۷۰۰۰ سال در چهارماه

هنوز نیم ساعت تا آغاز مراسم باقی مانده بود، ولی حتی یك صندلی خالی هم پیدا نمی شد. آن هم در سالنی كه بزرگترین سالن شهر «بازل» به شمار می رفت. وقتی مراسم آغاز شد، جمع كثیری مجبور بودند به طور ایستاده برنامه ها را دنبال كنند. بسیاری هم پشت درهای بسته ماندند. چیزی كه به گفته ایرانیان مقیم سوئیس بسیار كم سابقه و حتی بی سابقه بود. مراسم كه تمام شد، «پیتر بلوم» رئیس موزه آنتیك بازل از همه حاضران دعوت كرد برای تماشای آثار تاریخی ایران به محل موزه آنتیك بروند. موزه ای كه خود نیز یك اثر تاریخی به شمار می رود ودر نزدیكی محل برپایی مراسم افتتاحیه نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران قرار داشت. وقتی حاضران به محل برپایی نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران رسیدند، دیدن آثار هنری وصف ناپذیر ایران، همه آنها را به وجد آورد و كلمات شگفتی و تحسین را بر زبان آنان جاری ساخت. نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران بهمن پارسال در موزه آنتیك شهر بازل سوئیس گشایش یافت و قرار است تا پایان خرداد امسال برپا باشد.نمایشگاهی كه ۱۷۸ اثر تاریخی و نفیس را از دوران پیش از تاریخ تا دوره اسلامی درون خود جای داده و هزاران اروپایی را به سوی خود جذب كرده است. نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران، برای نخستین بار در وین برگزار شد. این نمایشگاه، پس از سفر رئیس جمهور اتریش به ایران و امضای تفاهم نامه فرهنگی بین دو كشور، ۲۲ نوامبر سال ۲۰۰۰ (آذرسال ۷۹) در موزه تاریخ هنر وین با همكاری موزه ملی ایران برگزار شد. كاروان اشیای تاریخی ایران در وین با چنان استقبالی روبه رو شد كه به پیشنهاد طرف اتریشی، مدت این نمایشگاه تمدید شد. زهرا جعفر محمدی یكی از همسفران ما در «بازل» و ناظر جابه جایی اشیای تاریخی ایران در همه كشورهایی كه نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران در آنها برگزار شده است، در این باره می گوید: «نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران تنها در شهر «بن» حدود ۱۰ ماه دایر بود. درسایر كشورها نیز استقبالی از این نمایشگاه چشمگیر بود، به طوری كه باعث احیای رشته ایران شناسی در چند دانشگاه شده است.» تجربه بسیار موفق برگزاری نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران در وین باعث شد كه این نمایشگاه در شهرهای رم (ایتالیا)، بن (آلمان)، گنت (بلژیك) نیز برگزار شود. این نمایشگاه اكنون به بازل رسیده است. جایی كه تنها در نخستین روز فعالیت نمایشگاه؛ حدود سه هزار نفر از آن دیدن كردند.داوید اشترایف رئیس اداره كل فرهنگ سوئیس كه از نظر سلسله مراتب دولتی، هم پایه وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی كشورمان محسوب می شود، وقتی از آثار هنری و تاریخی ایران بازدید كرد، گفت: این یك نمایشگاه بی نظیر است. از كیفیت بالای اشیاء و شكل نمایش آنها در موزه آنتیك بسیار به وجد آمدم. شناسنامه تاریخی اشیاء و عكس های مربوط به دوره هخامنشی در شهرهای باستانی ایران بسیار جالب بود. این اشیاء واقعاً باشكوه هستند. بهترین چیزهایی بودند كه می توانست به نمایش درآیِد. واقعاً درجه یك هستند. برای غربی ها مدرن بودن و بی زمان بودن این اشیاء بسیار قابل توجه است. بویژه این اشیاء قدیمی از فرهنگ كهن ایرانی سخن می گویند كه ما چیز زیادی از آنها نمی دانیم. در سوئیس تمدن یونانی و تا حدودی تمدن مصر شناخته شده هستند. ولی به دلیل این كه در دهه های اخیر رابطه توریستی گسترده ای میان ایران و سوئیس وجود نداشته است، آثار تاریخی و هنری ایران برای نسل من و نسل جوانتر، ناشناخته مانده است.» شاید بسیاری از مردم كه از نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران در شهر بازل دیدن كردند، با «دیوید اشترایف» هم عقیده بودند. به طوری كه یكی از روزنامه نگاران سوئیسی، برپایی این نمایشگاه را یك كارت ویزیت عالی برای ایران توصیف می كرد. این روزنامه نگار عقیده داشت هر كسی كه از این نمایشگاه دیدن كند، حتماً ایران برایش جذاب می شود.
