شبکه متزلزل تجارت خارجی

چند سال پیش نیل فرگوسن و موریتز شولاریک، دو تن از متخصصان تاریخ اقتصاد، از اصطلاح «چیمریکا» برای توصیف همزیستی موجود بین دو قدرت جهان استفاده کردند. چینی‌ها پس‌انداز می‌کنند و به این وسیله به آمریکایی‌ها اجازه می‌دهند که پول بیشتری از آنها قرض کنند تا بتوانند تولیدات چینی بیشتری خریداری کنند و به این ترتیب مشاغل چینی‌ها را حفظ کنند. در این پروسه هر دو طرف نفع می‌برند.
اما بحران مالی، بسیاری را به اندیشه مجدد در این سیستم واداشته است.
طرفداران سیاست‌های حمایتی از مدت‌ها قبل تولیدات چینی را مقصر نابودی صنایع آمریکا دانسته‌اند. یک شکایت جدید آنها این است که چینی‌ها با قرض دادن مبالغ کلان به آمریکا باعث به وجود آمدن حباب‌های قیمت در کالاهای سرمایه‌ای گشته‌اند، که اکنون شکست این حباب‌ها این کشور را به مخاطره انداخته است، اگر چه هیچ کس آمریکایی‌ها را مجبور به این همه استقراض نکرده بود و هیچ کس هم از آنها نخواسته بود این همه پول را در قمار بازار مسکن هدر دهند، این بحران عصبانیت ملی را از این مسائل برانگیخته است. قانونگذاران عبارت «خرید کالاهای آمریکایی» را به بسته‌های محرک امسال افزودند و هنوز محدودیت‌های غیرمعقولی برای تعداد کارگران ماهر غیرآمریکایی شرکت‌ها وجود دارد.
با تمام این احوال اقتصادهای آمریکا و چین چنان در هم تابیده اند که هر تلاشی برای جدا کردن آنها می‌تواند مصیبت‌زا باشد. اگر چین تصمیم بگیرد که دیگر اوراق خزانه‌داری آمریکا را خریداری نکند آمریکا به یک بحران مالی عمیق‌تر فرو خواهد رفت. این تصمیم همچنین می‌تواند ارزش دلار را کاهش دهد که در نتیجه ارزش ذخایر عظیم ارزی چین نیز به شدت کاهش خواهد یافت، لذا هر دو طرف در جلوگیری از چنین اتفاقی ذی‌نفع هستند. این وابستگی دو طرفه در زمینه کسب و کار نیز صادق است. تولیدکنندگان چینی به بازار بزرگ آمریکا نیاز دارند و شرکت‌های آمریکایی نیز برای حفظ توان رقابتی خود نیازمند کالاهای ارزان قیمت چینی هستند.
جاناتان وئتزل یک متخصص چین در مرکز مک کینزی می‌گوید؛ امروزه بسیار دشوار می‌توان ملیت چینی یا آمریکایی بعضی شرکت‌ها را مشخص کرد. مثلا خانم چانگ یان، ثروتمندترین فرد چین را در نظر بگیرید. او چندی پیش به همراه همسرش در کالیفرنیا شرکتی برای جمع آوری کاغذهای باطله و انتقال آن به چین جهت بازیافت تاسیس کرد. پس از آن هم یک کارخانه کاغذسازی برای بازیافت این مواد در چین احداث کرد. بعضی از این کاغذها به صورت مقواهایی در می‌آیند که برای بسته بندی کالاهای الکترونیکی که از چین به آمریکا صادر می‌شود استفاده می‌شوند. آیا کسب و کار آنها چینی است یا آمریکایی؟ اصلا مهم است؟
بحران، تجارت بین چین و آمریکا را به شدت کاهش داده است. صادرات چین به آمریکا که در طول سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۸ بیش از سه برابر شده بود اکنون تنها در فاصله سپتامبر ۲۰۰۸ تا فوریه ۲۰۰۹ بیش از ۵۰‌درصد ارزش خود را از دست داده است. کاهش شدید هزینه‌های مصرفی خانوارهای آمریکا همان‌قدر که برای شرکت‌های آمریکایی مشکل ایجاد کرده است برای صادرکنندگان چینی هم مصیبت‌زا بوده است. از سوی دیگر شرایط دشوار، شرکت‌های آمریکایی را مجبور به صرفه جویی کرده است و بسیاری از آنها راه‌حل را در چین یافته‌اند.
جیمی هگزتر یک نویسنده دیگر سایت مک کینزی می‌گوید که حتی شرایط موجود باعث شده است تعداد بیشتری از شرکت‌های آمریکایی حلقه‌های زنجیره تامین خود را در چین جست‌وجو کنند. مدیر ارشد خرید شرکت وال-مارت در شنزن چین زندگی می‌کند. برای یک خرده فروش معمولی خرید کالا از چین مفید خواهد بود، اما از آنجا که شرکت‌های چینی هر روز مدرن‌تر و پیچیده‌تر می‌شوند، روز به روز کالاهای گرانتر و تشریفاتی تری می‌سازند. مثلا بین سال‌های ۱۹۹۳ تا ۲۰۰۸ صادرات کالاهای الکترونیک از چین به آمریکا رشدی معادل دو برابر رشد صادرات پارچه و منسوجات داشته است.
جذابیت اصلی که این روزها شرکت‌های آمریکایی را به سرمایه گذاری در چین وادار می‌کند نه نیروی کار ارزان قیمت که بازار مصرف بزرگ آن است. در تحقیق اخیری که روی شرکت‌های آمریکایی سرمایه‌گذار در چین انجام شد ۶۳‌درصد آنها گفته بودند که کالاهای خود را در بازار محلی می‌فروشند و ۹‌درصد آنها کالاهای ساخته شده را برای فروش به آمریکا برمی‌گرداندند. مثلا شرکت پرکتر-اند-گمبل چنان در این کشور جای پا باز کرده است که بسیاری از مردم فکر می‌کنند مارک‌های معروف آن محلی‌اند. جنرال موتورز هم برعکس آمریکا در چین کسب‌وکار خوبی دارد. شرکت‌های آمریکایی چین را به سمت ایجاد زیرساخت‌های لازم و کاهش آلودگی هل می‌دهند.
کسب و کارهای آمریکایی به شدت با دیگر نقاط جهان در هم آمیخته‌اند. زنجیره‌های تامین ضربدری از فراز اقیانوس‌ها به شرکت‌ها اجازه می‌دهد هر آنچه لازم دارند از کسی که به بهترین شکل تولیدش می‌کند تامین کنند. بر خلاف نظر اوباما که می‌گوید مشاغل سبز (آنها که آلودگی کمتری ایجاد می‌کنند) نمی‌توانند به خارج از آمریکا برون‌سپاری شوند، براون ویلسون گروپ می‌گوید که می‌توانند. قطعا برای نصب یک سلول خورشیدی در اوهایو نصب کننده باید در اوهایو حضور داشته باشد، ولی شاید این سلول در چین ساخته شده باشد و نرم افزار کنترلی آن در هند نوشته شده باشد. حتی محافظت از سیاره‌مان هم بدون تجارت آزاد هزینه بسیار بیشتری خواهد داشت.

منبع: اکونومیست
مترجم: یاسر ظهوریان

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد