تاریخچه فوتبال جهان از نگاه ”دویچه‌وله“

وقتی قرار است نگاه گذرائی به تاریخ فوتبال بیندازیم، نمی‌توانیم از ذکر برخی مطالب بدیهی صرف‌نظر کنیم وگرنه چه کسی نمی‌داند این همان بازی است که میان دو گروه ۱۱ نفره در زمینی مستطیل شکل انجام می‌شود. هدف بازی این است که هر تیم بکوشد توپی را وارد دروازه حریف کند. تاریخ‌نگاران پیشینه توپ‌ بازی با پا را در هزاره سوم پیش از میلاد مسیح در چین سراغ دارند. در سده‌های میانه، بازی‌های مشابهی با توپ در اروپا رایج بوده و رقابت‌هائی نیز میان تیم‌های محلی در انگلستان، فرانسه و ایتالیا انجام می‌شده است.
در آن زمان‌ها اهالی یک روستا می‌کوشیدند توپی را از دست اهالی روستای دیگری بگیرند و به بیرون از منطقه آنان بیندازند، اما آنچه ما امروز به‌عنوان فوتبال می‌شناسیم، در میانه‌های سده نوزدهم میلادی در مدرسه‌های انگلیسی پدید آمده است.
توپ‌بازی در این کشور چنان رایج شده بود که دست‌اندرکاران این ورزش به فکر ایجاد قواعد مشخصی برای آن افتادند. در حالی‌که در شهر راگبی، پرتاب توپ با دست مجاز شناخته شد و رفته‌رفته بازی راگبی را به‌وجود آورد، در مدارس شهر کمبریچ توب بازی تنها با پا مرسوم بود.
در همین شهر بود که در سال ۱۸۴۸ نخستین‌بار قاعده‌ها و روش بازی فوتبال، تدوین شد. قواعدی که تقریباً تا به امروز معتبر مانده‌اند: زمین بازی باید به طول ۱۱۰ و عرض ۷۵ متر باشد، در ازای دروازه ۷ متر و ۳۲ سانتیمتر و بلندی آن دو متر و ۴۴ سانتیمتر باشد و حتی توپ بازی که آن هم باید دورش ۶۸ تا ۷۰ سانتیمتر و وزنش ۴۱۰ تا ۴۵۰ گرم باشد. جالب است بدانیم که انگلیسی‌ها از روی مختصر شده همان ”انجمن‌ فوتبال“ در شهر کمبریچ (football association) به این بازی ”ساکر“ (soccer) می‌گویند. جالب‌تر اینکه چون وقت فراغت شاگردان مدرسه‌های شبانه‌روزی در کمبریچ یک ساعت‌و‌نیم بوده، این مدت زمان را هم برای بازی فوتبال در نظر گرفته شد. دیری‌ نپایید که بازی فوتبال به‌سرعت از انگلستان به کشورهای دیگر رسوخ کرد و با چنان استقبالی در سراسر جهان روبه‌رو شد که سازمان‌دهندگان از همان آغاز قرن بیستم به فکر برگزاری مسابقات بین‌المللی افتادند، برای نخستین‌بار این مسابقات در سطح جهانی در اروگوئه انجام شد و میزبان مسابقات برنده جام‌ جهانی گردید. جام، به افتخار یکی از مسئولان فدراسیون فوتبال فرانسه که در شناساندن و گسترش این بازی نقش حساسی داشت، ”ژول ریمه“ نام گرفت.
● این جام طبق قانون برندگان جام ‌جهانی
در سال ۱۹۷۰ برای همیشه به تصاحب کشور برزیل درآمد و از آن به بعد ”جام جهانی“ world cup نامیده شد. از همان سال ۱۹۳۰ مسابقات جام جهانی، هر ۴ سال یک بار در کشوری دیگر برگزار شده، به استثناء سال‌های ۱۹۴۲ و ۱۹۴۶ که همگان طی آنها درگیر جنگ جهانی دوم بودند. با این حساب، امسال هجدهمین دوره مسابقات جام جهانی است که در آلمان برگزار می‌شود. حالا که صحبت از فوتبال است، باید یادآوری کنیم که این بازی و مسابقات در گذشته هم مثل امروز، تنها در تصرف مردان نبوده است.