كشوری كوچك با مردمانی آریایی نژاد
سفرمان به سوئیس پیش از آغاز بیست و چهارمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی آغاز شد تا نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران همزمان با این روز در شهر «بازل» سوئیس افتتاح شود. مسئولان كشور سوئیس بویژه ایالت بازل برای برپایی هر چه بهتر این نمایشگاه، برنامه های مختلفی را تدارك دیده بودند. به عنوان نمونه دعوت نامه های فراوانی برای مدرسه های بازل فرستاده شد. به علاوه بلیت این نمایشگاه برای نوجوانان زیر هجده سال كه در كتاب های درسی خود مطالبی درباره پادشاهان هخامنشی، كوروش كبیر و سلسله هخامنشیان خوانده بودند، با ۶۰ درصد تخفیف عرضه شد. پوسترهای نمایشگاه اشیای تاریخی ایران نیز در نقاط مختلف بازل و سوئیس توزیع شده بود و همگان را برای بازدید از نمایشگاه ترغیب می كرد.هواپیمایی بین المللی سوئیس هم به تعدادی از مسافرانی كه عازم شهر بازل بودند، همراه با بلیت هواپیما، بلیت نمایشگاه هفت سال تاریخ و هنر ایران را به طور رایگان اهدا می كرد. هواپیمای ما پس از پنج ساعت در فرودگاه شهر زوریخ، بزرگترین شهر سوئیس بر زمین نشست. كشور كوچكی كه مردم آن آریایی نژاد و سفید پوست هستند. سوئیس كشوری با ۴۱ هزار و ۲۹۳ كیلومتر مربع مساحت است كه از شمال با آلمان، شمال غربی و غرب با فرانسه، جنوب با ایتالیا و شرق با اتریش و لیختن اشتاین هم مرز است. وجود رشته كوههای فراوان، دریاچه های متعدد و رودخانه های بزرگ در اطراف كشور سوئیس، باعث شده است كه «دو سوم» مرزهای سوئیس با همسایگانش را كوهها، دریاچه ها و رودخانه ها تشكیل دهند. در این میان رودخانه های «راین»، «رن»، «آلپ های شمالی، جنوبی و مركزی»، دریاچه های «زوریخ» و «بدنسی» را می توان نام برد. نكته جالبی كه درباره سوئیس می توان به آن اشاره كرد تكلم مردم سوئیس به سه زبان رسمی فرانسه، آلمانی و ایتالیایی است. به همین خاطر، سوئیس دارای سه اسم رسمی «شوایز» به آلمانی، «سوئیس» به فرانسوی و «سویزرا» به ایتالیایی است. همه قوانین كشور سوئیس به این سه زبان نوشته می شود. نكته دیگر این كه سوئیس فاقد وزارت آموزش و پروش است و تعلیم و تربیت عمومی در هر ایالت به عهده مسئولان همان ایالت است. از این رو ساختار و سازماندهی آموزشی از هر ایالت به ایالت دیگر گوناگونی های فراوانی دارد. از طرفی مطالب درسی مدارس هر ایالت با توجه به این كه در همسایگی كدام یك از كشورهای فرانسه، آلمان و ایتالیا واقع شده باشند، به زبان آن كشور تدریس می شود. فاصله ۸۳ كیلومتری زوریخ تا بازل- محل برگزاری نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران – را در مدت یك ساعت طی كردیم بازل، دومین شهر بزرگ سوئیس است كه كنار رود راین قرار دارد. قرار گرفتن این شهر در محل برخورد مرزهای فرانسه، سوئیس و آلمان، آن را از دیرگاه به صورت یكی از مراكز مهم بازرگانی در آورده است. نقشی كه به نوعی كشور سوئیس در میان كشورهای اروپا ایفا می كرد و این نقش تا حدودی هنوز هم ایفا می شود. شاید به نوعی بتوان گفت از این منظر وجوه مشتركی بین ایران و سوئیس وجود دارد. چرا كه ایران نیز در روزگار گذشته شاهراه ارتباطی جهان به شمار می رفت. شاهراهی كه قلب جهان محسوب می شد و غرب و شرق جهان یعنی فلات آناتولی، اروپا، مدیترانه و شمال آفریقا را به شرق یعنی «شبه قاره»، «چین»، «هند و چین» و «ژاپن» متصل می كرد. چون به دلیل وجود آب های وسیع در جنوب و ناهمواریهای فراوان در شمال راه ابریشم و ایران را مهمترین راه بین غرب و شرق قرار داده است. هر چند كه این نقش در ایران كاملاً كم رنگ شده است، ولی سوئیس این نقش را البته با شیوه های دیگری هنوز ایفا می كند. به طوری كه هنوز مركز برگزاری بسیاری از نشست ها و برنامه های مهم جهان است. این اهمیت، ناشی از دو دلیل است كه یكی به موقعیت جغرافیایی سوئیس- كه در قلب اروپا قرار دارد- برمی گردد و دیگری ناشی از بی طرفی سوئیس در مسائل سیاسی است.