف بوده که بسیاری از مردم برای سرعت بخشیدن و اطمینان به ارسال مرسولات خود از پیک موتوری و از این قبیل شیوه‌های جدید استفاده می‌کنند. در دنیای کنونی به‌ویژه کشورهای پیشرفته ـ ارسال مرسولات پستی بر طبق زمان‌بندی مشخص و به‌طور دقیق صورت می‌گیرد. در نمونه‌های نادری که در غرب به جهت سستی و اهمال اداره پست در ارسال مرسولات پستی رخ داده، شهروندان با شکایت از اداره مذکور به حق و حقوق از دست رفته خود دست یافته‌اند. از سوی دیگر عواملی که در این سستی نقش داشتند، مجازات شده‌اند. این در حالی است که در کشور ما به‌ویژه در سال‌های اخیر، اسناد اتومبیل، مدارک سربازی، شناسنامه و مدارک مهم شهروندان توسط اداره پست گم شده و پاسخی هم به این امر داده نشد.
اما مسئولان شرکت پست به این ضعف معتقد نیستند. سعید فائقی مدیرعامل شرکت پست معتقد است تنها ۱۱ درصد از ایرانیان از عملکرد خدمات پستی رضایت ندارند. عباس ریاحی‌وفا عضو هیئت مدیره شرکت پست هم می‌گوید: هم‌اکنون ایران به جایگاه بالائی از دانش پست رسیده است.حسین مهری مدیرعامل پست استان تهران نیز می‌گوید: هم‌اکنون شرکت پست جایگاه اجتماعی، علمی و فرهنگی والائی در بین جامعه کسب کرده و وقت آن رسیده که همسو با تحولات تکنولوژی و فناوری ارتباطات و سیر تحولات مختلف در سرویس‌های پستی، ارتقاء کیفیت را نیز به‌نحو احسن اجرائی کنیم.
از همه عقب‌تریم!
با نگاهی به سرانه پست هر فرد در جهان متوجه خواهیم شد سرانه پست در دنیا بیش از ۷۰ مرسوله برای هر نفر است. این در حالی است که تا پایان برنامه چهارم توسعه سرانه پستی هر ایرانی به عدد ۱۲ افزایش می‌یابد. در خاورمیانه نیز این رقم ۱۷ است و نشان‌دهنده فاصله فراوان ایران و کشورهای در حال توسعه و کشورهای پیشرفته است. اما مسئولان شرکت پست از پیشرفت روزافزون ایران در این زمینه خبر می‌دهند. آنان معتقدند هم‌اکنون کارشناسان شرکت پست به دانش روز آشنا هستند و ایران در این زمینه نزدیک به کشورهای پیشرفته شده است.ریاحی‌وفا عضو هیئت‌مدیره شرکت پست در این‌باره می‌گوید: کارشناسان شرکت پست با دانش روز آشنا هستند و این عامل باعث افزایش کیفیت خدمات پست نسبت به گذشته شده است.در سال‌های گذشته اکثر کارکنان شرکت پست زیردیپلم بودند و ما برای رفع این مشکل هنرستان پست را تأسیس کردیم که امسال آخرین سری از کارکنان شرکت پست از آن فارغ‌التحصیل می‌شوند.او معتقد است هم‌اکنون سطح تحصیلی کارکنان شرکت پست ایران با همتایاهایشان در کشورهای پیشرفته برابر است و کمبودی در زمینه نیروی انسانی وجود ندارد.
پیشرفت فنی
هر چه تاکنون گفته شد تنها در بخش اعمال سیاست‌ها، زمان‌بندی و نیروی انسانی بود. اما پست در ایران در مقایسه با کشورهای پیشرفته در چه جایگاه فنی قرار دارد؟ براساس آمارهای موجود تا چند سال گذشته شرکت پست از لحاظ فنی فاصله‌ای چشمگیر با کشورهای پیشرفته داشت. بسیاری از وسائل این شرکت از گذشته وجود داشت و هیچگونه از وسائل پیشرفته امروزی در اختیار شرکت پست نبود. اما به گفته مسئولان هم اکنون ایران تغییر و تحولی در این زمینه انجام داده است. آنان ادعا می‌کنند که ایران از نظر فنی در جایگاه مطلوبی قرار گرفته است. مسعود حاجی تهرانی مدیرکل امور بین‌الملل شرکت پست می‌گوید: روابط بین‌المللی شرکت پست نسبت به ۲۰ سال اخیر بهبود یافته و رتبه بالائی را در اتحادیه جهانی پست داریم. ما در چند سال اخیر پیشنهادات خوبی در کنگره جهانی پست مطرح و اصلاحاتی را در قوانین جهانی پست ایجاد کردیم.او ادامه می‌دهد: ما از نظر فنی جایگاه خوبی را در اتحادیه جهانی پست داریم و همین عامل به گسترش روابط ما با کشورهای جهان کمک کرده است. حاجی تهرانی به اشاره به اینکه ایران با بیش از ۷۰ کشور پروتکل پستی برای همکاری بیشتر امضاء کرده است می‌افزاید: ما با کشورهای مختلف در زمینه تبادل تجربیات آموزش و جذب ترانزیت مذاکراتی را انجام دادیم. اکنون باید کشورهای مختلف را برای استفاده از امکانات و انتقال ترانزیت‌شان به ایران ترغیب کنیم، که به همین منظور مذاکراتی را با آلمان و هلند برای ترانزیت مرسولات به ارمنستان انجام دادیم که از این طریق توانستیم در سال اول نزدیک ۱۰۰ هزار دلار برای شرکت پست درآمد ایجاد کنیم.او با اشاره به فرودگاه پیام می‌گوید: طبق برنامه چهارم توسعه فرودگاه پیام باید به ”هاب“ منطقه تبدیل شود و در مذاکراتمان با کشورهای مختلف بر روی امکانات فرودگاه پیام و شرایط آن تأکید فراوان داشتیم. طبق برنامه‌ریزی باید تا سال ۲۰۱۰ نزدیک به یک میلیارد دلار از فرودگاه پیام درآمد داشته باشیم.حاجی تهرانی تصریح می‌کند: ما در حال جذب ترانزیت کشورهائی که حجم مرسوله بالائی دارند هستیم و با کشورهای ارمنستان، ترکیه، پاکستان، آلمان و فرانسه روابط پستی نزدیکی داریم. به اعتقاد او بازبینی مرسولات پستی در تمام دنیا به‌خاطر مسائل امنیتی انجام می‌گیرد و این عمل بیشتر در کشورهای صنعتی دیده می‌شود.