در آغاز سده بیستم در انگلستان، زنان هم به این بازی می‌پرداختند ولی در سال ۱۹۰۲ بازی فوتبال برای زنان از طرف دولت ممنوع اعلام گردید. از دهه ۱۹۵۰ فوتبال زنان در دانمارک، فرانسه، ایتالیا و آلمان رایج شد و فوتبالیست‌های زن آلمانی، از دهه ۱۹۹۰ تاکنون در صدر قهرمانان جهان قرار دارند و چندین‌بار برنده جام قهرمانی اروپا شده‌اند. مسابقات جام‌ جهانی فوتبال زنان از سال ۱۹۹۱ هر ۴ سال یک بار برگزار می‌شود. دویچه‌وله در ادامه گزارش خود به تاریخچه فوتبال در ایران پرداخت و گفت: شاید بتوان گفت که فوتبال به همراه پیدایش و خرید و فروش نفت در جنوب ایران به این کشور آمد. به گزارش دویچه‌وله، نخست انگلیسی‌ها فوتبال را در سال ۱۸۸۳ میلادی به هند بردند و ۹ سال بعد از آن، حتی مسابقاتی هم در آنجا برگزار شد که برنده آن به دریافت جام نائل می‌آمد.
انگلیسی‌هائی که نخست در شهر ”مسجد سلیمان“ چاه نفت زدند، فوتبال را برای تفریح، به افراد محلی یاد دادند و از قرار معلوم از سال ۱۹۰۸ در جنوب ایران رایج شد. پس از جنگ جهانی اول، فوتبال در مدارس خارجی از جمله کالج آمریکائی‌ها بازی می‌شد و همین بازی‌ها بود که رفته‌رفته به ترتیب مسابقاتی میان اعضاء سفارتخانه‌های خارجی انجامید. در سال ۱۹۱۹ میلادی (۱۲۹۷ شمسی) نخستین تیم فوتبال ایرانی در تهران تشکیل شد. اولین فوتبالیست ایرانی که توانست به تیم‌های فوتبال خارج از کشور راه یابد، ”حسین صدقیانی“ بود که در تیم‌های فنرباغچه ترکیه و راپید وین اتریش عضویت داشت، تیم‌هائی که هنوز هم نامدار و بااعتبار هستند.
صدقیانی کسی بود که فوتبال از نوع امروزی آن را به ایران آورد و به جوانان آن روزها آموزش داد. پس از تشکیل تیم‌های باشگاهی در تهران و شهرهای بزرگ دیگر، سرانجام در شهریور ۱۳۲۰ شمسی تیم ملی ایران در تهران تشکیل شد و نخستین‌ بازی خود را در کابل برابر تیم افغانستان انجام داد که بدون گل و با نتیجه مساوی پایان یافت. از آنجا که پیش شرط شرکت در بازی‌های المپیک ۱۹۴۸ لندن، داشتن ۳ فدراسیون ورزشی در هر کشور داوطلب بود، ایرانیان که در رشته‌های کشتی و وزنه‌برداری می‌خواستند گروه‌هائی بفرستند، تشویق شدند که برای سرپرستی و هماهنگی بازی‌های فوتبال، در سال ۱۳۲۵ شمسی فدراسیون فوتبال کشور را پایه‌گذاری کنند.
۱۲ اسفند همان سال، فدراسیون فوتبال که تا آن زمان به سرپرستی انجمن ملی تربیت بدنی اداره می‌شد، تشکیل گردید و در طول تاریخ ۷۶ ساله پیکارهای جام‌ جهانی فوتبال، تیم‌ ملی ایران تاکنون ۳ بار به این رقابت‌ها راه یافته است.
در سال‌های ۱۹۷۸ و ۱۹۹۸ که مسابقات جام جهانی به ترتیب در آرژانتین و فرانسه برگزار شد، تیم ایران تنها در دیدارهای مرحله مقدماتی حضور داشت و از پیروزی‌های دلخواه به دور ماند. تنها مسابقه‌های جالب و حساسی که در سال ۱۹۹۸ انجام شد، یکی اولین مسابقه فوتبال میان تیم‌های ملی آلمان و ایران بود که با شکست ایران با نتیجه ۲ بر صفر پایان یافت. یکی از پیکارها که میان تیم‌های ایران و آمریکا برگزار شد که به پیروزی ایران با نتیجه ۲ بر یک انجامید. دویچه‌وله در پایان گفت: اگر ضرب‌المثل قدیمی تا سه نشه بازی نشه، مصداق داشته باشد، این بار بعید نیست که تیم ملی ایران از موانع پرتغال و آنگولا بگذرد و به دور یک هشتم‌نهائی راه یابد.

منبع : روزنامه ابرار ورزشی