اما شهر بازل، این شهر بزرگ و مهم سوئیس دارای بندرگاهی است كه محل ورود و خروج بسیاری از كالاهای صادراتی و وارداتی به شمار می رود و برای اقتصاد این كشور اهمیت فراوانی دارد. مردم این شهر به دلیل نزدیكی به كشورهای فرانسه و آلمان، عمدتاً به دو زبان فرانسوی و آلمانی صحبت می كنند. به علاوه نزدیكی بازل به این كشورها، این امكان را فراهم می آورد كه برخی از ساكنان شهرهای مرزی فرانسه و آلمان نیز از نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران دیدن كنند. وقتی به بازل رسیدیم خانم دكتر «الاوان درمیدن» مدیر نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران به استقبال هیأت ایرانی آمد. در گفت وگوهای كوتاهی كه میان او و محمد بهشتی رئیس سازمان میراث فرهنگی كشور و محمدرضا كارگر رئیس موزه ملی ایران رد و بدل شد، از تمهیداتی كه برای برپایی هر چه بهتر نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران اندیشیده است، سخن گفت. خانم وان درمیدن، همچنین از یك كنفرانس مطبوعاتی خبر داد كه فردای ورودمان به بازل در محل موزه آنتیك برگزار شد. این مصاحبه با حضور رئیس سازمان میراث فرهنگی ایران، رئیس موزه ملی ایران، خانم الا وان درمیدن و پیتر بلوم رئیس موزه آنتیك بازل و حدود چهل خبرنگار، چند عكاس و یك گروه فیلمبرداری برگزار شد. نكته جالب برای خبرنگاران ایرانی حاضر در این نشست، سن بالای اكثر خبرنگارانی بود كه در مراسم شركت كردند. غالب خبرنگاران سوئیسی حاضر در نشست مطبوعاتی بیش از ۵۰ سال سن داشتند. وقتی دلیل این امر را از یكی از خبرنگاران روزنامه «بازل زایتونگ» پرسیدم، گفت: بیشتر كسانی كه در این كنفرانس مطبوعاتی شركت كرده اند، سالها است كه در زمره خبرنگاران فرهنگی به حساب می آیند. به همین خاطر، روابط عمومی های موزه ها و مراكز فرهنگی هر وقت برنامه ای را داشته باشند به طور مستقیم از آنها دعوت می كنند. آنها نیز هر چند بازنشسته شده باشند، برای پوشش خبری در مراسم حاضر می شوند و هر كدام مطالبشان را به روزنامه ای كه هنوز با آن ارتباط دارند، می سپارند. در سالنی كه كنفرانس مطبوعاتی برگزار شد یك نقشه بزرگ مربوط به «ایران دوران هخامنشیان» نصب شده بود. این نقشه به خاطر گستره فرمانروایی شاهان هخامنشی تقریباً توجه همه خبرنگاران را به خود جلب كرد. پس از پایان نشست مطبوعاتی، خبرنگاران همراه با خانم وان درمیدن از نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران بازدید كردند. در جریان بازدید، خانم وان درمیدن درباره اشیای موزه ای ایران برای خبرنگاران توضیح داد. فردای آن روز، صفحات روزنامه های سوئیس مزین به مطالبی درباره هنر ایرانی، تاریخ و تمدن ایران، نمایشگاه آثار تاریخی ایران و اشیای این نمایشگاه یعنی مجسمه هشت هزار ساله پارسی، گل نبشته هایی به خط میخی، سنجاق سرهای قدیمی لرستان، جام مارلیك، ریتون هخامنشی و... شد. بنابراین یك روز قبل از آغاز مراسم افتتاحیه نمایشگاه اشیای تاریخی ایران، همه مردم سوئیس در جریان جزییات نمایشگاه قرار گرفتند. به طوری كه تنها در روز افتتاحیه بیش از سه هزار نفر از نمایشگاه تاریخ و هنر ایران دیدن كردند.
بدون مخالفت مخالفان همیشگی
