محمدعلی صفاری

تیمسار محمدعلی صفاری فرزند محمدحسین منظم‏السلطنه از ملاکین گیلان بود. در سال ۱۲۷۷ه .ش. در لاهیجان متولد شد. پس از اتمام تحصیلات مقدماتی برای ادامه تحصیل در رشته نظام به اروپا رفت. چندی در روسیه و مدتی در فرانسه به تحصیل علوم نظامی اشتغال ورزید و به ایران بازگشت و وارد قزاقخانه شد. بعد از کودتای ۱۲۹۹هـ .ش که کریم آقاخان بوذرجمهری متناوباً ریاست بلدیه تهران را عهده‏دار گردید، نایب اول، محمدعلی صفاری معاون او بود و در توسعه شهر تهران و تعریض خیابانها و ایجاد پارکها و میادین، سهمی بسزا داشت. در سال ۱۳۱۱هـ .ش با درجه سلطانی، فرمانده نیروی دریایی شد. (در حقیقت قرار شد نیروی دریایی را تأسیس کند). پس از آن به اداره املاک رضاشاه منتقل شد و چندی در صفحات شمال به توسعه املاک رضاشاه و آبادی آنها پرداخت. در سال ۱۳۱۸هـ.ش فرماندار کل گرگان شد و این شهر را توسعه داد و در همین سمت درجه سرهنگی گرفت.
در سال ۱۳۲۰هـ.ش بعد از رفتن رضاشاه به تهران منتقل شد و مدیرکل انتظامات وزارت کشور گردید، یک سال بعد که قوام‏السلطنه رئیس‏الوزرا شد، به مناسبت دوستی و نزدیکی با منظم‏السلطنه، فرزندش سرهنگ صفاری را به ریاست اداره کل نان تهران گماشت. در آن تاریخ نان در تهران و سایر شهرها جیره‏بندی بود و در مقابل کوپن که به هر کسی داده می‏شد با زحمت و مرارت زیاد نیم کیلو شبیه نان به او می‏دادند. صفاری تا حدی توفیق یافت که وضع نان را در تهران سر و صورت بدهد و از مرگ مردم به علت گرسنگی جلوگیری کند.
در سال ۱۳۲۲هـ.ش به مدیرکلی غله کشور رسید. در سال ۱۳۲۵هـ.ش که قوام‏السلطنه برای بار چهارم به نخست‏وزیری منصوب شد، صفاری را به ریاست شهربانی گمارد و برای او درجه سرپاسی گرفت.
در پانزدهم بهمن ۱۳۲۷ موقعی که شاه در مقابل آمفی تئاتر دانشکده حقوق مورد اصابت چند گلوله واقع شد، صفاری رئیس شهربانی بود و به ضارب تیراندازی کرد و او را از پای درآورد.
صفاری یک بار دیگر هم رئیس شهربانی شد، بعد به استانداری مازندران منصوب گردید، مدتی هم شهردار تهران شد، او در ادوار هیجدهم، نوزدهم و بیستم وکیل مجلس شورای ملی بود. پس از انحلال مجلس بیستم، به استانداری خوزستان برگزیده شد و چندی بعد تغییر سمت داد و به استانداری آذربایجان ماموریت یافت و بعد مجدداً شهردار تهران گردید. او مجموعاً دو بار رئیس شهربانی، دو بار شهردار تهران، سه دوره نماینده مجلس شورای ملی، سه بار استاندار، و سه دوره سناتور بود. صفاری در مدت ۶۰ سال مصدر کارهای مهم بود و در تمام دولتها حضور داشت.
صفاری به زبانهای فرانسه و روسی تسلط داشت. وی به کشورهای شوروی، ایتالیا، فرانسه، بلژیک، یوگسلاوی، هلند، چین ملی، هنگ کنگ، سیام، ویتنام جنوبی، عراق، سوریه، لبنان، اردن، حجاز، اطریش، سوئیس و انگلستان سفر کرد. مناصب دیگر او عبارت است از: ریاست شعبه دوم رکن یکم ستاد ارتش، ریاست محاسبات مخصوص شاهنشاهی، فرمانداری نظامی گرگان، فرمانداری شهسوار، مدیرکل کارگزینی و انتظامات وزارت کشور، مدیرکل غله و نان در وزارت دارایی، رئیس قسمت انحصارهای کشاورزی در موقع جنگ، رئیس هیئت مدیره شیلات ایران، مدیرکل منع احتکار در زمان جنگ بین‏الملل دوم.
امتیازات : دارای نشان درجه ۲ همایون، نشان درجه ۲ تاج، مدال تاجگذاری، نشان لیاقت، نشان درجه یک پاس، نشان آذرآبادگان، نشان کوکب الدری از اردن، نشان رافدین از عراق و سه قطعه نشان ورزشی درجه ۱.
تالیفات : تاریخ خان گیلان در علل سقوط خان احمد آخرین سلطان محلی سلسله کیائیه، لکه‏های سیاه یا قربانیهای محیط (رمان ادبی)، در چنگال اهریمن مستحفظ راه، یادداشتهای مسافرت روسیه، ایتالیا، یوگسلاوی و خاوردور، مقالات ادبی در جراید و شرح زندگی خان احمد گیلانی. صفاری در سال ۱۳۶۷ در تهران درگذشت.

پروانه بابائی

منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران