مبارزه با نگرانی‏ها

نگرانی‏های فكری، چون هیولایی است كه میلیون‏ها انسان همه روزه در چنگال آن اسیرند. دشمنی پنهان، كه سلامتی انسان‏ها را تهدید و زندگی آن‏ها را تلخ و عمرشان را كوتاه می‏نماید. اما باید توجه داشت كه این معضل و بیماری جانكاه، قابل معالجه و كنترل است. انسان می‏تواند با اراده‏ای قوی افكار خویش را كنترل كند و نگرانی را از خود دور سازد، به شرط این‏كه راه مهار كردن و مبارزه با آن را بداند. برای این كار اولین قدم، كشف علل و عوامل نگرانی‏هاست و سپس مبارزه و چاره‏جویی و علاج آن. برای برطرف ساختن نگرانی‏های فكری، راه‏های مختلفی وجود دارد:
۱- بازگو كردن عقده‏ها
روان شناسان معتقدند كه اندوه و نگرانی اگر واپس زده شود، موجب ناراحتی‏های فكری و روحی می‏گردد. باید فكر و ذهن را از نگرانی‏ها خالی كرد و بهترین راه آن، در میان گذاشتن عقده‏ها و نگرانی‏ها با دوستان است. این افراد می‏توانند هسمر، پدر، مادر، برادر و خواهر یا از اقوام و آشنایان یا دوستان و برادران دینی و یا مشاوران تربیتی و روانی و یا علمای دینی وارسته باشد. بنابراین، اگر مشكلی برایتان پیش آمد به جای آن‏كه آن را در خود نگه دارید و برای خود نگرانی فكری درست كنید و دایم دچار عذاب وجدان و ترس از آینده و اضطراب و احساس گناه و... شوید، بهتر است مسائل مربوط به آن‏را برون‏ریزی كنید و حرف‏های دلتان را با یك فرد مورد وثوق و اطمینان و دل‏سوز در میان بگذارید و از عواقب شوم ناراحتی‏های فكری، خود را برهانید.
۲- توبه و طلب آمرزش
اگر نگرانی شما در اثر معصیت و گناهی است كه در اثر غفلت، از شما سر زده است و روح و فكر شما زیر تازیانه‏های وجدان دچار شكنجه و عذاب می‏شود، برای رهایی و نجات از آن به دامن توبه پناه ببرید و از خداوند رحمان و رحیم طلب آمرزش كنید و تصمیم بگیرید كه دیگر دنبال گناه نروید و بدین‏سان با توبه‏ای واقعی آرامش روحی خود را بازیابید.
گناه هر قدر هم بزرگ باشد، اگر انسان گناه‏كار از كرده‏اش واقعا پشیمان شود و با خدای خویش در دل كند و از او طلب آمرزش نماید و با او عهد كند كه حقوق مردم را بپردازد و از فرمان او سرپیچی نكند، خداوند او را خواهد بخشید.
۳- دست‏یابی به موفقیت در تحصیل
اگر عامل نگرانی شما ناكامی و عدم موفقیت در تحصیل است، به جای آن‏كه بگذارید این دیو، نگرانی در درون شما لانه كند، بكوشید تا علل ناكامی و شكست‏خود را دریابید و سپس با برطرف كردن آن‏ها و با تصمیم و پشت‏كار به درس خواندن بپردازید. آن‏قدر مطالعه كنید و درس بخوانید و تمرین كنید تا به پیروزی و موفقیت‏خود یقین پیدا كنید.
بكوشید اشتباهات گذشته را تكرار نكنید و تنبلی و بی‏خیالی را از خود دور كنید و ساعات بیش‏تری را به درس خواندن اختصاص دهید و در وقت مناسب و محیط مناسب مطالعه خود را انجام دهید.
از فنون مطالعه و یادگیری استفاده كنید; روش‏های بهتر حفظ كردن مطالب را فراگیرید; در محیط خلوت و آرام به مطالعه بپردازید و در ساعاتی به مطالعه بپردازید كه ذهن شما برای فهم و حفظ مطالب آماده‏تر است، مثل پیش از خواب یا صبح زود.
نگران نباشید، اضطراب و ناراحتی پیش از امتحان تا حدی طبیعی است و حتی وجود آن برای وادار كردن انسان به فعالیت و مطالعه لازم است اما اگر از حد معمول فراتر رود و انسان را از فعالیت مفید باز دارد، بایدبه نحوی آن را درمان و بر طرف كرد.
باید یكی دو ساعت قبل از امتحان هیچ مطالعه‏ای نكنید و استراحت فكری داشته باشید تا آمادگی لازم را برای درك سؤالات و سرعت انتقال فكری داشته باشید. مطالعه شتابزده در این موقع نه تنها مفید نیست‏بلكه مخرب و زیان‏بار است و موجب تشویش افكار و مطالعات قبلی انسان می‏شود.
۴- موفقیت در كسب و كار
برای موفقیت در كسب و كار باید با دیدن افراد كوشا و زرنگ و با توكل بر خدای یگانه‏و اعتماد به نفس، دامن همت‏به كمر زد و به فعالیت و كوشش پرداخت. سعی كنید به كار و شغل و حرفه‏ای بپردازید كه علاقه بیش‏تری به آن دارید و استعداد پیشرفت آن را در خود می‏بینید. اگر نسبت‏به شغل و حرفه خود بی‏رغبت هستید و یا از آن بدتان می‏آید، یا باید سعی كنید انگیزه و رغبت‏به آن را در خود پرورش دهید و یااگر نمی‏توانید از آن كار دست‏بردارید، به حرفه و شغل دیگری بپردازید كه به آن علاقه‏مند هستید.
