خودروی ارزان‌قیمت، عاملی برای رشد صنعت خودروسازی

خودروهای ارزان‌قیمت، یکی از عوامل اصلی رشد در بازار این صنعت به شمار می‌روند. براساس پیش‌بینی‌های بزرگ‏ترین قطعه‌ساز جهان (شرکت بوش) میزان سهم خودروها دارای دامنه قیمتی کمتر از ۷ هزار یورو تا سال ۲۰۱۰ به ۱۳ درصد بازار جهانی (حدود ۱۰ میلیون دستگاه خودرو) خواهد رسید.
براساس براوردهای موسسه مشورتی Ronald Berger میزان تولید خودروهای کمتر از ۱۰ هزار یورو تا سال ۲۰۱۲ حدود ۱۸ میلیون دستگاه خواهد بود. البته دلایل این رشد و افزایش سهم این دسته از خودروها در بازارهای جهانی، کاملاً آشکار و بدیهی است. با رکود فروش خودرو در کشورهای توسعه یافته، بازارهای در حال رشد در واقع موتور محرکه رشد تولید خودرو بوده و براین اساس، تولید خودروهایی مطابق با نیازهای مشتریان این بازارها، نوعی الزام حتمی برای صنعت خودرو به شمار می‌رود.
به بیانی دیگر، این امر به معنای کاهش هزینه‌های مشتری، هزینه‌های پایین خرید و هزینه‌های اندک نگهداری است و از سوی دیگر، می‌بایستی واحد کاهش هزینه‌های تولیدکننده برای به حداکثر رساندن قابلیت سودآوری وی باشد. البته، برقراری این موازنه به دلیل فضای اندک مانور و حاشیه سود ناچیز آن، امری کاملاً اساسی است.
در انتخاب موضوع خودروی ارزان‌قیمت، رهیافت‌های متعددی وجود دارد. تنوع رهیافت‌ها، عمدتاً ناشی از ماهیت ناهمگون کشورها و مناطق در حال رشد است. در این میان، ماهیت تقاضای خریداران خودرو در کشورهای برزیل، هند، چین و روسیه، تفاوت‌های معناداری با یکدیگر داشته و عواملی نظیر وفور اقتصادی، زیرساخت، سلیقه مشتریان، سنت و ناسیونالیسم، بر گزینه انتخاب مشتری تاثیر گذارند.
همچنین، رشد این بازارها نیز با یکدیگر متفاوت است. وضعیت کره جنوبی در ۲۰ سال گذشته همانند شرایط و ویژگی‌های کنونی کشور چین بوده است. (اما اکنون) ساکنان جوان شهری و متخصص شهر سئول احتمالاً خود را بخشی از اقتصادی در حال رشد و نوظهور نمی‌دانند- هر چند که دهقانان فقیر مناطق جنوبی این کشور یقیناً اینگونه می‌بینند.
مطابق جدیدترین یافته‌های موسسه just-auto تولید خودروهای ارزان‌قیمت در صنعت خودرو و قطعه‌سازی جهان، دارای ویژگی‌هایی است که خلاصه سرفصل‌های عمده آنها عبارتند از:
در تولید خودروی ارزان‌قیمت، هیچ‌گونه «بخش و یا کلاس» واحد و تعریف شده‌ای وجود ندارد. خودروی ارزان‌قیمت، در واقع مفهومی است که می‌تواند شامل زنجیره‌ای از اندازه، نوع و قیمت‌های متعدد و متفاوت در بازارهای مختلف شود. دو خودرو فیات Linea، تاتا نانو جزء خودروهای ارزان‌قیمت تلقی می‌شوند اما قیمت فروش خودروی فیات ۵ برابر همتای هندی خود است.
تجربه رنو در عرضه خودروی لوگان، حاکی از امکان‌پذیری کسب سودآوری خوب در تولید خودروی ارزان‌قیمت است. حاشیه سود این خودرو برای رنو ۶ درصد است در حالی‌که متوسط سود این شرکت خودروساز ۳ درصد می‌باشد. البته، مزیت سودآوری برای شرکت‌های برخوردار از حضور قدرتمند در این بخش، کاملاً آشکار است. خودروسازان فاقد برنامه تولید این دسته از محصولات، در درازمدت بویژه با در نظر داشتن براورد رشد سالانه ۱۸ میلیون دستگاه خودروی کمتر از ۱۰ هزار یورو تا سال ۲۰۱۲، در وضعیت مساعدی نیستند.