مراسم افتتاحیه نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران به خوبی برگزار شد. خوب برگزار شدن مراسم، از این منظر مورد توجه است كه این برنامه جزو معدود برنامه هایی به شمار می رود كه در خارج از كشور برگزار شد و هیچ مزاحمتی برای آن به وجود نیامد. چون در بسیاری از برنامه هایی كه خارج از كشور برگزار شده است، گروههای مخالف جمهوری اسلامی ایران با برپایی تظاهرات و طرح ریزی برنامه هایی علیه ایران، مشكلاتی را برای برگزاركنندگان به وجود آورده اند.یكی از ایرانیان مقیم سوئیس می گفت: ارزش و اهمیتی كه تاریخ و هویت ایران و ایرانی برای همه ایرانیان دارد، مانع می شود كه گروههای مخالف بتوانند برای انجام هر حركتی در مخالفت با برنامه هایی مانند نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران برنامه ریزی كنند. چون نمی توانند كسی را علیه این برنامه بسیج كنند. اما نحوه انتخاب اشیای نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران به صورتی بود كه بتواند سیر تحول و استقرار فرهنگ و هنر وتمدن ایران را نشان دهد. محمدرضا كارگر رئیس موزه ملی ایران در این ارتباط می گوید: انتخاب آثار و اشیایی محدود از میان چند صد هزار اثر كه بتواند نماینده فرهنگ و تمدن ۷۰۰۰ ساله ایران باشد، كار مشكلی بود. او به شناسنامه اشیای به نمایش درآمده در سوئیس اشاره می كند و می افزاید: «اشیای این نمایشگاه، دارای شناسنامه هستند و در حفاری های علمی به دست آمده اند. اما برخی از این اشیاء مانند ریتون هخامنشی یا مفرغ های استان لرستان، چنان كه باستانشناسان می گویند به حدی شاخص و معروف هستند كه میزبانان نمایشگاه آنها را بدون شناسنامه هم پذیرفته اند.» اما آثاری كه در موزه آنتیك بازل به نمایش گذاشته شده اند، از قیمت و ارزش بالایی برخوردار هستند و اساساً ارزشگذاری این آثار كار بسیار مشكلی است. چون مسائلی از جمله قدمت یك شیء، تاریخچه آن، شناسنامه اثر، منحصر به فرد بودن یا داشتن نمونه مشابه از جمله عوامل ارزشگذاری روی اشیاء تاریخی است. ضمن این كه وزن و جنس اثر و حتی حجم آن در قیمت گذاری اثر تأثیرگذار است. به علاوه اگر اشیایی كه یك كشور به كشوری دیگر امانت می دهد، نمونه مشابهی در سطح جهان داشته باشد در قیمت گذاری آن اثر كهن مؤثر خواهد بود. ارزشگذاری آثار ایرانی در نمایشگاه سوئیس با توجه به ملاك هایی كه ذكر آن رفت؛ صورت گرفت. ضمن این كه استفاده از تجربه های سایر كشورها برای ارزشگذاری آثار تاریخی شان هنگام امانت دادن به كشورهای دیگر، روشی معقول برای قمیت گذاری اموال فرهنگی ایران بود. اما این اشیاء طی دو سال و پس از گذر از وین، رم، بن، گنت، بازل حالا گرانتر از قبل شده اند، چون مشهورتر شده اند، پس قیمت این اشیای معروف، بیشتر و ارزشگذاری آنها نیز باید جور دیگری صورت پذیرد.
بایلر، موزه ای علاقه مند به موزه هنرهای معاصر ایران
اولین روز سفرما، به بازدید از موزه بنیاد بایلر گذشت. موزه بزرگ بایلر یكی از موزه های مهم سوئیس به شمار می رود كه زیر نظر بنیاد بایلر قرار دارد. رئیس این بنیاد آقای «ارنست بایلر» است كه علاقه وافری به نقاشی های قدیمی و نفیس دارد. او تلاش زیادی برای شناسایی آثار هنری هنرمندان معتبر و معروف به خرج می دهد. معاون او كه امور موزه بایلر زیر نظر او انجام می شود، جوان بااستعداد و با انگیزه ای به اسم «الیور ویك» است. همكارانش او را الیور صدا می زنند. فردای روزی كه از موزه بایلر بازدید كردیم، به اتفاق دو تن از همسفران خبرنگار به دفتر الیور كه نزدیكی پل رودخانه راین قرار داشت، رفتیم. الیور در دفتر كارش از طریق سایت های مختلف اینترنتی به شناسایی موزه ها، آثار هنری و نقاشی های نفیس و باارزش می پردازد. اطلاعات او از موزه هنرهای معاصر كامل بود و آقای سمیع آذر مدیر این موزه را به خوبی می شناخت. می گفت بسیار تلاش كردیم تا همزمان با نمایشگاه هفت هزار سال تاریخ و هنر ایران، نمایشگاهی از آثار نقاشی موجود در موزه هنرهای معاصر را در موزه بایلر به نمایش بگذاریم و از این طریق یك كارناوال آثار هنری ایران درشهر بازل برگزار كنیم.وی گفت خیلی دوست داشتم نمایشگاهی از آثار پرویز تناولی و مشیری را در این موزه به نمایش بگذاریم. بعدها كه گفته های الیور را پی گیری كردم، متوجه شدم كه باید اندكی سوء ظن برای اظهاراتش داشت.