امام صادق علیه السلام می‏فرماید: «خداوند بزرگ راه هیچ روزی و درآمدی را بر مؤمنان نمی‏بندد مگر آن‏كه راه بهتر و مفیدتری را می‏گشاید. (وسایل، ج ۱۲، ص ۳۳)
خدا گر ز حكمت‏ببندد دری
ز رحمت گشاید در دیگری
اگر در تجارت و كسب و كار شكست‏خورده‏اید، باید به افراد با تجربه در این فن مراجعه كنید یا با متخصصین اقتصادی مشورت نمایید. از این طریق می‏توانید از تجارب آن‏ها درس بگیرید و در راه پیشرفت‏خود استفاده كنید.
۵- قناعت و صرفه‏جویی
اگر به خاطر مشكلات اقتصادی، پایین بودن دستمزد و بالا بودن تورم و گرانی قادر نیستید درآمد مناسبی داشته باشید، بكوشید تا با برنامه‏ریزی مناسب و استفاده از الگوهای صحیح مصرف، از خرج‏های اضافی و دوباره كاری‏ها بكاهید و با صرفه‏جویی و ناعت‏خود را با وضع موجود وفق دهید. امام علیه السلام فرمود: «ضمنت لمن اقتصد ان لا یفتقر»; كسی كه مراعات اقتصاد و میانه‏روی را نماید من ضمانت می‏كنم كه فقیر نگردد. (وسایل، ج ۱۲، ص ۴۱، حدیث ۲)
و نیز امام باقر علیه السلام می‏فرماید: «كسی كه اقتصاد در معیشت و حساب صحیح دخل و خرج در زندگی نداشته باشد خیری در او نیست...» (وسایل، ج ۲، ص ۴۲)
۶- فراموش كردن عشق‏های كاذب
كاهی نگرانی‏ها در اثر عشق‏های كاذب دنیایی یا وابستگی‏های مادی است. گرچه فراموش كردن یك عشق كار ساده‏ای نیست اما محال هم نمی‏باشد. می‏توان با بینش و تفكر صحیح و بررسی بیش‏تر، این احساس را در خود ایجاد كرد كه همه زندگی در این‏فرد خلاصه نمی‏شود و همه هدف خلقت انسان، تعلق به مادیات و دلبستگی به افراد نیست. انسان قدرت آن را دارد كه از همه این قیود خود را برهاند و به عشق حقیقی دست‏یابد. در این صورت، نه تنها هیچ جدایی مادی برای او آسیب‏زا و مخرب نخواهد بود، بلكه گاهی می‏تواند او را در مسیر رشد و تعالی نیز كمك نماید و به او سرعت‏بیش‏تری در مسیر و سلوك الی الله بدهد.
۷- تمسك بدانچه كه تحمل مشكلات را برای انسان آسان می‏كند
انسان می‏تواند با توجه به جلب رضایت‏خداوند نگرانی‏های خود را رفع نماید. قصد قربت و انجام كار برای خوشنودی خداوند و امید ثواب و پاداش الهی می‏تواند بزرگ‏ترین مشوق انسان باشد و تمام غم و اندوه‏ها را از دل انسان بیرون كندو انسان را در برابر مشكلات و بلایا صبور نماید.
امام حسین علیه السلام در سخت‏ترین لحظات مصیبت و بلا در حالی‏كه پیكر خونین فرزند شیر خواره‏اش روی دست اوست می‏گوید: «آسان است‏بر من مصیبت‏هایی كه بر من فرود می‏آید چون خدا می‏بیند.» (بحار، ج ۵، ص ۴۶)
۸- سرگرمی‏های سودمند و تفریحات سالم
پاره‏ای از نگرانی‏ها را با سرگرمی‏های سودمند و تفریحات سالم می‏توان برطرف نمود. بسیاری از نگرانی‏ها به خاطر هجوم افكار غلط به ذهن انسان در حال بیكاری است. و لذا اگر انسان برای خود سرگرمی‏ها و مشغولیت‏های سودمند ایجاد كند كه بیكاری كم‏تری داشته باشد، می‏تواند از هجوم این افكار غلط به ذهن خود جلوگیری نماید. ورزش، قدم زدن و گفت و گو كردن با دوستان، صله ارحام، دیدن مناظر طبیعی و تفكر در خلقت آن‏ها، هر یك به نوبه خود می‏تواند در این زمینه سودمند باشد. گاهی یك مسافرت می‏تواند همه نگرانی‏های فكری انسان را برطرف سازد و قوای تحلیل رفته انسان را بازسازی نماید.
رسول اكرم صلی الله علیه و آله فرمود: «مسافرت كنید تا سالم و تندرست‏باشید.» (مستدرك، ج ۲، ص ۲۲)
۹- اندیشیدن به جنبه‏های مثبت
به جای آن كه همواره جنبه‏های منفی و وحشتناك امور را در نظر بگیریم، كمی هم به اصطلاح به نیمه پر لیوان نگاه كنیم و جنبه‏های مثبت زندگی و نعمت‏های خود را كه از آن‏ها برخورداریم، در نظر بگیریم. مسلما جنبه‏های مثبت زندگی هر فرد بسیار بیش‏تر از جنبه‏های منفی آن است. بنابراین، به جای نگرانی در مورد آنچه نداریم بهتر است‏به آنچه داریم بیندیشیم و قدر نعمت‏های الهی را بدانیم

منبع : بنياد انديشه اسلامي