مستند سازی شبکه

مستندسازی ، همیشه و در همه حالات امری لازم و ضروری است . انسان دارای توانی محدود برای نگهداری اطلاعات در حافظه خود می باشد ، خصوصا" موضوعاتی که زمینه استفاده و یا مراجعه به آنان در یک مقطع زمانی خاص باشد . یک پروژه خوب می بایست دارای چندین مستند مهم باشد که هر یک از آنان دارای جایگاه و مخاطب خاص خود می باشند :
▪ گزارش محتص مدیریت :
گزارش فوق ، خلاصه طرح مورد نظر برای ارتقاء و یا ایجاد یک شبکه جدید بوده که در اختیار مدیریت سازمان به منظور اتخاذ تصمیم نهائی گذاشته می شود. در این گزارش نمی بایست به مسائل فنی شبکه به صورت کامل همراه با ذکر جزئیات فنی ، اشاره گردد .در این نوع گزارشات همواره نوشتن کوتاه و در عین حال مفید ، مورد نظر می باشد . استفاده از لیست Bulleted گزینه ای مناسب نسبت به پاراگراف های طولاتی و بلند ، می باشد . در گزارش فوق ، می بایست به سوالاتی همچون دستاوردها و مزایای سازمان پس از ارتقاء و یا ایجاد یک شبکه جدید ، اشاره گردد. در این مستند لازم است به ضرورت ایجاد و یا ارتقاء شبکه اشاره شده و می بایست برای هر موضوعی که به آن اشاره می گردد ، مزایای آن نیز تشریح و بیان شود .در صورتی که بین مزایای اشاره شده و مسائل مالی ( کاهش هزینه ها در دراز مدت ، افزایش بهره وری و ... ) ، ارتباطی مستقیم وجود دارد ، می بایست در این گزارش به آنان اشاره گردد. در این گزارش ، می توان نقطه نظرات و یا دلایل سایر همکاران در خصوص ضرورت ارتقاءء و یا ایجاد شبکه جدید را نیز بطور مختصر بیان نمود.
▪ طرح فنی پروژه :
تهیه گزارش فوق نسبت به گزارش قبلی تا اندازه ای مشکل تر می باشد . پس از مشخص نمودن عناصری که قرار است ارتقاء داده شوند ، می بایست مراحل مربوط به جزئیات جایگزینی تجهیزات قدیمی با تجهیزات جدید ، مشخص گردد. در صورتی که قصد ایجاد یک شبکه را از ابتدا داشته باشید و یا طرحی را آماده می نمائید که بر اساس آن اکثر تجهیزات موجود جایگزین می گردند ، گزارش فوق بسیار مفید و موثر خواهد بود . در این گزارش می بایست عملیات اساسی به منظور پیاده سازی پروژه دقیقا" مشخص گردد.بندرت پیش می آید که طرح یک پروژه بدون اعمال ملاحظات و یا اصلاحاتی ، به مرحله نهائی خود برسد .
▪ ایجاد Checklist جزئیات کار :
برای هر یک از عملیاتی که می بایست انجام شود ، تهیه یک Checklist بسیار مفید خواهد بود ( عدم فراموشی مراحل ) . ایجاد اینچنین لیست هائی نشاندهنده توجه و پیش بینی شرایطی است که امکان تحقق آنان وجود خواهد داشت . در شبکه های بزرگ ، مشخص نمودن عملیاتی که می بایست انجام شوند ، امری ساده نخواهد بود . چراکه تعداد زیادی از برنامه ها مرتبط با کاربر بوده و می بایست آمادگی لازم در خصوص تغییر و اصلاح آنان وجود داشته باشد . در این رابطه لازم است به پرسنل فنی مدیریت شبکه آموزش های لازم در رابطه با انجام مراحل فوق و تست آنان ، داده شود.استفاده از فیدبک های ارائه شده توسط استفاده کنندگان و تغییر لیست ایجاد شده ، یک ضرورت می باشد .
▪ شناسائی نقاط حساس و ریسک پذیر : در این گزارش پتانسیل ها و نقاطی که مستعد بروز ریسک در پروژه می باشند ، شناسائی و لیست می گردند. در این رابطه لازم است به عملیاتی که باعث کاهش و پیشگیری از ریسک می گردد نیز اشاره شود .
● تست شبکه
پس از پیاده سازی طرح و تهیه مستندات مورد نیاز ، نمی بایست بر این باور بود که تمامی فرضیات و محاسبات انجام شده درست می باشد . به منظور بررسی صحت عملکرد محصولات و برنامه ها در شبکه ارتقاء یافته و یا جدید ، انجام تست های متعدد امری ضروری است . در مستندات ارائه شده توسط شرکت های عظیم کامپیوتری ، همواره به این نکته اشاره می گردد که برای شبکه های بزرگ می بایست یک آزمایشگاه تست ، ایجاد که در آن تست های متعددی بر روی ترکیب پیکربندی نرم افزارها و سیستم های عامل انجام تا از صحت عملکرد آنان اطمینان حاصل گردد ( اطمینان از تامین اهداف و خواسته ها بدون اثرات جانبی منفی ) . مثلا" سرویس دایرکتوری یکی از مسائل اصلی و در عین حال مهم در شبکه های بزرگ است . ایجاد یک ساختار دایرکتوری شاید در ابتدا عملیاتی ساده به نظر آید .
شما می توانید به سادگی اشیاء مورد نظر را با توجه به چارت سازمانی خود ، ایجادنمائید . چه نوع تعامل و ارتباطی می بایست بین دپارتمان های متعدد ایجاد گردد؟ چگونه می توان اقدام به ایجاد یک ساختار برای دایرکتوری نمود که اعطای دستیابی به سایر اشیاء عملیاتی، ساده گردد ؟ همانگونه که روش ها و تکنیک های برنامه نویسی ساختیافته ، امکان اعمال تغییرات در برنامه را ساده می نماید ، ایجاد یک ساختار دایرکتوری برای شبکه نیز می بایست وضعیتی مشابه را داشته باشد . یکی دیگر از دلایل اهمیت در ایجاد یک ساختار مناسب برای دایرکتوری ، امکان واگذاری مسئولیت های متعدد شبکه به مدیران شبکه متفاوت است. برای تست شبکه قبل از عملیاتی شدن آن ، می توان از کاربران ماهر و خاصی نیز استفاده نمود. فراموش نکنیم که یکی از بخش های مهم هر شبکه کامپیوتری ، کاربران آن شبکه می باشند. یک سازمان می تواند برای استفاده از آخرین فن آوری های موجود ، هزینه زیادی را پرداخت نماید ، ولی تا زمانی که کاربران به درستی قادر به استفاده از امکانات ایجاد شده نگردند ، نیل به بهره وری حقیقی وجود نخواهد داشت .
● ایجاد سیاست ها و رویه ها برای استفاده از شبکه
سیاست ها ، اعلامیه هائی می باشند که در آنان به بایدها و نبایدها در یک شبکه اشاره می گردد ( چه چیزی می بایست استفاده گردد و چه چیزی نمی بایست استفاده شود ) . سیاست های تدوین شده به دلایل متعددی دارای اهمیت می باشند . استفاده از شبکه می بایست دارای یک انظباط خاص باشد که تمامی کاربران ملزم به رعایت ضوابط تعریف شده آن می باشند. تعریف یک سیاست مدون و مشخص در رابطه با نحوه استفاده از شبکه ، انظباط لازم در جهت استفاده از منابع شبکه را برای کاربران ایجاد می نماید. اگر شما می خواهید که کاربران و پرسنل سازمان شما زمان زیادی از وقت اداری خود را صرف سیر وسیاحت در اینترنت و استفاده از سایت هائی که هیچگونه ارتباطی با مسئولیت شغلی آنان ندارد ، محدود نمائید ، می بایست موارد فوق را دقیقا" در قالب مجموعه سیاست هائی مشخص نمائید. تدوین سیاست ها از جمله مراحل مهم در طراحی شبکه بوده و می بایست به آنان توجه جدی داشت ، چراکه آنان جزئیات لازم در خصوص نحوه استفاده از منابع شبکه را مشخص می نمایند .مثلا" در صورتی که شما خط ارتباطی با اینترنت را پس از انجام محاسبات لازم به منظور مشخص نمودن پهنای باند مورد نیاز، مشخص نموده اید، نمی توان در رابطه با استفاده غیرمسئولانه و نامربوط از پهنای باند شبکه برای اهداف شخصی و غیرسازمانی ، بی تفاوت بود. در مواردی که از یک فایروال استفاده می گردد، می بایست در ابتدا سیاست ها مشخص شده و در ادامه از فایروال ها به منظور پیاده سازی سیاست ها ، استفاده نمود .
رویه ها ، کمک لازم در جهت پیشگیری و برخورد مناسب با اشکالات بوجود آمده را مشخص می نمایند. در طراحی شبکه ، ممکن است از کارشناسانی استفاده گردد ، که مسئولیت آنان تنظیم و setup نمودن صدها دستگاه کامپیوتر برای اتصال به شبکه باشد . با این که اتصال کابل شبکه به کامیپوتر امری بسیار ساده می باشد ولی پیکربندی مناسب ماشین می تواند شرایط خاص خود را داشته باشد .مثلا" ممکن است کامپیوترهای مورد نظر را با یک آدرس معتبر پیکربندی نموده و یا از DHCP برای اختصاص آدرس به ایستگاههای شبکه استفاده گردد .با تهیه یک Checklist برای هر کامپیوتر ، می توان عملیات مورد نظر را با دقت انجام داد . ایجاد مستندات لازم رویه ای برای انجام عملیات متداول ، امری ضروری است ( مقداردهی اولیه شبکه ، ایجاد رویه های لازم به منظور انجام عملیات روزانه پس از عملیاتی شدن شبکه نظیر گرفتن Backup ) .
● آموزش لازم برای پرسنل فنی
آموزش کاربران و افرادی که مسئولیت مدیریت شبکه را برعهده خواهند گرفت ، امری ضروری و حیاتی است . کاربران فنی که مسئولیت مدیریت شبکه را برعهده خواهند گرفت ، می بایست در ارتباط با رویه ها ئی که مرتبط با مسئولیت واگذار شده به آنان می باشد ، توجیه و آموزش های لازم را دیده باشند . ارائه آموزش های لازم برای افرادی که از آنان در جهت Setup نمودن شبکه استفاده می گردد ، نیز امری ضروری خواهد بود . همچنین به کاربرانی که مسولیت مدیریت شبکه پس از عملیاتی شدن آن را برعهده خواهند گرفت ، نیز می بایست آموزش های لازم داده شود . نحوه آمورش ها می بایست فراگیر باشد، بگونه ای که اگر کاربری به دلایل خاصی در یک روز کاری حضور نداشته باشد، بتوان برای انجام آن فعالیت از کاربر فنی دیگری ، کمک گرفت .( آموزش بیش از یک نفر برای انجام یک فعالیت خاص با در نظر گرفتن افزایش بار مالی سازمان ) .
بدترین چیزی که می تواند در یک شبکه محقق گردد ، غیر فعال شدن آن می باشد. از کار افتادن یک شبکه ،هزینه های زیادی را به یک سازمان مدرن اطلاعاتی تحمیل نماید . بنابراین لازم است به امر آموزش کاربران خصوصا" کاربران فنی و مدیران شبکه توجه جدی داشت .
● لحاظ نمودن بودجه در نظر گرفته شده برای شبکه ( ارتقاء و یا ایجاد )
در زمان برنامه ریزی برای ایجاد و یا ارتقاء یک شبکه ، همواره سعی می گردد که از آخرین فن آوری ها و گزینه ها ، استفاده شود. در برخی موارد شما می توانید عناصر یکسان را با قیمت کمتری نیز تهیه نمائید. مثلا" درصورت ایجاد یک شبکه کوچک ، شما به یک روتر گران قیمت با قابلیت های متعدد ، خط T۱ برای اتصال به اینترنت نیاز نخواهید داشت . یک کابل ساده و یا مودم DSL به همراه پهنای باند مناسب ، می تواند در موارد متعددی گزینه ای مناسب باشد .در زمان طراحی یک شبکه ، می بایست به بودجه در نظر گرفته شود توجه و از خرید و تهیه عناصری که به وجود آنان نیاز نمی باشد ، صرفنظر نمود. مدیران یک سازمان ، همواره به هزینه انجام یک پروژه به عنوان یک شاخص مهم و قابل تامل ، دقت می نمایند . در گزارشی که در اختیار مدیریت قرار خواهد گرفت و در آن به بیان مزایا و دستاورهای شبکه پرداخته می گردد ، می بایست به هزینه های طرح نیز دقیقا" اشاره گردد .
● شبکه فیزیکی
پس از اتخاذ تصمیم در رابطه با پروتکل های شبکه و سرویس های مورد نیازی که می بایست شبکه ارائه نماید ، لازم است که نقاط بحرانی وحساس شناسائی و شبکه از نظر امنیتی نیز مورد بررسی دقیق قرار گیرد. در ادامه می توان اقدام به طراحی فیزیکی شبکه نمود . در مرحله طراحی فیزیکی شبکه می توان از ابزارهای متعددی نظیر Visio به منظور رسم دیاگرام فیزیکی شبکه استفاده نمود .در این مرحله لازم است در خصوص محل استقرار سرویس گیرندگان و دستگاه های ذخیره سازی تصمیم گیری شود .
● بهنگام بودن نسبت به آخرین فن آوری های موجود
فن آوری های کامپیوتر و شبکه به سرعت تغییر می نمایند . با این که هاب صرفا" چندین سال است که مطرح و از آن استفاده می گردد، ولی سوئیچ ها با توجه به ارائه سرعتی بمراتب بیشتر توانسته اند به سرعت جایگزین هاب در شبکه های کامپیوتری گردند. بنابراین آشنائی با آخرین فن آوری های ارائه شده در خصوص شبکه ، امری ضروری می باشد.مطالعه کتاب ، مقالات و دریائی از سایر منابع موجود بر روی وب و یا مشاوره با کارشناس ماهر، گزینه های متعددی به منظور ارتقاء اطلاعات وآگاهی از آخرین فن آوری های موجود بوده و نمی بایست یک سازمان تاوان چیزی را پرداخت نماید که عامل اصلی آن ضعف و کمبود دانش طراحان و مشاوران شبکه های کامپیوتری است .

منبع : دنیای کامپیوتر و اینترنت