اما موزه بایلر، واقعاً موزه ای زیبا و دیدنی بود. در این موزه، تابلوهایی نه فقط از سوئیس بلكه از سراسر جهان گردآوری شده بود. تابلوها بر دیوار های سفید رنگ موزه بزرگ بایلر جلوه ای دو چندان یافته بود. طراحی بخش های مختلف موزه به صورتی بود كه بازدید از یك قسمت موزه آغاز می شد و در پایان، دوباره به جای اول باز می گشتیم. نمایش تابلوها در هر بخش براساس سبك نقاشی ها صورت می گرفت. الیور می گفت: در این موزه تلاش شده است كه هیچ سبكی از سبك های مختلف نقاشی جا نماند. به همین خاطر، یك علاقه مند نقاشی می تواند همه سبك های نقاشی را یك جا ببیند. بعضی از تابلوها فقط رنگ و خط را شامل می شدند. تركیب رنگها و خط ها به صورتی بود كه باعث آرامش خاطر می شد. در این بخش تابلوهای مارك روتكو خودنمایی می كرد. در یكی دیگر از بخش های موزه تابلوهایی از فرانسیس بیكن به نمایش گذاشته شده بود كه شاید در نگاه اول غیراخلاقی جلوه می كرد، ولی این تابلو با نشان دادن تصویر نامزد «بیكن» كه بر اثر مصرف برخی دارو ها جان سپرده است، قصد دارد مضرات الكل را نشان دهد. الیور پس از ارائه توضیحاتی درباره بیكن، می گوید: یك تابلوی غیرقابل نمایش از این هنرمند در موزه هنرهای معاصر وجود دارد. اما در موزه بایلر آثار فراوانی از ونگوك، پائول كلی، كلود مونت، كاندینسكی، ماكس ارنست، پائول سزان و... به نمایش گذاشته شده است. اما مركز موزه كه مهمترین بخش موزه را تشكیل می دهد شامل ارزشمندترین آثار هنری است. در این بخش آثار فراوانی از پابلو پیكاسو به نمایش گذاشته شده است. هنگام بازدید هیأت ایرانی از موزه بایلر، گروهی با رطوبت سنج، میزان رطوبت دیوارهای موزه را اندازه گیری می كرد، در مدت بازدید سه ساعته هیأت ایرانی، تقریباً سه بار شاهد اندازه گیری رطوبت دیوارهای موزه بودم. مهمترین ویژگی این موزه نحوه حفاظت از آثار آن بود. موزه بایلر با در نظر گرفتن همه جنبه های علمی، طراحی و ساخته شده بود تا آثار موزه در درازمدت كاملاً محفوظ بماند. روزنه هایی در میان دیوارها تعبیه شده بود تا هوا جریان پیدا كند و از این طریق رطوبت موزه كنترل شود. سقف موزه هم از سه لایه تشكیل شده بود تا از طریق این لایه ها، دمای هوا در فصل های مختلف، ثابت بماند. از طرفی نور تنها از شمال وارد موزه می شد كه به گفته كارشناسان سوئیسی فیلتر كردن نور باعث می شود آسیب دیدن تابلوهای هنری به كمترین حد خود برسد. شیشه های اطراف موزه نیز به صورتی ساخته شده بود تا اختلاف زیاد دما در سوئیس یعنی نوسانی بین ۲۰ درجه زیر صفر در زمستانها و دمای بالای صفر درجه در تابستانها، درون موزه كنترل شود و ثابت بماند. موزه آقا و خانم بایلر، كلكسیونرهای معروف سوئیسی را ترك كردیم و برنامه نخستین روز اقامت در شهر بازل پایان یافت.كودكان در اولویت
دومین روز اقامت ما در سوئیس با بازدید از نقاط دیدنی شهر بازل همراه بود. موزه آثار و اشیای تاریخی تمدن روم باستان (Romans Musume)نخستین جایی بود كه در روز دوم از آن بازدید كردیم. این موزه در حاشیه شهر بازل قرار گرفته است و كل آن منطقه مملو از آثار و اشیای تاریخی است. به طوری كه تنها از منطقه ای كه Romans musume در آن قرار داشت، حدود دو میلیون شیء تاریخی كشف شد. البته این اشیای باستانی از یك تكه كوچك سفال تا یك شیء كامل را شامل می شد. در واقع شماره گذاری اشیاء كشف شده در این منطقه از یك قطعه بسیار كوچك سفال تا آثار بزرگ و قدیمی را در برگرفته است. كشف دو میلیون شیء تاریخی با قدمتی حدود هفت صد سال آن هم در محدوده ای كوچك برای همه اعضای هیأت اعزامی عجیب بود. «ماركوس پیتر» یكی از باستان شناسان سوئیسی كه كار راهنمایی هیأت ایرانی را در بازدید از مناطق تاریخی محدوده خارج از شهر بازل به عهده داشت، وقوع زلزله ای شدید و ناگهانی را مهمترین دلیل كشف آثار فراوان قدیمی از این مناطق ذكر كرد. ماركوس پیتر در این باره توضیح داد. سالها پیش زمین به یك باره در این منطقه لرزید. به طوری كه همه مردم آن زمان مجبور شدند خیلی سریع این منطقه را ترك كردند. سپس زلزله هایی شدید تر به وقوع پیوست و فرصت را از مردم این منطقه برای خارج كردن وسایلشان گرفت. به همین