شکل‌گیری انقلاب اسلامی

نویسنده : فاکس - جرمی
مترجم : عطارزاده - مجتبی
محل نشر : تهران
تاریخ نشر : ۱۳۸۲/۰۱/۲۰
رده دیویی : ۹۵۵.۰۸۲۴
قطع : رقعی
جلد : شومیز
تعداد صفحه : ۴۴۰
نوع اثر : ترجمه
زبان کتاب : فارسی
شماره کنگره : DSR۱۵۰۱/م۹۵ش۸
نوبت چاپ : ۱
تیراژ : ۲۰۰۰
شابک : ۹۶۴-۷۳۸۷-۱۸-۰

در این کتاب مولف کوشیده است به پرسش‌هایی از این قبیل پاسخ گوید :چرا رژیم شاه بدین آسانی شکست خورد چرا انبوه کارشناسان دنیا نتوانستند وقوع انقلاب اسلامی را از قبل پیش بینی کنند چرا و چگونه اسلام به ایدئولوژی غالب انقلاب مبدل گشت و علما نیز توانستند دشمنان خود را کنار زده, حاکمیت خویش را برقرار سازند شکست‌ها و کامیابی‌های انقلاب اسلامی چه بوده است .نویسنده به ویژه تلاش کرده, آن دسته از پیش شرط های اقتصادی, سیاسی و ایدئولوژیکی که روند انقلاب را تسریع کرد نیز برخی عوامل داخلی و خارجی که موجب تسهیل دستیابی علما به قدرت شد, همچنین آثار عمیق اسلامی سازی در ایران را شرح دهد .در تعقیب این اهداف, مولف نگاه خود را به ماهیت و روند تکامل دولت ایران که انقلاب اسلامی با هدف تسلط بر آن شکل گرفت, معطوف سازد .افزون بر آن, الگوهای متغیر حاکم بر روابط دولت ایران با قدرت‌های سلطه‌گر خارجی, به ویژه ایالات متحده امریکا و نیز گروه‌های اجتماعی داخلی, به ویژه علما, بازاریان و نخبگان را که از پایگاه سازمانی و مالی قابل توجهی برخوردار بودند, بررسی و تبیین می‌کند .مولف با استناد به ده‌ها مصاحبه اختصاصی با مقام‌های جمهوری اسلامی و آخرین اسناد و مدارک منتشر شده, پویش‌ها و ویژگی‌های سیاست جناحی در ایران را تجزیه و تحلیل می‌کند .از میان مقولاتی که در این کتاب به آن پرداخته شده می‌توان به حوادثی که در نهایت به بحران گروگانگیری تهران انجامید, زندگی و آثار آیت‌الله خمینی (ره), دوران ریاست جمهوری رفسنجانی, نحوه برخورد ایران با بحران اشغال کویت توسط عراق و چالش‌های داخلی و خارجی فراروی سیاست ایران در دوران پس از جنگ سرد اشاره کرد .مباحث کتاب در پنج بخش و یازده فصل تدوین شده است .در بخش اول, تلاش شده است یک چارچوب مفهومی کل گرایانه برای تشریح انقلاب اسلامی ارائه شود .بخش دوم به بحث درباره زمینه‌های تاریخی انقلاب اسلامی اختصاص دارد .فصل دوم در این بخش به تجزیه و تحلیل جنبش مشروطیت طی سال‌های 1905ـ 1911و نیز عوامل موثر در شکل‌گیری سلسله پهلوی می‌پردازد .فصل سوم, به تشریح حرکت موفقیت‌آمیز محمدرضا پهلوی در جهت تبدیل شدن به یگانه قدرت مطلق طی دو دهه نخست حکومت وی ( 1941ـ 1976) اختصاص یافته, طی آن, چالش‌های پیش آمده برای او از سوی دکتر مصدق و امام خمینی (ره) بازگو می‌شود .در بخش سوم, مولف نگاه خود را به پیش شرط های سیاسی, عقیدتی و اقتصادی انقلاب اسلامی متمرکز می‌کند .بخش چهارم به هنر ایجاد انقلاب اسلامی و چگونگی انتقال قدرت از رژیم شاهنشاهی به انقلابیان مسلمان اختصاص دارد .برای حرکت مردمی‌ای که توانست شاه را سرنگون کند .هشت مرحله متوالی در نظر گرفته شده و برای هر یک از مراحل, راهکارها و واکنش‌های رژیم شاه, ایالات متحده و انقلابیان بیان شده و عوامل مهمی از قبیل توانایی‌های رهبری شاه و امام خمینی (ره) مورد کنکاش قرار گرفته است .در بخش پنجم نویسنده نشان می‌دهد که چگونه نهضت اسلامی توانست به رهبری امام خمینی (ره) رقبای خود را کنار بزند و یک حکومت اسلامی بنیان نهد .نویسنده در این بخش معتقد است که جنبش شیعی در انقلاب اسلامی بیش از آن که یکی از پیش شرط های اصلی انقلاب ایران باشد, محصول آن است که بروز آن نه امری از پیش تعیین شده و نه مقوله‌ای اجتناب ناپذیر بود .در فصول هشتم و نهم این بخش نویسنده به تشریح این مسئله پرداخته که چگونه نهضت اسلامی شیعی توانست رقبای خود را که عمدتا شامل ملی‌گرایان مسلمان و سکولار, سوسیالیست‌های مسلمان و چپ‌گرایان بودند, از دور خارج سازد .در بخش پایانی چالش‌ها و مسائل فراروی نهضت شیعی انقلاب اسلامی پس از پیروزی انقلاب در راستای تلاش‌های آنها برای اداره و اسلامی کردن ایران می‌پردازد .در فصل دهم ماهیت و پیامدهای انقلاب ایران به رهبری امام خمینی (ره) تشریح می‌گردد .در فصل یازدهم, گرایش‌های میانه روانه انقلاب در دوران رهبری آیت‌الله خامنه‌ای و ریاست جمهوری حجت الاسلام رفسنجانی بررسی می‌شود .در این فصل, جنگ ایران و عراق و نیز خط مشی سیاست خارجی ایران در جریان بحران کویت ارزیابی شده است .'گاهشمار تحولات مهم پیش از آغاز متن درج گردیده است .گفتنی است محسن م .میلانی, استادیار علوم سیاسی دانشکده دولت و مسائل بین‌المللی دانشگاه فلوریدای جنوبی در تمپا است .