جهانی به وسعت خاورمیانه

گفته می‏شود که آمار و ارقام مذکور در این طرح مبتنی برگزارش ارایه شده توسط کارشناسان و صاحب نظران‏ عرب است که در گزارش توسعه انسانی سال ۲۰۰۳میلادی سازمان ملل مورد استفاده قرار گرفته است.
دولت واشنگتن برای همسو کردن هشت کشور صنعتی‏جهان موسوم به (g۸) بارها نشست هایی را برگزار کرده‏است تا کشورهای عضو این اجلاس به همراه آمریکا سیاست راهبردی مشترکی را در ارتباط با خاورمیانه در پیش گیرند.
کاخ سفید معتقد است که راهکارهای مهم در نظر گرفته‏شده در طرح خاورمیانه بزرگ، مناسب و فرصت ‏استثنایی برای جامعه جهانی است تا در پرتو آن نسبت به‏رفع در نقیصه مهم در کشورهای خاورمیانه شامل آگاهی ‏در مورد ضرورت نهادینه شدن مفهوم آزادی و دوم ایجاد بستر مناسب برای مشارکت زنان در توسعه سیاسی و فرهنگی اقدام‏های شایسته‏ای صورت بگیرد. به نظر طراحان این طرح، تا زمانی که سیاست دور کردن مردم ازفعالیت‏های سیاسی و اقتصادی در خاورمیانه حمایت‏ می‏شود و کانون‏های قدرت تنها در دایره بسته باقی بمانند،فعالیت‏های تروریستی، میزان جرایم و مهاجرت‏های غیرقانونی به کشورهای عربی روند صعودی خواهد داشت.
بنا به گفته مسوولان آماری آمریکا، اوضاع اجتماعی،اقتصادی و فرهنگی در کشورهای خاورمیانه مسیرخطرناکی را می‏پیماید و از این رو اجرای کامل این طرح می‏تواند این منطقه را از شرایط کنونی رهایی ببخشد.
طبق آمارهای اعلام شده، از مجموع ۱۷۰ میلیون ساکن بالای ۱۸ سال در کشور های عربی نزدیک به ۷۰ میلیون‏ تن یعنی ۴۰ درصد بی سواد هستند و دو سوم این افراد را زنان تشکیل می‏دهند. بنا به پیش بینی‏های انجام شده تا سال ۲۰۱۰ میلادی بیش از ۵۰ میلیون جوان وارد بازار کار خواهند شد و تا سال ۲۰۲۰ شمار بیکاران در این‏کشورها به مرز ۲۵ میلیون تن خواهد رسید. متوسط درآمد یک سوم کشورهای خاورمیانه از دو دلار برای هر نفر در روز تجاوز نمی‏کند و از این رو بهبود شرایط معیشتی این کشورهای بازنگری در برنامه‏های ‏کلان اقتصادی را می‏طلبد و تنها دو درصد مردم کشورهای خاورمیانه قادر به استفاده‏ از اینترنت هستند که این رقم حتی در همسنجی با کشورهای در حال رشد آفریقا نیز کمتر است.
به نظر ساکنان کاخ سفید تنها گزینه برای برون رفت از دایره بستر فقر و عقب ماندگی، اجرای اصلاحات در هر زمینه و اجرای نتایج تحقیقات کارشناسان و محققان به‏وسیله حکومت‏های عربی است. در این بین زمینه ‏مشارکت اقتصادی کشورهای حوزه دریای مدیترانه، طرح‏مشارکت کشورهای خاورمیانه و آمریکا با هدف اجرای‏ اصلاحات بنیادین و تلاش‏هایی که برای بازسازی ‏افغانستان و عراق می‏شود همگی بخشی از سیاست‏های‏ کلان هشت کشور جهان، جهت خروج از وضعیت نابسامان‏ در کشورهای خاورمیانه است.
سرنگون شدن دو رژیم ‏دیکتاتور در عراق و افغانستان فرصت استثنایی پیشاروی‏ کشورهای صنعتی غربی به وجود آورده تا آنان رهبری جریان ‏اصلاحات در کشورهای عربی خاورمیانه را به دست‏ بگیرند. بنا بر این طرح، کشورهای صنعتی غربی با در دستور کار قرار دادن برنامه‏ توسعه انسانی سازمان ملل باید برای اجرای اصلاحات‏ در خاورمیانه فعالیت جدی و موثری داشته باشند. حمایت از نهادینه شدن اصول دموکراسی، بسترسازی‏جهت گسترش دانش و فن آوری در جوامع خاورمیانه و ایجاد فرصت‏های مناسب اقتصادی که منافع دراز مدت‏ این کشورها را تامین کند، بخشی از اقدام کشورهای‏ صنعتی غرب در این حوزه مهم و حیاتی از جهان را تشکیل می‏دهد.
