نحوه خرید و فروش سهام

هر فردی که برای اولین بار می‌خواهد در بورس سرمایه‌گذاری و مشارکت نماید، با همراه داشتن مدارک لازم (کارت شناسائی معتبر، کپی شناسنامه) به یکی از کارگزاران رسمی بورس اوراق بهادار مراجعه نماید و با پر کردن فرم مربوطه نسبت به دریافت کد سهامداری اقدام نماید.
▪ کد سهامداری
کدی به سهامداران حقیقی و حقوقی از طرف بورس تعلق می‌گیرد تا در هنگام خرید و فروش سهام از آن در بورس استفاده شود. این کد متشکل از سه حرف اول نام خانوادگی یا شرکت و چند عدد است.
▪ انتخاب کارگزار
پس از دریافت کد سهامداری شخص می‌تواند در هر یک از کارگزاری‌های مجاز نسبت به خرید و فروش سهام اقدام نماید و هیچ محدودیتی از نظر انتخاب کارگزار وجود ندارد. فرد سرمایه‌گذار می‌تواند با انتخاب کارگزار دقیق و متعهد که در اجرای عملیات صالح و متخصص باشد به کاهش ریسک سرمایه‌گذاری خود کمک نماید و حتی با بهره‌گیری از تجارب آنها، بازده بیشتری به‌دست آورد.
▪ وکالتنامه
افراد باید بدانند که هیچ‌کس به‌جز شخص سهامدار حق خرید و فروش سهام دیگری حتی بستگان درجه اول را ندارد. به همین ترتیب حق هیچ‌گونه برداشت مالی از حساب افراد به شخص دیگری واگذار نمی‌شود مگر آن‌که این اقدام با طی مراحل قانونی و اخذ وکالتنامه و تأییدیه اداره حقوقی سازمان بورس اوراق بهادار همراه شود.
▪ دستور خرید و فروش
شخص برای خرید هر سهم می‌تواند با واریز وجه مورد نیاز به حساب کارگزار و با پرکردن فرم مربوطه با ذکر مشخصات (نام شرکت، تعداد سهام، مبلغ سرمایه‌گذاری، تعیین قیمت سهام، حق تقدم) نسبت به خرید سهام دلخواه اقدام نماید. در هنگام پر کردن فرم، متقاضی می‌تواند برای خرید سهام دلخواه سقف قیمت مشخصی را اعلام نماید که کارگزار حق خرید بالاتر از آن قیمت را ندارد و یا این‌که دست کارگزار را برای خرید در هر قیمت ممکن باز بگذارد.
به همین ترتیب شخص برای فروش سهام خود با در دست داشتن برگه سهام (سپرده) و پر کردن فرم مربوطه در کارگزاری می‌تواند نسبت به فروش سهام اقدام نماید و باز هم می‌تواند برای کارگزار حداقل قیمت فروش را مشخص نماید که کارگزار حق فروش در قیمت‌های کمتر را ندارد و یا این‌که فروش را با صلاحدید کارگزار و در هر قیمت ممکن انجام دهد.
▪ فروش حق تقدم یا تبدیل به سهم
برای فروش حق تقدم سهام یک شرکت باید به روش فوق عمل نمود با این فرق که این دفعه باید به‌جای برگه سپرده حق تقدم را که از شرکت‌ برای سهامدار ارسال شده است به کارگزاری تسلیم نمود و هم‌چنین در فرم دستور فروش باید قید حق تقدم را پیش از نام سهم ذکر نمود. در صورت تمایل سهامدار به تبدیل شدن حق تقدم به سهام عادی، سهامدار باید فرم ارسالی از شرکت مذکور را تکمیل و وجه آن را به شرکت مورد نظر واریز نماید تا پس از طی مهلت قانونی و مراحل اداری و ثبت افزایش سرمایه، برگه سهام به ایشان تحویل گردد.
▪ حداقل مدت انتظار برای دریافت وجه فروش سهام
حداقل مدت انتظار برای دریافت وجه فروش سهام سه روز کاری پس از تاریخ فروش سهام است و قبل از آن هیچ پولی در حساب بستانکار شما منظور نمی‌گردد.
▪ دریافت سود سهام
دریافت سود سهام فقط از طریق شخص سهامدار یا وکیل قانونی وی با در دست داشتن اصل مدارک هویت یا وکالت در تاریخ و مکان اعلام شده شرکت در آگهی‌های رسمی (روزنامه رسمی) امکان‌پذیر است.
▪ کد معاملاتی گروهی
شناسه‌ای است که برای ورود سفارش‌های خرید یا فروش گروهی برای هر شرکت کارگزاری در سامانه معاملات تعریف شده است. این شناسه می‌تواند به‌صورت حرف، عدد و یا ترکیبی باشد.
▪ خرید گروهی (د.د.د)
خرید اوراق بهادار توسط کارگزار با کد معین (کد معاملات گروهی) و تخصیص آن به مشتریان را خرید گروهی می‌نامند.
این روش هم اکنون در بورس ایران بسیار مورد استفاده قرار گرفته است این در حالی است که در سایر بورس‌های معتبر دنیا اصلاً چنین روشی وجود ندارد.
▪ نماد معاملاتی
شناسه‌ای است که برای هر یک از اوراق بهادار به‌صورت منحصر به فرد در سامانه معاملات تعریف شده است. این شناسه می‌تواند به‌صورت حرف، عدد و یا ترکیبی باشد.
در بورس تهران هر صنعت یک نماد خاص دارد یعنی نماد هر سهمی که در این صنعت جای دارد با یک حرف خاص شروع می‌شود.
ـ بانک‌ها، مؤسسات اعتباری، لیزینیگ با نماد ”و“
ـ حمل و نقل با نماد ”ح“
ـ فلزات اساسی ”ف“
ـ کانی‌های فلزی ”ک“
به‌طور مثال نماد شرکت داده‌پردازی ایران که در گروه رایانه قرار دارد ”مداران“ است.
▪ سامانه معاملاتی
سامانه رایانه‌ای است که دریافت سفارش‌های خرید و فروش، تطبیق سفارشات و در نهایت انجام معاملات توسط آن انجام می‌شود.
▪ جلسه رسمی معاملاتی
ساعاتی پیوسته از یک نشست کاری است که معاملات اوراق بهادار در این ساعات انجام می‌پذیرد. سازمان می‌تواند در یک شبانه‌روز بیش از یک نشست رسمی معاملاتی داشته باشد. هم اکنون ساعت رسمی معاملات از ۹ صبح الی ۱۳:۳۰ ظهر هر روز است و از ساعت ۸:۳۰ تا ساعت ۹ صبح کارگزاران فرصت دارند دستورهای خرید و فروش خود را وارد سامانه معاملاتی نمایند.
▪ تابلوی بورس: تابلوئی است که برای ارائه اطلاعات طبقه‌بندی شده اوراق بهادار به کار می‌رود از قبیل تابلوی اصلی و فرعی؛ تابلوی اوراق مشارکت دولتی و اوراق مشارکت شرکت‌ها.
▪ حراج: سازوکار برای داد و ستد اوراق بهادار بر پایه انطباق سفارش‌های خرید و فروش مشتریان با در نظر گرفتن اولویت قیمت و زمان است.
▪ عرضه: عبارت است از اعلام آمادگی برای فروش اوراق بهادار از طرف کارگزار فروشنده.
▪ تقاضا: عبارت است از اعلام آمادیگ خرید اوراق بهادار از طرف کارگزار خریدار.
▪ صف خرید: تجمع دستورهای خرید به روی بالاترین نرخ مجاز طی یک جلسه معاملاتی را صف خرید می‌نامند.
▪ صف فروش: تجمع دستورهای فروش بر روی پائین‌ترین نرخ مجاز طی یک جلسه معاملاتی را صف فروش می‌نامند.
▪ قیمت آغازین: قیمتی است که در شروع جلسه رسمی معاملاتی برای هر ورقه بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود.
▪ قیمت پایانی: قیمتی است که در پایان جلسه رسمی معاملاتی برای هر ورقه بهادار در تابلو بورس اعلام می‌شود.
▪ دامنه نوسان قیمت: پائین‌ترین تا بالاترین قیمتی است که در آن دامنه؛ طی یک یا چند جلسه رسمی معاملاتی بورس؛ قیمت می‌توان نوسان داشته باشد.
▪ توقف نماد: توقف معاملات هر یک از انواع اوراق بهادار طی دوره معین طبق دستورالعمل مربوطه است.
▪ بازگشائی نماد: اجازه انجام معامله به روی یک نماد پس از یک دوره توقف را بازگشائی نماد می‌نامند.
▪ معامله بلوک: معاملاتی است که در آن قواعد مربوط به محدودیت‌ حجمی و محدودیت قیمتی رعایت نمی‌شود.
▪ معاملات دوطرفه: معاملاتی است که در آن کارگزار هم‌زمان نقش کارگزار خریدار و فروشنده را دارد.
▪ معاملات چرخشی: معاملاتی که با تکمیل چرخه آن ظرف یک جلسه معاملاتی؛ وضعیت مالکیت طرفین تغییری نمی‌کند.
▪ معاملات عمده: معاملاتی است که تعداد سهام مورد معامله از درصد معینی از کل سهام شرکت، یا حجم آن طی دوره معین و یا حجم معاملات کل بازار طی مدت معین بیشتر نباشد.

امیرحسین اسماعیل‌پور

منبع : ماهنامه اقتصاد خانواده