علل شایع انسداد بینی

● سینوزیت مزمن:
مشخصهٔ سینوزیت مزمن، ادامهٔ علائم سینوزیت مانند احساس فشار و درد در صورت، سردرد، گرفتگی بینی و ترشحات غیرطبیعی در بینی یا پشت حلق که بیشتر از ۸ هفته طول بکشد. اصطلاح سینوزیت مزمن وقتی به‌کار می‌رود که تغییرات غیرقابل برگشت در مخاط سینوس‌ها رخ داده باشد.
● علائم بالینی:
انسداد بینی همراه با ترشحات بینی و پشت حلق شایع‌ترین و اغلب تنها شکایت بیماران است. ممکن است قوه بویائی کاهش یابد. بیماران مبتلا به سینوزیت مزمن، بیشتر از احساس پری و سنگینی در سر و صورت خود شکایت دارند تا احساس سردرد واقعی. معمولاً وجود چرک در سینوس بدون ایجاد تغییرات فشاری در سینوس، به‌خودی خود موجب درد نمی‌شود.
اگر بیماری که تشخیص سینوزیت مزمن برای وی مطرح شده است، دچار درد شدید و مداوم شود، باید به احتمال ایجاد عوارض یا وجود نئوپلاسم نیز مشکوک شد. تخلیه ترشحات پشت بینی به درون گلو و حنجره ممکن است سبب سرفه، بوی بددهان، گلودردخفیف و احساس وجود توده در گلو شود. تأثیر ترشحات به همراه تنفس دهانی ناشی از انسداد بینی، موجب آثار التهابی در حنجره و گرفتگی و خشونت صدا می‌شود. به‌طور معمول، بیماران احتیاج به سرفه کردن و تخلیه گلوی‌شان دارند. سستی و بی‌حالی در این بیماری شایع است. در کودکان باقی بودن علائم بیش از ۲۰ هفته (به‌جای ۸ هفته در بزرگسالان) یک معیار تشخیصی است. سرفه مزمن، تحریک‌پذیری و بی‌قراری ممکن است تابلوئی از سینوزیت مزمن کودکان باشد.
● تشخیص:
وجود چرک در مئاتوس میانی یا حفره بینی در نبود بیماری حاد تنفسی، به احتمال زیاد دلیل بر وجود عفونت در سینوس‌های پارنازال است. معاینه سینوس در صورت لزوم سی‌تی‌اسکن، درمان داروئی کامل برای حذف تغییرات گذرای مخاطی لازم است. در تشخیص افتراقی باید رینیت‌های آلرژیک و غیرآلرژیک، انحراف سپتوم و سایر ناهنجاری‌های ساختمانی داخل بینی مانند کونکابولوزا (هوادار شدن شاخک میانی بینی که موجب تنگ شدن مسیر درناژ سینو‌ها می‌شود) در نظر گرفته شود.
اندوسکوپی تشخیصی بینی و سینوس روشی دقیق و ساده برای معاینهٔ ناحیه گذرگاهی سینوس‌ها یا استیومئاتال کمپلکس محل درناز اکثر سینوس‌ها است. پس از استفاده موضعی از داروی بی‌حس‌کننده و وازوکنستریکتور (مانند لیدوکائین و فنیل‌افرین) اندوسکوپ با زاویه جانبی ۳۰ درجه برای مشاهدهٔ نواحی مختلف درناژ سینوس‌ها استفاده می‌شود. وجود پولیپ یا هر عامل مسدودکنندهٔ غیرقابل برگشت در ناحیه استیومئتاتال کمپلکس نشانه‌ای از وجود سینوزیت مزمن است.
● درمان:
درمان سینوزیت مزمن رفع عوامل مستعدکننده است. ممکن است سینوزیت توسط عوامل موضعی (پولیپ‌های بینی، جسم خارجی، تیغه منحرف بینی و تومور بینی)، عوامل مجاورتی (بیماری‌های مربوط به دندان) یا عوامل سیستمیک (نقص ایمنی، فیبروزسیستیک، سندرم مژه غیرمتحرک) ایجاد شود.
