ملامحمدصالح برغانی قزوینی

جنسیت: مرد
نام پدر: ملامحمد فرشته/ ملائکه
تولد و وفات: ( ... - ۱۲۸۳-۱۲۷۰) قمری
محل تولد: ایران - تهران - برغان
شهرت علمی و فرهنگی: فقیه اصولی و مفسر
وی برادر شهید ثالث بود. در برغان کرج به‌دنیا آمد. مقدمات علم و ادب را نزد پدر خود در برغان خواند و "قرآن" و "نهج‌البلاغه" را از حفظ کرد و سپس به قزوین نزد آخوند ملاآقامحمد بیدآبادی فراگرفت. آن‌گاه به عتبات عراق رفت و در کربلا به‌حوزۀ درس علامه وحید بهبهانی پیوست. بعد از مدتی به‌زادگاه خود بازگشت و از محضر پدر استفاده بیشتر برد. سپس به قم رفت و از حوزۀ درس میرزای قمی بهره‌مند شد و پس از آن به اصفهان سفر کرد و در محضر ملاعلی نوری علوم عقلی را تکمیل کرد و بعد در مشهد از حوزۀ درس شهید میرزامهدی خراسانی استفاده برد. وی مجدداً به‌سوی عراق رهسپار شد و در نجف از شیح‌جعفر کاشف‌الغطاء و در کربلا از سیدعلی طباطبائی ، صاحب "ریاض" ، بهره‌ها گرفت و به ‌درجه اجتهاد رسید. در حدود سال ۱۲۲۰ق به ایران بازگشت و در تهران سکنی گزید و عهده‌دار کرسی تدریس و فتوا شد و طلاب علوم دینی گرد او جمع شدند. خاندان برغانی با جریان شیخیه و بابیه برخوردی جدی داشتند. وی در کربلا درحال دعا در بالای سر مبارک حضرت سیدالشهدا (ع) ازدنیا رفت. از برغانی حدود سیصد کتاب و رساله و حاشیه باقی مانده است که از آن‌جمله: تفسیر "معدن‌الانوار و مشکاهٔ‌الاسرار" ، در یک مجلد؛ تفسیر "مفتاح‌الجنان" ، در هشت مجلد؛ تفسیر "بحرالعرفان و معدن‌الایمان" ، در هفده مجلد؛ تفسیر "کنزالعرفان"؛ "غنیمهٔ‌المعاد فی شرح‌الارشاد" ، به فارسی؛ "الدرهٔ‌الثمینهٔ" ، در مواعظ؛ "اعمال‌البکاء" ، به عربی ، مقتل؛ "معدن‌البکاء" ، به فارسی ، مقتل.

منبع : مطالب ارسالی