وزارت ارتباطات در آیینه برنامه چهارم

برنامه‌ریزی‌ها برای اقدام در جهت توسعه به ویژه در حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات پس از انقلاب شتاب مطلوب تری یافته است به گونه‌ای که در برنامه‌های عمرانی پیش از انقلاب صرفاً بر اصلاح و تکمیل وسایل ارتباطی و اصلاح سیستم مخابراتی کشور تأکید شده بود.
اما پیروزی انقلاب اسلامی، جامعه را وارد مرحله ای نوین در رویکرد به آرمان‌های اسلامی و ایجاد فضای مناسب برای رسیدن به آینده‌ای بهتر کرد و انجام برنامه‌ریزی‌ خصوصاً در حوزه ارتباطات روستایی به طور ویژه‌ای مد نظر مسوولان قرار گرفت.
از سوی دیگر، پس از انقلاب علاوه بر توسعه شبکه‌های مخابراتی و ارتباط رسانی به روستاها استفاده کاربردی از فناوری اطلاعات و ارتباطات نیز مورد توجه قرار گرفت و این موضوع در برنامه چهارم توسعه و در بخش‌های مختلف نمود کامل‌تری یافت.
با توجه به موارد مطروحه، طی گزارشی به بررسی وظایف و عملکرد وزارت ارتباطات در بخش‌های مربوط به فناوری اطلاعات در برنامه چهارم توسعه کشور پرداختیم.
براساس ماده ۲۴ برنامه چهارم توسعه، به دولت اجازه داده شده است تا در جهت رشد اقتصادی و افزایش صادرات در قلمرو فعالیت‌های تولیدی اعم از صنعتی، معدنی، کشاورزی، زیربنایی، خدمات و فناوری اطلاعات، به منظور جلب سرمایه‌گذاری‌ خارجی، زمینه‌های لازم را فراهم کند.
در همین راستا، دولت نهم در ابتدای کار خود تلاش کرد تا مشکلات موجود بر سر راه آغاز به کار فعالیت اپراتور دوم تلفن همراه را مرتفع کرده و زمینه را برای سرمایه‌گذاری شرکت MTN آفریقای جنوبی فراهم کند که بواسطه این امر امکان جذب چندصد میلیون دلار در حوزه ارتباطات فراهم شد.
به وجود آوردن شرایط لازم برای برگزاری مزایده‌های بین المللی Wimax و اپراتور سوم تلفن همراه نیز که از طریق آن‌ها امکان جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی در حجم بسیار زیادی ایجاد می‌شود، بخش دیگری از تلاش‌های وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در جهت تحقق این ماده از برنامه چهارم توسعه است.
اما، یکی دیگر اهداف برنامه‌ریزی شده برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، دست‌یابی به ۲۰۰ میلیون دلار صدور خدمات فنی و مهندسی تا پایان برنامه است که به گفته دکتر کمال محامدپور، معاون آموزش، پژوهش و امور بین الملل، این هدف تاکنون و یک سال زودتر از زمان پیش‌بینی شده در برنامه چهارم توسعه، محقق شده است.
پیش بینی تمهیدات لازم به منظور بهره‌برداری حداکثری از ظرفیت‌های ملی و منطقه‌ای در حوزه‌های مختلف از جمله فناوری اطلاعات نیز از دیگر بندهای برنامه چهارم توسعه بوده است که امضای قرارداد ۱۶۸ میلیارد تومانی میان وزارت ارتباطات و کنسرسیوم تولید تجهیزات تلفن همراه، تنها بخشی از اقدامات صورت گرفته از سوی مسوولان امر در جهت تحقق این هدف برنامه چهارم بوده است.
انعقاد بالغ بر ۱۱۸ میلیارد تومان قرارداد با دانشگاه‌های کشور جهت تحقیق، توسعه و تولید فنآوری و ایجاد آزمایشگاه‌های تخصصی از دیگر اقدامات انجام شده در این راستا بوده است.
بر اساس ماده ۵۲ برنامه چهارم توسعه، دولت موظف شده است تا به منظور تضمین دسترسی به فرصت‌های برابر آموزشی به ویژه در مناطق کمتر توسعه یافته و گسترش دانش، مهارت و ارتقای بهره‌وری سرمایه انسانی به ویژه برای دختران و توسعه کمی و کیفی نظام آموزش عمومی، مدارس کشور به امکانات رایانه‌ای و شبکه‌های اطلاع‌رسانی مجهز شوند.
اگر چه تأمین هزینه‌های انجام این امر به عهده وزارت آموزش و پرورش است اما وزارت ارتباطات با در نظر گرفتن مأموریت خود در برنامه چهارم و از محل اعتبارات خود، اقدام به اتصال شش هزار مدرسه به شبکه ملی اینترنت و تجهیز ۴۰۰ مدرسه نمونه کرد.
و البته به گفته معاون فناوری اطلاعات وزارت ارتباطات، برنامه‌ریزی‌ها برای اتصال تمامی ۱۰۰ هزار مرکز آموزشی کشور به شبکه ملی اینترنت آغاز شده است.
ماده ۵۷ این برنامه دولت را موظف کرده است تا پایان برنامه چهارم، به منظور برقراری تسهیلات لازم جهت دسترسی به ارتباطات گسترده با کیفیت و تمهید و گسترش فرصت‌های نوین خدمات و رشد، برای آحاد جامعه و خانوارها، موسسات و شرکت‌ها، شبکه‌ای شدن قلمروها، برپایی و تقویت اقتصاد شبکه‌ای، زمینه ارتقای ضریب نفوذ ارتباطات ثابت، سیار و اینترنت کشور حداقل به ترتیب ۵۰ درصد، ۳۵ درصد و ۳۰ درصد، آحاد جمعیت کشور و همچنین ایجاد ارتباط پرظرفیت و چند رسانه‌ای حداقل در شهرهای بالای ۵۰ هزار نفر و افزایش ظرفیت خدمات پستی به ۲۰ مرسوله به نفر را فراهم کند.
بر همین اساس، طی سه سال گذشته تلاش بسیاری از سوی مسوولان ذی‌ربط در مجموعه وزارت ارتباطات برای دستیابی به شاخص‌های توسعه‌ای در بخش ICT فراتر از آنچه در برنامه چهارم در نظر گرفته شده بود، صورت گرفت.
در این مدت، با به روزرسانی واگذاری در حوزه تلفن ثابت، امکان دسترسی آسان و ارزان تمامی آحاد جامعه به این فنآوری ارتباطی مهیا شد به طوری که با واگذاری درخواست‌های موجود در این حوزه در حال حاضر، توسعه آن به دلیل نبود متقاضی به کندی انجام می‌شود.
با توجه به برنامه چهارم، مقرر شده بود که متوسط زمان انتظار تلفن ثابت تا مرداد ماه سال جاری، سه ماه کاهش یابد که این رقم با رشدی ۲۰۵ درصدی ۱۵/۶ ماه کاهش یافته است.
در حوزه تلفن همراه بخش دولتی نیز می‌بایست طی این مدت، هشت میلیون سیم کارت جدید به متقاضیان واگذار می‌شد که با تلاش‌های صورت گرفته این رقم به بیش از ۲۰ میلیون و ۹۲۸ هزار سیم کارت رسید که رشد ۲۶۱ درصدی در این حوزه را نشان می‌دهد.
به طور کلی و با در نظر گرفتن سیم کارت‌های واگذار شده از سوی بخش دولتی و عیر دولتی ضریب نفوذ این نوع از تلفن به ۵۶ درصد رسیده و به واسطه آن، هدف برنامه چهارم، دو سال زودتر از به پایان رسیدن مهلت، محقق شده است.
از سوی دیگر، بر اساس برنامه چهارم می‌بایست متوسط زمان انتظار دریافت تلفن همراه ۱۰ ماه کاهش یابد در حالی که هم اکنون واگذاری سیم کارت‌های اعتباری و ثابت بخش دولتی، غیر دولتی به صورت به روز صورت می‌گیرد.
به واسطه این تلاش‌ها بود که بازار کاذب سیم کارت حذف شد و متقاضیان استفاده از این فنآوری، آسان‌تر و ارزانتر از گذشته، امکان دسترسی به آن را دارند.
در حوزه روستاهای دارای ارتباطات نیز هم اکنون ارتباط رسانی به بیش از ۵۲ هزار و ۴۱۱ روستا انجام شده و با برنامه‌ریزی‌های انجام شده و تا پایان سال، تمامی روستاهای دارای ۵۰ خانوار از نعمت تلفن خانگی به روز بهره‌مند خواهند شد.
در حوزه اینترنت نیز در حال حاضر ارتباطات بین الملل از طریق فیبرنوری با تمامی کشورهای همسایه بر قرارشده و ظرفیت اینترنت کشور به بیش از ۱۳ هزار مگابیت بر ثانیه افزایش یافته است.
به واسطه این تلاش‌ها و بر اساس اعلام مرکز اینترنت جهانی، ایران با ۲۳ میلیون کاربر اینترنتی به ضریب نفوذ ۳۵ درصدی دست یافته است و هم اکنون ۵۳ درصد از کاربران خاورمیانه را به خود اختصاص داده است.
در حوزه پست نیز با فعالیت‌های انجام شده، سرانه مرسوله پستی به ۱۵ مرسوله رسیده است.
ایجاد ۱۰ هزار دفتر ICT روستایی و شهری در برنامه چهارم توسعه پیش بینی شده است که در حال حاضر بیش از شش هزار و ۷۰۰ دفتر به بهره برداری رسیده و به گفته مسوولان با برنامه‌ریزی‌های در نظر گرفته شده، هدف برنامه چهارم تا سال آینده محقق خواهد شد.

منبع : آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات ایستنا