سیاه، سفید و خاکستری های گزارش البرادعی

هرچند گزارش جدید البرادعی از آخرین وضعیت فنی پرونده هسته ای جمهوری اسلامی دارای بار مثبت فراوانی است اما همانند دفعات پیشین می توان جملاتی دوپهلو ،مبهم و بندهای بعضا منفی را علیه منافع حقوقی و فنی ایران در سبک نوشتاری او به روشنی مشاهده کرد. بندها و واژه هایی که در قاموس آمریکا و متحدانش بسیار با ارزش تر از لحن در مجموع مثبت مدیرکل آژانس از همکاری های گسترده و شفاف ایران با این نهاد بین المللی است.
محمد البرادعی، مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی عصر دوشنبه هفته گذشته، آخرین وضعیت همکاری های جمهوری اسلامی ایران با این نهاد بین المللی را در قالب گزارشی شش صفحه ای منتشر کرد. البرادعی در این گزارش که در آستانه نشست دوره ای شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی منتشر شد، برای سیزدهمین بار عدم انحراف مواد و برنامه هسته ای اعلام شده در ایران به سوی مقاصد نظامی را تایید کرد اما همچون گزارش پیشین بر این مدعا نیز اصرار ورزید که آژانس درباره مطالعات ادعایی و برخی مسائل که مایه نگرانی بوده، نتوانسته پیشرفتی کافی داشته باشد. مدیرکل آژانس در این گزارش هم به سیاق گذشته اش رفتار کرد و نوشتاری پر از نکات مبهم، دوپهلو و نسبتا منفی را علیه ایران به رشته تحریر در آورد. این درحالیست که به گواه بسیاری از تحلیلگران، جمهوری اسلامی ایران بسیار فراتر از تعهدات خود در چارچوب ان. پی. تی با این نهاد بین المللی همکاری کرده است.
● نقاط سفید در گزارش مدیرکل
نگاهی گذرا به گزارش جدید آژانس نشان می دهد که همانند گذشته، البرادعی بخش نخستین گزارش خود را به تایید همکاری های گسترده ایران با نهاد عالی بین المللی در امور هسته ای اختصاص داده و تقریبا در ۱۰ پاراگراف اول متن این گزارش، جنبه های مثبت روند پرونده هسته ای ایران را مورد اشاره قرار داده است. از جمله مهمترین بند مثبت تازه ترین گزارش البرادعی به پاراگراف ۲۳ مربوط می شود که در آن تاکید شده است: آژانس قادر بوده به راستی آزمایی عدم انحراف مواد هسته ای اعلام شده در ایران ادامه دهد. ایران به آژانس دسترسی به مواد هسته ای اعلام شده و دسترسی به گزارش های لازم مربوطه درباره مواد هسته ای در ارتباط با مواد و فعالیتهای هسته ای اعلام شده را داده است. همچنین در پاراگراف های ۲ و۳ تاکید شده که تمامی مواد هسته ای در نیروگاه غنی سازی سوخت همچنین تمامی آبشارهای نصب شده تحت بررسی ، نظارت و احاطه آژانس قرار دارند. در پاراگراف ۴ نیز آمده است: نتایج نمونه های محیطی در نیروگاه غنی سازی سوخت و نیروگاه آزمایشی غنی سازی سوخت تا این تاریخ گرفته شدند و مقادیر فعالیت نیروگاه غنی سازی سوخت از آخرین گزارش البرادعی نشان می دهد که این نیروگاه ها بر اساس شرایط اعلام شده فعالیت می کرده اند. از مارس ۲۰۰۷ نیز ۱۷ بازرسی بدون اطلاع قبلی در نیروگاه غنی سازی سوخت انجام شد.
پاراگراف ۵ گزارش البرادعی اذعان داشته: آژانس به نظارت بر استفاده و ساخت اتاقک های داغ در رآکتور تحقیقاتی تهران، همچنین تاسیسات تولید رادیواکتیو فلز دیرگداز، ید و گاز گزنون، و رآکتور تحقیقات هسته ای ایران از طریق راستی آزمایی اطلاعات طراحی و بازرسی های خود ادامه می دهد. هیچ نشانه ای از پردازش مجدد در حال انجام مرتبط با فعالیت های مرتبط در این تاسیسات وجود ندارد.
