بی بی سی

سرویس رادیویی بی بی سی با تاسیس «شرکت پخش [رادیویی] بریتانیا» (British Broadcasting Company) آغاز به کار کرد. این شرکت تجاری را گروهی از شرکت های الکتریکی انگلیسی و آمریکایی که در انگلستان فعالیت داشتند و مارکونی (مخترع رادیو) نیز در میان آنها بود، در ۱۸ اکتبر ۱۹۲۲ پایه گذاری کردند. در ۱۴ نوامبر همان سال اولین برنامه این شبکه رادیویی از لندن پخش شد و یک روز بعد نیز ایستگاه های مستقر در بیرمنگام و منچستر به پخش برنامه پرداختند. دولت انگلستان اما در ابتدای کار چندان موافق راه اندازی رادیو برای عموم نبود. آنها دیده بودند که در آمریکا این امر چه اوضاع نابسامانی یافته بود: صدها ایستگاه رادیویی راه اندازی شده بودند که حتی فرکانس بعضی هایشان با هم تداخل داشت، هیچ یک از آنها محل درآمد مطمئنی نداشتند و ۵۰درصدشان ظرف چند سال ورشکست شدند. اما در سال ۱۹۲۱ فشار از سوی انگلیسی هایی که خواستار رادیو بودند افزایش یافته بود. محافظه کاری بیش از حد دولت نیز صنعت تولید رادیو را در این کشور متوقف کرده بود. در حالی که همین انگلستان، مارکونی را پس از آن که در کشور خود (ایتالیا) مورد حمایت قرار نگرفت، دعوت کرده و امکانات توسعه رادیو را دراختیار او قرار داده بود. سرانجام در اوایل سال ۱۹۲۲ اداره کل پست انگلستان (که از سوی دولت حق مدیریت و کنترل تمام وسایل ارتباط جمعی جز رسانه های چاپی را در دست داشت) ابتدا با ساخت چند ایستگاه آزمایشی و سرانجام با تاسیس شرکت پخش رادیویی بریتانیا موافقت کرد.
در ۱۴ دسامبر ،۱۹۲۲ یک روز پیش از ثبت رسمی شرکت، «جان ریث» به عنوان مدیرعامل به استخدام آن درآمد و از ۳۰ دسامبر فعالیت خود را آغاز کرد. او که مهندس و اسکاتلندی بود، در آن زمان ۳۳ سال داشت. در سال ۱۹۲۷ کلمه Company (شرکت) به Corporation (موسسه / بنگاه) تغییر یافت و بی بی سی با برخوردار شدن از امتیازات خاص سلطنتی (Royal Charter، که تا ۳۱ دسامبر ۲۰۰۶ برقرار است و قرار است در مورد نحوه ادامه آن تصمیم گیری شود)، به عنوان شبکه رادیویی رسمی/ دولتی انگلستان شناخته و جان ریث نیز با سمت مدیرکل به لقب «سر» مفتخر شد. او گرچه خدمات زیادی را در زمینه پخش برنامه های رادیویی انجام داد، اما نوعی دیکتاتوری نیز در دیدگاه ها و رفتار او وجود داشت که باعث شد تا مدتی رادیوهای خارجی تجاری مقبولیت بیشتری نزد انگلیسی ها بیابند. تا سال ۱۹۳۸ که پایان دوران ریث بود، بسیاری از انگلیسی ها به جای بی بی سی به شبکه موسوم به «شرکت پخش رادیویی بین المللی» (IBC) گوش می دادند. این شبکه که برنامه هایش قالبی آمریکایی داشتند و بیشتر به موزیک و برنامه های سرگرم کننده می پرداخت، از ایستگاه های مختلفی در اروپا پخش می شد. اما با تصرف ایستگاه های آن توسط ارتش آلمان در جنگ جهانی دوم، برنامه های این شبکه قطع شد.