خاطر آثار فراوانی از مردم آن زمان باقی ماند. نكته جالبی كه آقای پیتر به آن اشاره كرد، این بود كه به دلیل وفور آثار تاریخی در این منطقه، اجازه ساخت و ساز در حاشیه شهر بازل «به شرایط» داده می شود. یعنی پیش از ساخت یك ساختمان، گروهی از باستان شناسان در محدوده ای كه قرار است در آن ساخت و ساز صورت بگیرد. دست به كاوش می زنند و پس از پایان یافتن كاوش ها، اجازه ساخت و ساز داده می شود. درون ساختمان موزه، فیلمی از غذاهای دوران روم باستان و نحوه غذا خوردن افراد ثروتمند و فقیر آن زمان برای بازدیدكنندگان پخش می شد. غذا خوردن یكی از تفریحات اشراف و ثروتمندان روم باستان بود و غذا خوردن آنها گاهی، ساعتها طول می كشید. این فیلم با تأكید بر جنبه های آموزشی، برای كودكان و نوجوانان پخش می شد. در واقع یكی از هدفهای دست اندركاران موزه، ایجاد جذابیت برای كودكان و نوجوانان بود تا با یك بار بازدید از یك موزه، انگیزه و علاقه بیشتری برای بازدید از سایر موزه ها پیدا كنند. با همین هدف باقی مانده غذاهایی كه در دوره های گذشته مصرف می شد و باقی مانده غذاهای عصر حاضر، در كنار یكدیگر قرار داده شده است تا دانش آموزان ضمن مشاهده آنها ، زباله های غذایی سالهای دور و نزدیك را مقایسه كنند. در واقع با این كارها، به تفكر انداختن دانش آموزان به عنوان یك هدف مهم و اساسی دنبال می شود. در همین راستا نیز نمایشگاهی از آداب و رسوم، مشاغل و نحوه زندگی مردم هفت صد سال پیش برپا شده بود. در این نمایشگاه حرفه هایی چون سفالگری، قصابی، آهنگری، كوزه گری، فرش بافی، نانوایی و مردمی كه در حال پرداختن به این حرفه ها هستند، به نمایش گذاشته شده است.همچنین قدیمی ترین شكل معاملات تا جدیدترین آن برای آموزش كودكان به نمایش گذاشته شده بود. باز هم نكته مهم این بود كه آرایش سكه های قدیمی تا جدیدترین كارت های اعتباری به منظور آشنایی كودكان با شیوه های داد و ستد از سالهای دور تا امروز كنار هم قرار گرفته بود تا كودكان عیناً با این شیوه ها آشنایی پیدا كنند. نمایش سكه هایی مربوط به دو قرن قبل از میلاد مسیح در میان انواع وسایل داد و ستد خودنمایی می كرد. در بخش دیگری از موزه، مجسمه هایی كه هر كدام سمبل هایی مذهبی محسوب می شدند، به نمایش گذاشته شده بود. اكثر مجسمه ها از خانه های مردم و معابد و پرستشگاهها به دست آمده بود. «ماركوس پیتر» در توضیح زندگی مردم هفت صد سال پیش سوئیس، مذهب را جزیی مهم از زندگی روزانه آنها توصیف كرد و گفت: مذهب در زندگی روزانه مردم حضوری مؤثر داشت و مردم آن زمان همواره با خدایان خود راز و نیاز می كردند. خدایانی كه در قالب مجسمه هایی گوناگون در منازل همه مردم وجود داشت. اما كل هزینه مالی «پروژه موزه» حاشیه شهر بازل توسط ایالت بازل، بنیادهای خصوصی و بودجه های تحقیقاتی كه برای «پروژه موزه» در نظر گرفته شده بود، تأمین می شود. البته ۸۰ درصد هزینه ها را دولت ایالت بازل تأمین می كند. در حال حاضر هم بخش مهمی از توان مسئولان فرهنگی ایالت بازل صرف بازسازی و مرمت سایت تئاتر در حاشیه این شهر شده است. سایتی كه به گفته كارشناسان، بزرگترین سایت تئاتر مردم روم به شمار می رفته است.در مرمت این سایت، اصل «قابل بازگشت بودن» به شدت از سوی مرمت گران رعایت شده است. به این معنی كه هر وقت بخواهند، می توانند آن را دوباره به حالت اول بازگردانند. ظاهراً این سایت باستانی مربوط به دویست سال پس از میلاد مسیح است. حمام، جای دیگری بود كه صبح روز دوم به آنجا رفتیم. اما این حمام دست كم ۷۰۰ سال قدمت داشت. با این تفاوت كه مردمی كه در آن زمان به این حمام می رفتند قصد تفریح داشتند و حمام آن موقع نقش سونای الان را بازی می كرد. حمامی كه از آن بازدید كردیم شباهت های فراوانی با خزینه های قدیمی ایران داشت. چند حوض و استخر كوچك، جایی برای نشستن، محلی برای استراحت و خوابیدن، كل حمام رومن ها را تشكیل می داد. سیستم گرمایی این حمام قدیمی هم به این شكل بود كه آب از راههای مختلفی وارد حوض ها و استخرها می شد و در مسیرهایی كه برای ورود آب تهیه شده بود با استفاده از چوب آب را گرم می كردند. با این روش ساده گرمی و سردی آب را كنترل می كردند.