بر اساس گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد، برای ‏هر هزار شهروند عرب تنها ۵۳ نسخه روزنامه وجود دارد و این در حالی است که در کشورهای پیشرفته به ازای‏ هر هزار تن ۲۸۵ نسخه روزنامه منتشر می شود. چاپ‏ روزنامه‏ها در کشورهای عربی دارای کیفیت پایینی بوده و بیشتر رسانه‏های دیداری و شنیداری در این کشورها درمالیکت بخشی دولتی است. آن تعداد اندک از رسانه هایی‏که در مالکیت بخش خصوصی هستند نیز زیر سایه دولت‏فعالیت می‏کنند، از این رو برنامه‏های رسانه‏های دیداری، شنیداری و نوشتاری در این کشورها، تبلیغاتی کم محتوا و تنها با هدف تأثیرگزاری بر افکار عمومی است.
در گزارش توسعه انسانی سازمان ملل متحد برای حل این‏ معضل آمده است که انجام سفرهای دوره‏ای نویسندگان و ارباب جراید کشورهای غربی و عرب، برگزاری دوره‏های‏ آموزشی با هدف تربیت روزنامه نگاران مستقل، استفاده ‏از بورس‏های تحصیلی برای برخورد با این مساله‏ ضروری است.
همچنین بر اساس گزارش بانک جهانی، فساد اداری، مالی و اقتصادی مهم‏ترین عامل توسعه نیافتگی کشورهای عرب‏است. از این رو سیاست شفاف سازی و مبارزه با فساد درعرصه‏های سیاسی و اقتصادی لازمه برنامه ریزی‏های‏کلان اقتصادی در این کشورها است. فعال کردن نقش ‏سازمان‏ها و گروه‏های مدافع حقوق بشر، گرفتن‏ تضمین‏های لازم از سران عرب در مورد آزادی عمل‏ رسانه‏های گروهی، بستر سازی برای مشارکت زنان در همه عرصه‏های اجتماعی و اجرای تغییرات بنیادی در دستگاه قضایی از دیگر موارد اشاره شده در این طرح ‏است.
طبق گزارش‏های منتشر شده کشورهای عرب در سال۲۰۰۳ میلادی تنها ۱/۱ درصد از تولید کتاب جهان را به ‏خود اختصاص داده‏اند، این در حالی است که کشور یونان ‏تنها با داشتن ۱۳ میلیون تن جمعیت پنج برابر کشورهای ‏عرب کتاب منتشر می‏کند.
مسأله ای که ذکر شده طرح‏ها و اهداف طرح خاورمیانه بزرگ‏ است که طرفداران چندانی را بین کارشناسان جهان حتی‏ اروپایی‏ها ندارد. اروپایی‏ها هنوز در صادقانه بودن ‏طرح‏های دموکراتیک آمریکایی‏ها و نتیجه بخش بودنش‏ تردید دارند، چرا که شاهد هستند که کاخ سفید چگونه‏ پرونده‏های متعددی مانند عراق، فلسطین، اسرائیل را با وجود بی ثباتی حاکم در این منطقه کان لم یکن گذاشته‏ است.
تحلیلگران عربی نیز به این طرح نگاه تردیدآمیزی ‏دارند، زیرا معتقدند که آمریکایی‏ها که نتوانسته‏اند نشر دموکراسی در خاورمیانه کوچک _افغانستان، عراق وفلسطین _ برپا کنند، چگونه به فکر نشر دموکراسی درخاورمیانه بزرگ افتاده‏اند. به گفته آنان هدف از طرح خاورمیانه بزرگ که در سال۲۰۰۳ مطرح شد، عبارت است از تغییر نقشه سیاسی‏ منطقه خاورمیانه با اهداف استعمار فرانوین ایالات متحده‏ آمریکا. آنان بر این باورند که سران کاخ سفید پس از تشکیل دایره ای از قدرت در میان کشورهای اروپایی، اکنون در نظر دارند تا جهان را در دست بگیرند و طرح‏خاورمیانه بزرگ آمریکا که با پشتوانه شعارهای جذابی‏ چون دموکراسی، اصلاحات و توسعه مطرح شده است،تنها به معنای یکی شدن قدرت در تمامی جهان است.

مریم جعفری

منبع : دسترنج