رمان‌های کودکان، فیلم‌های کودکان

«فلورانس رابرسون» و «ادگار آلن وولف» به اتفاق، بیان ارزشمندی درباره‌ی برگرداندن یک اثر کلاسیک از واژه‌ی مکتوب (وجه نوشتاری اثر) به شکل فیلم دارند؛ آنان می‌گویند: «دشوارترین کار همه‌ی فیلمنامه‌نویسان عبارت است از برگرداندن یک اثر کلاسیک از واژه‌ی مکتوب به سلولویید، و وقتی این اثر کلاسیک برای کودکان نوشته شده باشد دشواری بیش‌تر می‌شود، چون نسل‌های بسیاری آن را خوانده‌اند و عاشق آن شده‌اند»!
امروزه فیلمنامه‌ را یکی از ارکان اساسی و در واقع استخوان‌بندی همه‌ی فیلم‌ها می‌دانند؛ اگر مشکلی در فیلمی وجود داشته باشد، بیش از هر چیز آن را به داستان فیلم یا فیلمنامه‌ی آن نسبت می‌دهند. آثار ادبی (داستان‌ها، رمان‌ها، قصه‌های ساده و عامه‌پسند و ...) از منابع مهم و غنی برای فیلمنامه‌نویسی به شمار می‌روند؛ البته تبدیل این آثار به فیلمنامه‌هایی جذاب و پرکشش، به نوعی بازآفرینی خلاق و خلق مجدد نیاز دارد که کاری ظریف و دشوار است، به همین روی نمی‌توان توقع داشت که چنین کار دشواری از هر کسی ساخته باشد.
در کتاب «رمان‌های کودکان، فیلم‌های کودکان»، «داگلاس استریت» کوشیده است تا با انتخاب برخی از برجسته‌ترین نمونه‌های مربوط به سینمای کودکان و کارهایی که در سینمای جهان به عنوان‌ آثاری معروف، پرفروش و پرجاذبه شناخته می‌شوند، به اصل داستان‌ها و رمان‌هایی که این فیلم‌ها با استفاده از آن‌ها بر مبنای فیلمنامه‌های اقتباسی ساخته و پرداخته شده‌اند اشاره داشته باشد.
جای دادن یک کتاب ۲۰۰ یا ۳۰۰ صفحه‌یی در یک فیلم سینمایی ۹۰ یا ۱۰۰ دقیقه‌یی کار چندان ساده‌یی نیست؛ هرچند که بر پایه‌ی یک ضرب‌المثل معروف شرقی «یک تصویر، گویاتر از هزار کلمه است»! اما به هر حال نمی‌توان دشواری روند تبدیل داستان و رمان را به فیلمنامه‌یی مناسب و فیلمی پرجاذبه کتمان کرد. داگلاس استریت با این اعتقاد راسخ که فیلمنامه‌نویس باید بتواند جهان‌بینی نویسنده‌ را که در روح یک اثر ادبی جریان دارد با مهارت و ظرافت در قالب یک فیلمنامه‌ی جذاب نیز جاری نماید، از دشواری‌های کار اقتباس از آثار ادبی برای سینما سخن به میان می‌آورد. وی کار نگارش فیلمنامه در عرصه‌ی ادبیات کودکان را کمی دشوارتر از فیلمنامه‌نویسی در دیگر عرصه‌های عام ادبیات به حساب می‌آورد.
یکی از تفاوت‌های عمده‌ی کتاب حاضر با سایر نمونه‌های نگارش‌یافته و منتشرشده در این است که استریت در کتاب خود به ارایه‌ی تحلیل‌ها و ارزیابی‌های مربوط به شکست یا موفقیت یک فیلم اقتباسی نیز می‌پردازد؛ به‌خصوص زمانی که بر پایه‌ی یک رمان معروف دو یا چند فیلم ساخته شده باشد، با مقایسه‌ی نمونه‌های ساخته‌شده کار آموزشی جالبی ارایه می‌دهد.
در کتابی از این دست که نویسنده‌ی آن می‌کوشد تا با بهره‌گیری از گنجینه‌ی آثار ادبی جهان در سینما به تحلیل و ارزیابی آثار سینمایی تولیدشده در عرصه‌ی فیلم‌های کودکان بپردازد، برای خواننده‌ی کنجکاو و علاقه‌مند به این گونه مباحث فرصت مناسبی پیش می‌آید تا بتواند بار دیگر با برخی از آثار دوست‌داشتنی و خاطره‌انگیز سال‌های جوانی یا میانسالی خود به نوعی دیگر، دیداری دوباره داشته باشد.
چاپ اول این کتاب جالب از سوی بنیاد سینمایی فارابی در سال ۱۳۸۳، با ترجمه‌ی «فتّاح محمدی»، فرصت مغتنمی بوده تا علاقه‌مندان به ادبیات سینمایی، از شکست‌ها و موفقیت‌های فیلمسازانی که با استفاده از فیلمنامه‌های اقتباسی از آثار ادبی فیلم‌های ارزنده‌یی ساخته‌اند، اطلاع دقیق‌تری به دست آورند.
کتاب رمان‌های کودکان، فیلم‌های کودکان در ۴۷۵ صفحه، با استفاده از حدود ۲۴ داستان و رمان معروف و فیلم‌هایی که بر مبنای فیلمنامه‌های اقتباس‌شده از این آثار توسط کارگردانان برجسته‌یی در کشورهای مختلف به فیلم‌های کودکان تبدیل شده‌اند، به چاپ رسیده است که برای نمونه می‌توان به مشهورترین رمان‌ها و فیلم‌های تولیدشده از آن‌ها همچون «ماجراهای آلیس در سرزمین عجایب» (لوییس کارول، ۱۸۶۰)، «پینوکیو» (کارلو کلودی، ۱۸۸۱)، «جزیره‌ی گنج و رابرت» (لوییس استیونسن، ۱۸۸۳)، «جادوگر عجیب شهر زمرّد» (اِل فرانک باوم، ۱۹۰۰)، «بچه‌های راه‌آهن» (ای. نسبیت، ۱۹۰۶)، «شازده کوچولو» (آنتوان دوسنت اگزوپری، ۱۹۴۳)، «جزیره‌ی دلفین‌های آبی» (اسکات او. دل، ۱۹۶۰)، «چارلی و کارخانه‌ی شکلات‌سازی» (روالد دال، ۱۹۶۴)، «چیتی‌چیتی، بنگ‌بنگ» (یان فلمینگ، ۱۹۶۴) و ... اشاره کرد.
یکی از مهم‌ترین امتیازات این اثر، تلاش ارزنده‌ی مترجم آن در ارایه‌ی پی‌نوشت‌های سودمند در همه‌ی بخش‌های کتاب است که به قدر کفایت درباره‌ی برخی از نام‌ها یا اصطلاحات، موجودات افسانه‌یی و ریشه‌یابی اسطوره‌ها، اطلاعات مناسب در اختیار خواننده‌ی خود قرار می‌دهد.
در بخش پایانی این کتاب نیز نام فیلم‌ها، به ترتیب حضور در کتاب، مرتب شده و در ۱۰ صفحه جُنگ کوچکی از فیلم‌شناسی با معرفی تهیه‌کننده، کارگردان، فیلمنامه‌نویس، مدیر فیلمبرداری، سازنده‌ی موسیقی متن و بازیگران هر فیلم تدوین شده است که برای علاقه‌مندان بسیار سودمند خواهد بود

شهاب شادمان

منبع : سورۀ مهر