کم خونی

كم خونی به حالتی اطلاق میشود كه در آن تعداد سلولهای قرمز یا میزان هموگلوبین خون شخص كاهش یابد .هموگلوبین رنگدانه ای قرمز است كه نقش مهمی در قرمزی رنگ سلولهای قرمز و خون دارد .اصولا اكسیژن كه برای تولید انرژی سلولها بسیار مهم است ، جهت انتقال از ریه به بافتهای مختلف بدن با هموگلوبین تركیب میشود .
آزمایشی بنام C.B.C در تشخیص دقیق كم خونی و شدت آن ارزش زیادی دارد ، در این آزمایش تعداد كل سلولهای خونی فرد توسط دستگاه مخصوصی شمارش میشود و میزان هموگلوبین و یك سری ایندكسهای دیگر نیز ارزیابی می گردد.
بیشترین تعداد سلولهای خونی را سلولهای قرمز تشكیل میدهند و هر فردی میلیونها سلول قرمز را در خون خود دارد. كاهش تعداد این سلولها را كم خونی و افزایش بیش از حد آنها را پلی سایتمی یا غلیظ شدن خون مینامند.شكل سلولهای قرمز نیز در ارزیابیهای میكروسكوپی حائز اهمیت است و تغییرات آن میتواند در تشخیص انواع كم خونی مورد استفاده قرار گیرد.
هماتو كریت ( یكی از ایندكسهای اندازه گیری شده در تست C.B.C) نشانگر اینست كه چه میزان از خون توسط سلولهای قرمز تشكیل شده است.
یك نفر از هر پنج زن ، نیمی از زنان باردار ، و سه در صد مردان در امریكا دچار كم خونی فقر آهن هستند !!!
كم خونی ناشی از فقر آهن شایعترین نوع كم خونی است ، و اغلب بدلیل خونریزیهای آهسته و تدریجی پدید می آید. این خونریزی میتواند از طریق روده ها ( بخاطر بیماریهای مخاطی و زخمهای معده و اثنی عشر ، مصرف برخی داروها مثل اسپرین یا بروفن و بسیاری از داروهای دیگر ، یا حتی سرطانهای این سیستم ) ، ادرار( در اثر بیماریهای مختلف ) ، یا قاعدگی ( در خانمها ) باشد.
بطور كلی كم خونی در خانمها شایعتر از آقایان است ، چرا كه با هر بار پریود میزان قابل توجهی از خون و آهن بدن را از دست می دهند.
علائم شایع و اصلی كم خونی عبارتند از: ضعف و بیحالی ، رنگ پریدگی پوست ، افزایش ضربان قلب ، كوتاهی نفس ، دردهائی در قفسه ی سینه ، منگی و كرختی ، اختلالات خلق و خو ، سردی دستها و پاها ، سردرد ، تحریك پذیری بیش از حد و بیحوصلگی ، عصبانیت بیمورد ، بیحالی و افسردگی و...
كم خونی را به صورتهای مختلفی تقسیم بندی میكنند كه از جمله میتوان به : حاد و مزمن ، خفیف تا شدید ، و كم خونی بر اساس علت ایجاد كننده ی آن ( فقر آهن ، فقر ویتامینی ، از بین رفتن سلولهای قرمز به دلایل مختلف مثل داروها ، سرطانی بودن آنها ،بیماریهای مزمن مثل آرتریت روماتوئید ، عفونتهای مختلف ، بزرگی بیش از حد طحال و...) وغیره تقسیم بندی می كنند و هر یك از این حالات برخوردهای خاص خود را می طلبند.
تخمین زده میشود كه فقط در ایالات متحده ی امریكا ۳/۴ میلیون نفر مبتلا به كم خونی وجود دارد !
بسیاری از انواع كم خونی با اصلاح روشهای تغذیه ای همچنین تامین آهن و ویتامینهای مورد نیاز مثل ویتامین ب ۱۲، اسید فولیك
ویتامین سی ( برای افزایش جذب آهن )، قابل اصلاحند.
گوشت ، سبزیجات با برگ سبز ، آجیل ، میوه جات خشك شده ، لوبیا و... غنی از آهنند و آب میوه های انواع مركبات ، انواع سبزیجاتی كه برگهای پهن و سبز دارند ، حبوبات ، و.... آكنده از ویتامینها و اسید فولیك هستند .
مصرف آهن خصوصا در اطفال ، زنان باردار و زنانی كه خونریزیهای ماهیانه ی آنان زیاد تر از حد معمول است بسیار مفید خواهد بود .
در برخی شرایط ، پزشكان مبادرت به تجویز مكملهای حاوی آهن میكنند تا نقص موجود را برطرف سازند ، اما اگر كم خونی فقر اهن وجود نداشته باشد ، منابع غذائی غنی از آهن برای احتیاجات روز مره ی بدن كفایت می كنند.
افزایش بیش از حد آهن در بدن میتواند عواقب وخیمی برای بدن بهمراه داشته باشد.
به این خاطر استفاده ی روتین از داروهای حاوی آهن را برای درمان خستگی زودرس ، به شما پیشنهاد نمی كنیم مگر اینكه آزمایشات و بررسی های بالینی ، لزوم مصرف آن را تائید كنند

دکتر ظهرابی