کارمندان رضایت ندارند
گرچه مسئولان شرکت پست خلاف نظر بسیاری از مردم از عملکرد این شرکت دفاع می‌کنند. اما آنان در صحبت‌های خود به ایرادهای موجود در این شرکت نیز اعتراف می‌کنند. آنان به‌خوبی می‌دانند که بسیاری از مردم رضایت کامل از عملکرد شرکت پست ندارند. به‌طوری که مهری مدیرکل پست استان تهران می‌گوید: باید ساز و کارهای لازم را برای ارتقاء سطح خدمات پستی به شهروندانی که خواهان سرعت در ارسال مرسولات خود هستند، فراهم آورد. او برای رسیدن به آرمان تقویت‌بخشی توزیع، کاهش زمان توزیع مرسولات پیشتاز را ضروری می‌داند و به کاهش ۱۲ ساعتی سرعت ارسال مرسولات در تهران از ۲۴ ساعت در گذشته ابراز رضایت می‌کنند.اما به گفته کارشناسان، شرکت پست متکی بر عملیات پرسنلی است و کلیه عملیات پذیرش، حمل و توزیع مرسولات پستی توسط نیروی انسانی انجام می‌شود. همین امر سبب می‌شود که میزان خطا نیز بالا رود و درصد اشتباهات اشخاص در روند نرسیدن مرسولات به مقوله تأثیر گذارد. از سوی دیگر ۹۰ درصد هزینه‌های این شرکت، هزینه‌های پرسنل است که روند مکانیزه کردن شرکت پست را همواره با مشکل مواجه می‌کند.فائقی مدیرکل شرکت پست معقتد است، مسئله عدم توجه به ضرورت افزایش قیمت خدمات پستی با عدم رضایت کارمندان این شرکت رابطه مستقیم دارد. در واقع این گفته فائقی که از عدم رضایت کارمندانش حکایت دارد به نوعی تصدیق انتقادات و ایرادات موجود در شرکت پست است. شاید علت اشتباهات قابل توجه در این شرکت با فقدان انگیزه در کارمندان این شرکت رابطه مستقیم داشته باشد. زیرا به گفته فائقی آنان از لحاظ مادی تأمین نیستند و از این‌رو رضایتی از شغل خود ندارند. از این‌رو فائقی افزایش قیمت خدمات پستی را ضروری می‌داند و می‌گوید، در بودجه سال ۸۲ پیش‌بینی شده بود که قیمت خدمات پستی ۱۰ درصد افزایش یابد که متأسفانه دیوان عدالت اداری این افزایش را لغو کرد. در بودجه سال ۸۳ هم افزایش ۱۰ درصدی قیمت‌ها پیش‌بینی شده بود که به‌دلیل جو منفی که علیه دولت وجود داشت، شورای اقتصاد این میزان را به ۵ درصد کاهش داد که در مجموع باعث ۱۷ میلیارد تومان کسری بودجه در بخش پست شد. در بودجه سال ۸۴ هم قیمت خدمات پستی افزایش قابل ملاحظه‌ای نداشت و شرکت پست در مجموع سه سال از ۲۵ درصد درآمدهایش محروم شد.“
با توجه به صحبت‌های فائقی می‌توان دریافت هم‌اکنون شرکت پست با کمبود مالی فراوانی مواجه است. از این‌رو امکانات این شرکت نمی‌تواند پاسخگوی کارمندانش باشد و توقعات آن را برآورده سازد.
در نتیجه کارمندان شرکت پست از کمبود حقوق و مزایا ابراز نارضایتی دارند و این امر در ارائه خدمات آنان به مردم تأثیر منفی می‌گذارد. به همین جهت هم‌اکنون دولت و مسئولان ذی‌ربط باید از یک‌سو به فکر برطرف کردن بودجه از دست رفته شرکت پست باشند و از سوی دیگر مکانیزه کرده این شرکت را در اولویت کاری خود قرار دهند.
وحید شریفی

منبع : روزنامه اعتماد