کودک در تب و تاب

كودكی كه رنگش كبود شده و نفس نمی‌كشد... مادری نگران، او را در آغوش گرفته... بدن كودك از شدت تب می‌سوزد... چه شده است؟ چه باید كرد؟
شاید بسیاری از شما نگرانی والدینی را كه كودك‌شان سیاه شده است و به نحوی نفس نمی‌كشد و احتمالا دندان‌هایش قفل شده است، دیده‌اید. دیدن این منظره به خصوص در كودكان، آن‌چنان رقت‌بار است كه دل هر بیننده‌ای را به درد می‌آورد.
● غش یا تشنج
وقتی فعالیت الكتریكی مغز به طور ناگهانی و كنترل شده تغییر كند، سبب تغییرات ناگهانی در حركت اندام‌ها یا سیر عضلات بدن می‌شود و یا اینكه رفتار فرد برای مدت محدودی تغییر می‌كند. این مدت از چند ثانیه تا چند دقیقه است.
● چرا تشنج؟
در كودكان به طور معمول علت تشنج ربطی به بیماری در مغز ندارد و به دلیل تب بالا یا عفونت یا ضربه شدید به سر یا مسمومیت رخ می‌دهد و گاهی نیز به علت نامنظم بودن ضربان قلب، تشنج اتفاق می‌افتد. اگر منشا شروع تشنج در داخل مغز باشد، به آن صرع می‌گویند كه باید حداقل دو بار در فاصله‌ای بیش از ۲۴ ساعت اتفاق بیفتد. بروز تشنج می‌تواند علامت و نشانه یك بیماری وخیم و جدی باشد ولی به طور معمول این طور نیست و از هر پنج بچه مبتلا به صرع فقط یكی‌شان با داروها كنترل نمی‌شود. بقیه (۸۰ درصد موارد) به نحوی با دارودرمانی كنترل می‌شوند.
●نشانه‌ها
ممكن است در جریان حمله تشنج، دست‌ها یا پاهای كودك سفت و یا برعكس كاملا شل شود و یا اینكه لرزشی مداوم داشته باشد. برخی موارد تشنج به صورت پرش اندام یا پرش گوشه لب ظاهر می‌شود. همیشه به یاد داشته باشید كه وقتی این حالت رخ می‌دهد آیا كودك در جریان تشنج هوشیار است یا خیر، آیا كنترل ادرار را از دست می‌دهد یا نه؟ آیا بعد از تشنج به خواب می‌رود یا نه؟ دانستن این حالت‌ها به پزشك در تشخیص واقعی بودن یا نبودن تشنج كمك می‌كند.
● تشنج ناشی از تب
در صورتی كه كودك شما همراه تب، تشنج كند، حتما به سرعت او را به مركز درمانی برسانید. این نوع تشنج به طور معمول در كودكان ۹ ماهه تا ۵ ساله اتفاق می‌افتد و به دنبال تب بالا و تشنج به صورت سفت شدن دست‌ها و پاها و سیاهی رفتن چشم‌ها، به طوری كه فقط سفیدی چشم‌ها پیداست و قفل شدن دهان ظاهر می‌شود.
● چه باید كرد؟
حتما لای دندان‌های كودك، دستمال ضخیمی كه مانع از گازگرفتن زبان كودك بشود، قرار دهید. از قرار دادن انگشت خود در دهان كودك بپرهیزید زیرا ممكن است آسیب جدی ببیند. اگر داخل دهان كودك غذا وجود دارد، آن را به سرعت خالی كنید و كودك را به پهلو بخوابانید تا مواد غذایی به ریه‌اش وارد نشود. سپس كودك را به سرعت به بیمارستان برسانید. این نوع تشنج هرچه طولانی‌تر باشد، احتمال آسیب دیدن مغز به علت نرسیدن اكسیژن به آن بیشتر می‌شود. فراموش نكنید كه گاهی كودكان ابتدا تشنج می‌كنند و سپس تب ظاهر می‌شود كه این هم تشنج ناشی از تب محسوب می‌شود. به هر حال این نوع تشنج اگر به سرعت به بیمارستان برسد به طور معمول عود نمی‌كند و نیاز به دارو ندارد، مگر اینكه در خانواده سابقه وجود داشته، بعد از تشنج، كودك به خواب رفته، زودتر از ۹ ماهگی تشنج كرده و یا اینكه بیماری دیگری داشته باشد كه بروز تشنج را تسهیل كند. به‌طور معمول این نوع تشنج تكرار نشده و به صرع تبدیل نمی‌شود. چنانچه پزشك شما گرفتن مایع نخاع رابرای تشخیص علت تب بیمار لازم تشخیص داد، در مقابل ایشان مقاومت نكنید. گرفتن مایع نخاع هیچ ربطی به بارور بودن كودك شما در آینده ندارد و فقط درد مختصری در محل تزریق در یكی دو روز اول خواهد داشت. محلی كه سوزن وارد نخاع می‌شود، جایی است كه كمترین احتمال صدمه زدن به نخاع را دارد. در صورتی كه پزشك شما تشخیص تشنج ناشی از تب داد، به هنگام ترخیص از بیمارستان حتما از ایشان بخواهید قرص‌های دیازپام برای كودك شما تجویز كند تا در صورت تب در آینده برای پیشگیری از تشنج به همراه استامینوفن به كودك بخورانید. این كار احتمال بروز تشنج ناشی از تب را در بیمار‌ی‌های تب‌دار بعدی كمتر می‌كند.
● خلا‌صه
چه كودك شما سابقه تشنج داشته باشد یا نداشته باشد، بهترین راه برای كم كردن احتمال تشنج ناشی از تب، كنترل تب بیمار است. شما می‌توانید قطره استامینوفن معادل دو برابر وزن بیمار به وی بخورانید و اگر تب كم نشد، كودك را به حمام برده و با آب ولرم (سرد نباشد) او را كامل بشویید و یك عدد شیاف استامینوفن اطفال هم داخل مقعد وی بگذارید. این كار تب را كاهش خواهد داد. توجه كنید كه در شرایط تب بهتر است لباس بیمار كم شود و نیازی به پاشویه با آب و الكل نیست زیرا از این طریق الكل جذب می‌شود.
همیشه به یاد داشته باشید كه علت اصلی تب را پیدا كنید. در بسیاری از موارد علت وجود تب، ابتلا به عفونت میكروبی است كه یا در مجاری تنفس و یا در دستگاه گوارش یا خون وجود دارد. ضمن اینكه با دادن قطره یا شربت استامینوفن (براساس سن) از بالا رفتن درجه حرارت بدن و در نتیجه افزایش احتمال بروز تشنج، جلوگیری می‌كنید، باید به فكر عفونت زمینه‌ای هم باشید و با مراجعه به پزشك، آنتی‌بیوتیك مناسب دریافت كنید و به كودك خود بدهید تا علت اصلی تب و افزایش درجه حرارت بدن او برطرف شود.

منبع : روزنامه سلامت