این حمام كنار رودخانه راین و در مرز آلمان قرار دارد. آن طرف رودخانه راین در مرز آلمان، قبرهای فراوانی به چشم می خورد كه متعلق به كسانی است كه در جنگ جهانی دوم قصد داشتند با عبور از رودخانه خودشان را به كشور سوئیس برسانند.بازل زایتونگ
بازل زایتونگ نام روزنامه ای است كه در شهر بازل منتشر می شود و یكی از روزنامه های مهم و پرتیراژ سوئیس به حساب می آید. از این روزنامه به دعوت «دومنیك هاتیز» دبیر گروه فرهنگی و عضو شورای سردبیری در سومین روز سفرمان بازدید كردیم. بازدید از این روزنامه واقعاً برای ما جالب بود. این روزنامه از امكانات، ساختمان و تجهیزات بسیار مناسبی برخوردار است كه تصور می كنم در میان روزنامه های ایران نتوانیم مثالی برای آن پیدا كنیم. در حالی كه امكانات روزنامه بازل زایتونگ به گفته مسئولان این روزنامه، در میان روزنامه های مهم اروپا امكاناتی معمولی محسوب می شود. روزنامه بازل زایتونگ دارای هفت گروه خارجی، فرهنگی، ورزشی، داخلی، محلی، اجتماعی و ضمیمه های هفتگی است. هر یك از این گروهها زیر نظر یك دبیر گروه فعالیت می كند و هر گروه دارای دست كم ۱۰ خبرنگار و روزنامه نگار است كه اكثر آنها خبرنگار آزاد هستند. البته هر گروه لااقل دارای سه گزارشگر ثابت است. روزنامه بازل زایتونگ دارای یك شورای سردبیری است كه برخی از دبیران گروهها، عضو شورای سردبیری نیز هستند. شورای سردبیری زیر نظر یك سردبیر فعالیت می كند. اعضای تحریریه این روزنامه ساعت ورود و خروج ندارند، ولی كار از ساعت ۳۰/۸ صبح آغاز می شود. حضور ما در این روزنامه ساعت ۳۰/۹ صبح بود و در این ساعت تقریباً همه اعضای روزنامه در محل كارشان حاضر بودند. هر روز ساعت ۱۰ صبح یك جلسه در محل تحریریه برگزار می شود و در این جلسه مطالب و محتوای روز قبل، نقد و بررسی می شود و برنامه های آن روز مطرح و پایه ریزی می شود. به علاوه هر هفته نیز یك جلسه با حضور دبیران گروهها و حداقل دو نفر از اعضای شورای سردبیری برگزار می شود. در این جلسه فعالیت روزنامه در طول هفته طرح ریزی می شود. همچنین سوژه های روزنامه در طول هفته پیشنهاد و تصویب می شود. گاهی اوقات سردبیر روزنامه نیز در جلسات هفتگی شركت می كند. تحریریه این روزنامه دارای یك سالن بسیار بزرگ است و كنار آن یك استودیوی تلویزیونی قرار گرفته است. چیدمان صندلی ها و میزهای تحریریه در یك خط صورت گرفته است. یعنی برخلاف تحریریه روزنامه های ایران كه اعضای گروه دور یك میز می نشینند، در روزنامه بازل زایتونگ میزهای هر گروه كنار یكدیگر و در یك خط مستقیم قرار گرفته است و پشت هر گروه، گروه دیگر قرار گرفته است. هر خبرنگار دارای یك كامپیوتر و میز جداگانه است و انتهای میزها، یك كامپیوتر برای انجام صفحه آرایی قرار گرفته است. نكته مهم این است كه صفحه آرا و گرافیست هر گروه در همان گروه مستقراست و پس از این كه مطالب حروفچینی شد، بلافاصله صفحه آرایی آغاز می شود. یعنی زمان صفحه آرایی هر صفحه به عهده گروهها است. «بازل زایتونگ» یك روزنامه خصوصی است و همزمان با فعالیت های روزانه، نسبت به چاپ و توزیع روزنامه های محلی هم اقدام می كند. البته هر یك از روزنامه های محلی كه زیر نظر آژانس خبری بازل زاتیونگ منتشر می شود، تحریریه ای مستقل دارد. نكته دیگر این كه آژانس خبری بازل زایتونگ دارای یك چاپخانه مستقل است و روزنامه های محلی و روزنامه بازل زایتونگ در این چاپخانه منتشر می شود. داخل ساختمان روزنامه بازل زایتونگ و كنار تحریریه، رستورانی كوچك واقع شده است كه اعضای تحریریه از میهمانان شان در این رستوران پذیرایی می كنند. ضمن این كه اعضای هیأت تحریریه، ناهارشان را در این محل صرف می كنند. البته ساعت خاصی برای ناهار اعضای تحریریه در نظر گرفته نشده است و هر كسی براساس حجم كاری خود، زمان خاصی را برای ناهار خوردن در نظر می گیرد. اما یك نكته جالب درباره خبرنگاران رسانه های سوئیس این است كه كارت خبرنگاری همه خبرنگاران سوئیس یكسان است و كارت همه خبرنگاران توسط تشكل صنفی سراسری روزنامه نگاران سوئیس صادر می شود و روزنامه های سوئیس به طور جداگانه كارت شناسایی صادر نمی كنند. دومنیك هاتیز می گفت: قبلاً تشكل صنفی روزنامه نگاران سوئیس تسهیلات خاصی را در اختیار خبرنگاران قرار می داد، مثلاً همیشه با كارت خبرنگاری می توانستیم به رایگان از مترو و اتوبوس استفاده كنیم؛ ولی در حال حاضر به خاطر مشكلات اقتصادی، این تسهیلات محدود شده است. وقتی از دومنیك درباره میزان درآمد خبرنگاران سوئیس سؤال كردم و خواستم بگوید كه یك خبرنگار پس از چند سال كار كردن می تواند یك خانه بخرد. وی ، سوئیس را كشور خانه های اجاره ای توصیف كرد. دومنیك می گفت: اگر یك زوج جوان هر دو شاغل باشند و روزنامه نگار هم نباشند بعد از سالها كار كردن می توانند خانه بخرند. به گفته این روزنامه نگار ارشد، تنها یك سوم مردم سوئیس صاحب خانه هستند و بقیه آنها مجبور به اجاره نشینی. نكته دیگر این كه تحریریه روزنامه بازل زاتیونگ، فاقد نظام تشویق و تنبیه است. دومنیك در این باره توضیح داد. همه جا آدم های منظم و نامنظم، مسئول و غیرمسئول وجود دارند. اینجا كسی به خاطر فعال یا غیرفعال بودن تشویق یا تنبیه نمی شود. در واقع دستمزد خبرنگاران در رده های مختلف سازمانی كاملاً یكسان است. بنابراین ممكن است دو نفر كه یكی از آنها پركار و یكی دیگر كم كار است و هر دو در یك رده قرار دارند، حقوق یكسان بگیرند. ولی اگر پست معاون گروه یا دبیر گروه خالی شود، قطعاً فرد پركار برای احراز آن پست انتخاب می شود. دومنیك به مطلب دیگری اشاره كرد و این كه، خبرنگاران ثابت بازل زاتیونگ حق نوشتن برای سایر روزنامه ها را ندارند. ولی خبرنگاران آزاد می توانند. برای خبرنگاران آزاد یك سقف مالی با مطالب تعیین شده، در نظر گرفته شده است. اگر خبرنگاران آزاد بیشتر از سقف تعیین شده بنویسند، حق التحریر بیشتری می گیرند.