سینوزیت مزمن یک بیماری عفونی نیست و درمان آن‌هم آنتی‌بیوتیک نیست. این بیماری اختلال در عملکرد سینوس است که آن‌را مستعد عفونت می‌کند. مثلاً یک پولیپ در مئای میانی با انسداد سینوس‌ها باعث سینوزیت می‌شود. درمان بسیاری از موارد سینوزیت مزمن رفع مشکل زمینه‌ای با جراحی اندوسکوپیک است که شالم روش‌هائی است که هدفشان بازگرداندن عملکرد طبیعی سینوس یعنی تهویه و درناژ، بدون خارج کردن کامل تمام مخاط است. از این‌رو، آنها را روش‌های جراحی عملکردی سینوس می‌نامند. در این روش‌ها اغلب از اندوسکوپ برای دستیابی به نقاط کلیدی انسداد به‌ویژه در ناحیه استیومئاتال کمپلکس استفاده می‌شود و با پاک‌سازی سینوس اتموئید که نقش مهمی در انسداد گذرگاه‌های سینوسی دارد، عملکرد سینوس‌های وابسته یعنی ماگزیلاری و فرونتال به حالت طبیعی برمی‌گردد.
محدودیت‌های استفاده از اندوسکوپ مشکل بودن تکنیک جراحی است، زیرا جراح فقط با یک دست امکان کار دارد و کوچک‌ترین خونریزی نیز مانع دید می‌شود. علاوه بر این، امکان آسیب عناصر حیاتی مانند شریان کاروتید داخلی، مغز، چشم و عصب بینائی که رابطه تنگاتنگی با جدار سینوس‌ها دارند، وجود دارد. این مشکلات، جراحی اندوسکوپیک سینوس را به یکی از حساس‌ترین و مشکل‌ترین اعمال جراحی در بدن انسان بدل ساخته است.
● انحراف سپتوم:
انحراف سپتوم از علل شایع گرفتگی بینی است.۷۰۸۰ درصد افراد درجاتی از انحراف دارند. اگر در خواب دهان فرد باز می‌ماند، باید مشکل انحراف بینی بیمار حل شود. ممکن است این بیماران با افزایش سن و کاهش تونوس عضلانی، علامت‌دار شوند (خرخر ـ تنفس دهانی)
در معاینه با اسپکولوم انحراف کاملاً مشخص است. ممکن است انحراف با دفورمیتی بینی از خارج هم همراه باشد.
برای اصلاح از سپتوپلاستی استفاده می‌شود. در این عمل قسمت‌های منحرف تیغه بینی اصلاح می‌شوند. اگر قرار باشد انحراف بیرون بینی هم اصلاح شود، سپتورینوپلاستی انجام می‌گردد که در آن علاوه بر مشکل تنفسی، نقص ظاهری و زیبائی بینی هم اصلاح می‌شود.
سیتوپلاستی در سن بالای ۱۲ سال انجام می‌شود، ولی در صورت پیدایش عوارض شدید، در سنین پائین هم قابل انجام است.
● هیپرتروفی آدنوئید:
در بچه‌ها شایع‌ترین عامل انسداد بینی هیپرتروفی آدنوئید است. ممکن است این کودکان به اشتباه درمان سینوزیت شوند. ولی امکان دارد سینوزیت ثانویه به آدنوئید هیپرتروفیه هم داشته باشیم. با آدنوئیدکتومی مشکل این کودکان حل خواهد شد. صورت آدنوئیدی و اختلال در جفت شدن دندان‌ها هم از عوارض هیپرتروفی آدنوئید است.
● مشکلات پره‌های بینی:
این مشکلات در افرادی که جراحی‌های زیبائی بینی انجام داده‌اند خیلی شایع است. اگر عضروف آلار بیش از اندازه برداشته شود پوست با تنفس به سمت سپتوم وسط حرکت و مشکل تنفسی ایجاد می‌کند. گاه ترمیم این نواقص بسیار سخت است و با گذاشتن گرافت انجام می‌شود.

منبع : مجله درد