در ۳۰ سپتامبر ۱۹۶۷ «رادیو۱» بی بی سی برای رقابت با تنها ایستگاه IBC باز مانده از زمان جنگ جهانی دوم و ۹ ایستگاه دیگر که به تبع آن تاسیس شده بودند [این ۱۰ ایستگاه که به «رادیوهای دزد» موسوم شده بودند، سرگرمی های به سبک آمریکایی، موسیقی پاپ و برنامه های مذهبی پخش می کردند]، آغاز به کار کرد. همان روز شبکه های رادیویی «لایت» (Light؛ با برنامه های مناسب حال بزرگسال ها)، «سه» (Third؛ هنر، فرهنگ و ژانرهای مختلف موسیقی) و خانگی (Home؛ اخبار، نمایشنامه و طنز) نیز به ترتیب به رادیو ۲ ، ۳ و ۴ تغییر نام دادند. در ۸ نوامبر همان سال نیز اولین شبکه رادیویی محلی بی بی سی (مخصوص محدوده بریتانیای کبیر یا UK) پخش برنامه های خود را آغاز کرد. در ۲۷ آگوست ۱۹۹۰ «رادیو۵» نیز به جمع شبکه های رادیویی بی بی سی اضافه شد. در ۲۸ مارس ۱۹۹۴ این شبکه به «رادیو ۵ زنده» (Radio Five Live) تغییر نام داد و به شبکه مخصوص اخبار، گفت وگو و ورزش تبدیل شد. بی بی سی اولین ارسال موج کوتاه را در سال ۱۹۲۵ آزمایش کرد. اما هفت سال طول کشید تا در ۱۹ دسامبر ۱۹۳۲ «سرویس امپراتوری» (که در ۱۹۸۸ به «سرویس جهانی بی بی سی» تغییر نام داد) آغاز به کار کند. برنامه های فرامرزی بی بی سی اوایل بیشتر روی استرالیا متمرکز بود اما در جنگ جهانی دوم با پخش اخبار برای گستره وسیعی از مخاطبان، جایگاهی ویژه یافت. عربی اولین زبان خارجی سرویس جهانی بی بی سی بود که از ۳ ژانویه ۱۹۳۸ پخش آن آغاز شد. در ۲۷ سپتامبر همان سال سرویس اروپایی بی بی سی پخش به زبان های فرانسه، آلمانی و ایتالیایی را آغاز کرد. برنامه های پرتغالی و اسپانیولی نیز پیش از آغاز جنگ جهانی دوم به آن اضافه شدند. اما در مارس ۱۹۹۹ رادیوی آلمانی بی بی سی پس از ۶۰ سال پخش برنامه تعطیل شد، چون بررسی ها نشان می داد اغلب مخاطبان آلمانی به نسخه انگلیسی رو آورده اند.
پخش برنامه به زبان های هلندی، فنلاندی، فرانسوی، عبری، ایتالیایی، ژاپنی و مالایایی نیز به دلایل مشابه متوقف شده است. در ۲۵ اکتبر ۲۰۰۵ اعلام شد که پخش برنامه به زبان های بلغاری، کرواتی، چک، یونانی، مجاری، قزاقی، لهستانی، اسلواکی، اسلوونیایی و تایلندی نیز تا مارس ۲۰۰۶ به پایان خواهد رسید تا برای آغاز به کار شبکه تلویزیونی خبری به زبان عربی در سال ،۲۰۰۷ بودجه کافی ذخیره شود. بنابر آمارهای مربوط به سال ،۲۰۰۴ سرویس جهانی رادیو بی بی سی به ترتیب در میان زبان های انگلیسی، هندی، عربی و اردو بیشترین مخاطبان را دارد. تقریباً در همه کشورها، اخبار بی بی سی را به عنوان خبرهایی بی طرفانه ارزیابی می کنند و همین باعث شده تا برای مردم بسیاری از کشورها تنها منبع قابل اعتماد اخبار (که دولت محلی در آن دست نبرده است) باشد. سرویس جهانی بی بی سی هم اکنون به ۴۳ زبان برنامه پخش می کند و بیش از ۱۵۰ میلیون مخاطب در سرتاسر دنیا دارد. برنامه های رادیو بی بی سی را تا ۷ روز پس از پخش، از طریق سایت اینترنتی آن می توان شنید. جز این، تلاش هایی برای دریافت برخی برنامه ها در قالب فایل های MP۳ و نیز پخش اینترنتی (پادکستینگ) در جریان است. همچنین بی بی سی جزء پیشتازان رادیوی دیجیتال در جهان است و هم اکنون پنج شبکه رادیویی دیجیتال (مخصوص داخل انگلستان) نیز دارد.

نوشته: علی اکبر قزوینی

منبع : پایگاه اطلاع رسانی علوم ارتباطات ایران