جاذبه هایی برای گردشگران
شهر زیبای «برن» آخرین جایی بود كه در پایان سفری چهار روزه از آن بازدید كردیم. در برن میهمان «مجید تخت روانچی» سفیر ایران در سوئیس بودیم و بسیاری از نقاط دیدنی شهر برن را با راهنمایی او بازدید كردیم. خانه ساده «انیشتن» اولین جایی بود كه قصد بازدید از آن را داشتیم، ولی متأسفانه آن روز نمی شد از خانه انیشتن بازدید كرد. خانه انیشتن در طبقه دوم عمارتی با پلكانی مدور قرار داشت كه بالا و پایین رفتن از آن، نیازمند دقت فراوان بود. سپس از برج ساعت برن كه برجی رفیع و قدیمی بود و تقریباً در مركز شهر برن قرار داشت، بازدید كردیم. شهر بزرگ برن از بالای برج ساعت، واقعاً چشم انداز زیبایی داشت،شهری كه بسیاری از خانه ها، خیابان ها و مغازه هایش قدیمی و دیدنی است. اما با هماهنگی سفارت ایران توانستیم از ساختمان پارلمان قدیمی سوئیس بازدید كنیم. ساختمان بزرگ و مجللی كه امر قانونگذاری در آن انجام می شد. بازدید ما از این محل طولانی شد. در جریان بازدید، راهنمای ما درباره تاریخچه پارلمان سوئیس همراه با معرفی بخش های مختلف ساختمان پارلمان سوئیس توضیح داد. اما قوه مقننه یا مجمع فدرال نهادی است كه امر قانونگذاری در سطح فدرال را در سوئیس به عهده دارد. مجمع فدرال، دارای دو مجلس است كه یكی را مجلس شورای ملی و دیگری را مجلس ایالت ها می گویند. مجلس شورای ملی دارای دویست عضو است كه از سوی مردم برای چهار سال برگزیده می شوند. تعداد نمایندگان هر ایالت نیز بستگی به تعداد جمعیت آن دارد. در شورای ایالتی، هر ایالت دارای دو نماینده و هر نیمه ایالت دارای یك نماینده است. از این رو مجلس شورای ایالتی دارای ۴۶ عضو است و مدت نمایندگی هر یك از اعضای این مجلس توسط ایالت مربوطه تعیین می شود. وقتی از ساختمان پارلمان بیرون آمدیم، به جایی رفتیم كه مردم برن علاقه ویژه ای به آن محل داشتند. «چاله خرس»، محلی است كه دو خرس در آن نگهداری می شوند و مردم برن علاقه ویژه ای به این خرس ها دارند. خرس ها درون محوطه بزرگی نگهداری می شوند. سال گذشته یكی ازخرس هایی كه در این «گودال بزرگ» زندگی می كرد، مرد و مردم برن مراسم باشكوهی برای این خرس برگزار كردند. چون عقیده داشتند خرس های شهر برن تأثیر فراوانی در جذب گردشگران خارجی و بهبود وضعیت اقتصادی برن داشته اند. مردم برن بلافاصله خرس دیگری را جایگزین می كنند تا خرسی كه زوج خود را از دست داده بود، تنها نماند. یكی از تفریحات مردم برن، غذا دادن به این خرس ها است. غذا را از بالای گودال به پایین می اندازند و خرس ها نیز در هوا غذا را می گیرند. هنوز شب نشده بود كه باید با قطار بین شهری از برن به زوریخ می رفتیم تا به پروازمان برسیم. سوئیس كشور زیبایی بود كه نقاط دیدنی فراوانی داشت. اما نقاط دیدنی این كشور قابل مقایسه با جذابیت های ایران نیست، ولی به رغم این موضوع، گردشگران خارجی كه از این كشور بازدید می كنند، قابل مقایسه با آن تعدادی كه به ایران می آیند، نیست.

منبع : خبرگزاری میراث فرهنگی