در پاراگراف ۸ از راستای آزمایی اطلاعات طراحی در IR-۴۰سخن به میان آمده و پاراگراف بعد از آن نیز تاکید کرده جمع کل اورانیوم تولید شده به صورت UF۶در تاسیسات تبدیل اورانیوم از مارس ۲۰۰۴ تاکنون به ۳۴۲ تن رسیده که همه آنها تحت نظارت و محدودیت آژانس قرار دارند. همچنین در ادامه گزارش جدید مدیرکل آژانس از روند همکاری های جمهوری اسلامی با این نهاد بین المللی، به مساله ارسال سوخت نیروگاه اتمی بوشهر از روسیه در پاراگراف ۱۳ اشاره شده است: همه قطعات سوختی که از سوی فدراسیون روسیه برای استفاده در نیروگاه ارایه شده همچنان تحت مهر و موم آژانس قرار دارد.
● سیاه و خاکستری های گزارش مدیرکل
مروری بر تازه ترین گزارش البرادعی همچنین نشان می دهد که مدیرکل آژانس به سیاق سبک نوشتاری پیشین خود با بکارگیری مهارتی ویژه در نگارش این متن، ضمن اشاره ای گذرا به برخی جنبه های مثبت همکاری های گسترده و شفاف جمهوری اسلامی با آژانس، در بیش از ۱۶ پاراگراف از مجموع ۲۶ پاراگراف متن گزارش، جملاتی مبهم و منفی علیه ایران مطرح کرده است. در این پاراگراف ها، برای نمونه بندهایی همچون عدم پیشرفت کافی درباره مطالعات ادعایی و برخی مسائل نگران کننده (پاراگراف ۲۳ گزارش) ، امتناع ایران از تعلیق فعالیت های مرتبط با غنی سازی اورانیوم برخلاف تصمیمات شورای امنیت و نصب آبشارهای تازه و بکارگیری نسل جدیدی از سانتریفیوژها با اهداف آزمایشی (پاراگراف ۲۴) ، فراهم نکردن امکان دسترسی بازرسان آژانس به دیگر اماکن، اشخاص و اسناد مرتبط با ساخت سانتریفیوژها ، تحقیق و توسعه درباره غنی سازی اورانیوم و استخراج و آسیاب اورانیوم (پاراگراف های ۱۴ و ۱۸) ، لزوم شفاف سازی بیشترو وتصویب سریع و اجرای کامل پروتکل الحاقی معاهده منع گسترش تسلیحات هسته ای (ان. پی. تی) از سوی ایران (پاراگراف ۲۱) به چشم می خورد که در واقع ترجیع بند گزارش تازه البرادعی از آخرین وضعیت پرونده هسته ای ایران را تشکیل می دهد.
در پاراگراف ۱۶ گزارش البرادعی نیز آمده است: آژانس ضمن ابراز تاسف درباره این که در موقعیتی نبوده که بتواند نسخه ای از سند مربوط به مطالعات ادعایی را در اختیار تهران قرار دهد، بر این امر تاکید کرد که سند به اندازه کافی جامع و مفصل بود و باید جدی گرفته شود بخصوص با توجه به این واقعیت که ایران اعتراف کرده است برخی از اطلاعات مندرج در آن صحیح است. آژانس همچنین خواستار مباحثات فوری با ایران شد که در نتیجه آن این آژانس به این جمع بندی رسید که ایران ممکن است اطلاعات اضافی بخصوص در زمینه آزمایش مواد با قابلیت انفجاری زیاد و فعالیت های مربوط به موشکی داشته باشد و می تواند ماهیت مطالعات ادعایی را بیش از پیش روشن کند. البرادعی در گزارش خردادماه خود نیز مطالعات ادعایی در خصوص نمک سبز، آزمایش با قدرت انفجاری بالا و پروژه موشک با قابلیت بازگشت را موجب نگرانی جدی خوانده بود.
● جمع بندی و ارزیابی:
۱) مساله هسته ای ایران یک پرونده صرفا حقوقی و فنی نیست، بلکه پرونده ای است کاملا سیاسی که با روابط قدرت در سیستم بین المللی ارتباطی مستقیم دارد. از این رو، به خاطر چالش هایی که ایران با نظام بین الملل دارد، این پرونده به عنوان نمادی از این چالش مورد استفاده قرار گرفته است. هرچند در بعد فنی ، گزارش های مختلف البرادعی بارها ادعاهای ایران مبنی بر صلح آمیز بودن فعالیت های هسته ای اش را به درستی اثبات کرده اما در اثر فشارهای سیاسی قدرت های سلطه گر غربی به رهبری آمریکا، همواره بندهای منفی در گزارش آژانس از وضعیت فعالیت های هسته ای ایران گنجانده شده تا زمینه های گسترش فشاربر ایران همیشه وجود داشته باشد. از این منظر، به نظر می رسد همچون گذشته، وجود بندهای منفی فراوان در گزارش جدید مدیرکل آژانس از روند همکاری های ایران با این مرجع بین المللی، می تواند بهانه های لازم برای اعمال فشار علیه ایران را برای همکاری های گسترده و فراگیرتر نظیر بازرسی ها و ارائه اسناد فراهم آورد. همچنین این موارد می تواند بهانه ای برای آغاز گفت وگوها درباره اعمال دور تازه تحریم ها علیه ایران در چارچوب مذاکرات گروه پنج بعلاوه یک به شمار آید.