سودآوری بالا به ازای هر دستگاه خودرو تنها در شرایطی دست‌یافتنی است که بخش قابل ملاحظه‌ای از فروش به مدل‌های دارای آپشن‌های بیشتر اختصاص یابد. براوردها حاکی از آن است که اگر خودروی لوگان با قیمت اولیه ۵ هزار یورو به بازار عرضه می‌شد، سودآور نمی‌بود. واقعیت این است که متوسط قیمت نزدیک به ۸ هزار یورو، مهمترین دلیل سودآوری بالای این خودرو بوده است.
تولید یک مدل خودروی واحد برای پاسخگویی به تمامی بازارهای در حال رشد در سراسر جهان، امری بسیار دشوار است. البته تشابهاتی بین مناطق خاص- مثلا امریکای لاتین و هند یا روسیه و چین- وجود دارد، اما حتی خودروی لوگان نیز که یافتن زمینه مشترک در آن برای اطلاق «خودروی جهانی» بسیار امکان‌پذیر است، احتمالاً با بازار کشور چین تناسب چندانی ندارد و باید همانند خودروی Sandero برای کشور برزیل و در نهایت هند، مورد طراحی مجدد گسترده‌ای قرار گیرد.در این میان؛ گیرایی خودروهای بسیار ارزان‌قیمت مانند تاتا نانو، حتی با محدودیت بیشتری روبه‌رو است. این خودروها عملاً برای هند و یا آسیای جنوبی جذابیت دارند. اگر خودروسازان بیشتری وارد این حوزه شوند، احتمالاً به دلیل محدودیت میزان تولید، تخمین سودآوری آن کاری بسیار دشوار خواهد بود.
انتقادهای زیست‌محیطی از خودروی نانو، با توجه به اثرات جایگزینی آن بر وسائل نقلیه ساده‌ای مانند Scooters، Mopeds، Tuk-tuks در کشور هند، کاری غیرمنصفانه است. ارتقای این خودروی ارزان قیمت به سطح استانداردهای یورو V یا یورو VI مستلزم افزایش هزینه‌هایی است که در نهایت موجب غیرعملی شدن پروژه خواهد شد. همچنین، این خودرو از لحاظ ایمنی فاصله زیادی با استانداردهای غربی دارد، اما در کشور هند در مقایسه با سفر یک خانواده ۴ نفره با یک ۳ چرخه معمولی اسکوتر بسیار ایمن‌تر است. در این خصوص، نباید بازارهای جهان سوم را با ارزش‌های غربی ارزیابی کرد.
یکی از امتیازات خودروسازان در طراحی خودروی ارزان‌قیمت برای بازارهای نوظهور، جاذبه شگفت‌انگیز این خودروها در بازارهای توسعه یافته است. لوگان برغم هزینه‌های کم توزیع و بازاریابی در بازار اروپای غربی، از فروش قابل‌توجهی برخوردار است. تاتا نانو نیز می‌تواند بویژه در فضای پس از بحران در بازارهای اعتباری و محیط اقتصادی ساده‌پسند غربی، از این شگرد بهره‌گیری کند. توجه به کارکرد اصلی خودرو (حمل و نقل) بدون استفاده از زرق و برق ظاهری می‌تواند به عنوان شیوه‌ای در زندگی جذاب عمل کند، هرچند که مسئله عملکردهای زیست‌محیطی خودرو نباید نادیده گرفته شود.
تکوین برنامه‌ای برای تولید خودروی ارزان‌قیمت، تجربه یادگیری ارزشمندی برای خودروسازان در حوزه مدیریت زنجیره تامین، تولید به مقیاس اقتصادی از طریق پلتفرم تولیدی موردنظر مشتری برای بازارهای خاص، به شمار می‌رود. پروژه فیات ۱۷۸ در حالی که انتظارات مرتبط با تولید به مقیاس را هرگز براورده نکرد، اما مجموع گروه را منتفع کرده و موجب توسعه دیگر برنامه‌های جهانی فیات از جمله پروژه Linea شد.

منبع:
Just-auto.com, "Low-cost cars: opportunities and challenges", ۱۱ April ۲۰۰۸

منبع : خبرگزاری اقتصادی ایران