جلفا

جلفا در سمت جنوب اصفهان، در آن سوی رودخانه زاینده رود قرار دارد. در كتاب سفرنامه شاردن آمده است:«شاید جلفا بزرگترین حومه شهرهای جهان است، زیرا سرزمینی به طول یك فرسنگ و عرض یك فرسنگ و در كنار رود گسترده شده است.»
تصویر جلفای نو كه از میان توصیفات سیاحان اروپایی ظاهر می شود، به صورت یك حومه با صفا و دارای خانه های زیبا كه در میان باغهای سرسبز واقع شده می باشد.
در یكی از این سفرنامه ها آمده است: «شهر اصفهان، حومه های بزرگی دارد كه اشخاص ثروتمند در آن زندگی می كنند بهترین، زیباترین و گرانترین این حومه ها، جلفاست. در اطراف جلفا، بخشهای دیگری است كه دارای ساختمانهای زیبا بوده و ساكنان آن نه فقط از جلفا، بلكه از دیگر مناطق ارمنستان چون ایروان و نخجوان به ایران كوچ كرده اند.
شاه عباس اول در سال ۱۰۱۴ هجری به ارامنه جولاه اجازه داد در اراضی آن طرف رودخانه به طور موقت به عنوان مهمان اقامت كنند و سپس با فرمان وی در سال ۱۲۰۸ هجری رسماً مالكیت آن مناطق به كسانی كه در آن جا خانه ساخته بودند، واگذار شد و این منطقه به جلفای نو معروف شد.
در نیمه دوم قرن ۱۹ میلادی محلات جلفای قدیم كه در مجاورت رودخانه قرارداشت، به صورت ویرانه درآمده و فقط در كوچه ای كه كلیسای گئورگ مقدس در آن واقع است، پنج خانوار ارمنی زندگی می كردند.
میدان بزرگ محله ای است كه در آن سه كلیسای وانك، مریم مقدس و بنلهم قرار دارد.
در میدان كوچك، كلیسای گریگور منور واقع شده است. چهارسو محله معروف دیگری است كه در میانه محلات ارمنی نشین قرار دارد.
در سراسر جلفای نو و كهنه، پنج كوچه به موازات هم كشیده شده و دارای چند كوچه عرضی است كه در آنها چند میدان، بازار، گرمابه و كاروانسراهای كوچك قرار دارد. كوچه های جلفای نو راست تر، پهن تر و مشجرند، اما بناهای آن به شكوه و زیبایی عمارات جلفای كهنه نیست، چون ساكنانش نه دارایی بسیار داشته اند و نه مورد توجه حكومت بوده اند.
بیشترین توسعه و گسترش ارضی جلفا، در زمان شاه عباس دوم صورت گرفته است و این امر زمانی تحقق یافت كه فرمان تخلیه شهر اصفهان از ارامنه و انتقال آنها به آن سوی زاینده رود داده شد.در نیمه دوم قرن ۱۷ میلادی تقریباً نیمی از جمعیت كل ارامنه ایران، در جلفا واقع در حومه اصفهان متمركز بوده اند و فقط عده ای تجار ارامنه در تبریز، همدان و شهرهای بزرگ سكونت داشته اند.

منبع : روزنامه قدس