۲) با توجه به شرایط حاکم بر نظام بین الملل بویژه بحران گرجستان و تداوم تنش ها میان آمریکا و روسیه به نظر نمی رسد، گزارش البرادعی بتواند چندان گره ای از کلاف سر در گم مساله هسته ای ایران بگشاید. به عبارت دیگر، در پرتو بحران گرجستان و احیای جنگ سردی دیگر میان مسکو و واشنگتن، در شرایط فعلی امکان دستیابی به اجماع میان اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل بر سر اعمال دور تحریم های تازه علیه جمهوری اسلامی کمتر از دوره های قبلی است و از این رو، اگر بر اثر فشارهای آمریکا و عقب نشینی روسیه (استفاده از کارت ایران برای کاهش تنش با آمریکا) و عدم مخالفت چین در مقابل آن، قطعنامه چهارمی نیز علیه کشورمان تصویب شود، این قطعنامه آنقدر دربردارنده نکات و موارد جدید تحریمی نیست که بتوان آن را بسته جدید تحریم ها نامید. مروری بر مواضع اخیر رهبران روسیه و چین نیز بیانگر مخالفت آنها با تشدید تحریم ها علیه ایران - حداقل در شرایط کنونی و کوتاه مدت - هستند. هو جینتائو، رئیس جمهور چین در جریان سفر دو هفته گذشته رییس جمهوری اسلامی ایران به پکن، گفت: چین به حق برخورداری جمهوری اسلامی از انرژی هسته ای صلح آمیز احترام می گذارد و خواستار حل تنش های موجود از راه گفتگو است. وی افزود: در حال حاضر فرصت نادری برای از سرگیری گفتگوها درباره موضوع هسته ای ایران پیش آمده است و امیدواریم همه طرف ها از فرصت استفاده کنند، نرمش نشان دهند و برای پیدا کردن راه حلی صلح آمیز برای این موضوع تلاش کنند. جیانگ هو، سخنگوی وزارت خارجه چین نیز در تازه ترین اظهارنظر پس از انتشار گزارش البرادعی و در واکنش به مواضع آمریکا و انگلیس برای تشدید تحریم ها علیه ایران تاکید کرد که تصور نمی کند، مجازات ها کارساز باشند. دمیتری مدودف، رئیس جمهور روسیه نیز جمعه گذشته در حمایت از برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران اعلام کرد: افزایش تحریم ها علیه ایران مساله هسته ای این کشور را حل نمی کند. همچنین کنستانتین دالگوف قائم مقام سفیر روسیه در سازمان ملل متحد هم در پاسخ به تلاش های ایالات متحده برای افزایش تحریم ها علیه ایران گفت: راه حل مساله هسته ای ایران ادامه روند دیپلماتیک و مذاکره در چهارچوب گروه ۱+۵است. وی در پاسخ به درخواست زلمای خلیل زاد سفیر آمریکا در سازمان ملل متحد که از اعضای این سازمان خواسته بود در افزایش تحریم ها علیه ایران با این کشور همراه شوند، گفت: دولتها هرکدام خود درباره مسائلشان تصمیم می گیرند و منتظر تعیین تکلیف آمریکا نیستند. ۳) با این وجود باید گفت، امکان تصویب قطعنامه ضدایرانی دیگر در شورای امنیت و گسترش دامنه تحریم ها علیه ایران به ترفند های سیاسی و روانی آمریکا و متحدانش از یک سو و تلاش دیپلماتیک کشورمان برای مقابله با این ترفندها از سوی دیگر بستگی دارد. از این رو، مسوولان تصمیم گیر کشور در امور هسته ای باید با تدوین تاکتیک های کارآمد و موثر(در ابعاد دیپلماتیک و تبلیغاتی) در چارچوب راهبرد اصولی کشور در موضوع هسته ای از صدور قطعنامه جدیدی علیه ایران جلوگیری کنند.

منبع: ایرنا

منبع : روزنامه جوان