ارزیابی محیط کار

یكی از اقدامات مهم درجهت شكوفایی صنایع؛ جلوگیری از فرسودگی و توقف موقتی و یا همیشگی تولید واحدهای صنعتی دركشورهــــای درحال توسعه ارزیابی محیط كار و شرایط كــاری در واحدهای صنعتی است.
امروزه باتوجه به نتایج یك ارزیابی صحیح می توان به یك محیط صنعتی آرمانی و دارای تمام شرایط و تسهیلات استاندارد روز دست یافت. اما لازمه تمام مطالب فوق درك صحیح از ارتباطات نزدیك و همه جانبه بین ارزیابی صحیح محیط كار با مباحث بهره وری؛ نرخ بازدهی سرمایه؛ افزایش توان تولید مفید و با كیفیت مطلـــــوب و درنهایت توان رقابت بین المللی است.
شاید بهترین جمله در ارتباط با صنعت امروز جمله معروف «جان اجینگتون» است: تولید بیشتر و بهتر در زمان كمتر یعنی سود بیشتر.
تنها راه معقول برای رسیدن به تولید بیشتر و با كیفیت بهتر در یك مقطع زمانی مشخص داشتن محیط استاندارد؛ مدیریت صحیح؛ برنامه ریزی مرتب و هدفمند و استفاده صحیح از امكانات موجود است.
عدم توجه به تسهیلات ضروری در محیط كار؛ نبود شرایط استاندارد كاری لازم؛ عدم تكاپو و تحقیق درجهت دستیابی به فناوری جدید یا ارتقای فناوری و درنهایت فرسودگی و عقب ماندگـــــی صنایع باعث افزایش هزینه های سربار ساخت و هزینه های غیرمستقیم اعم از هزینه های ناشی از حوادث شغلی؛ آسیب دیدگی نیروی انسانی؛ ضایعات مواد؛ توقف بیجا در روند تولید و تأخیر در طول روند زمان تولید می شود كه نتیجه آن چیزی جز كاهش بازدهی و افزایش قیمت نهایی ساخت و تولید نیست. درواقع بررسی ایمنی؛ بهداشت شغلی؛ ارگونومی؛ بیورتومولو|ژی؛ عوامل افت صنایع؛ تحقیق و كسب اطلاعات روز صنعتی می تواند عوامل مهم در رشد و توسعه اقتصادی - صنعتی باشد.
با همگام شدن درجهت برنامه های صحیح ارزیابی می توان از كاهش بازدهی و بهره وری نیروی كار و صنایع كاست و درنتیجه سودآور شدن واحد صنعتی و جلوگیری از فرسودگی یا افت ماشین آلات و فناوری به طول عمر واحد صنعتی افزود.
به هرحال در یك نگاه كلی می توان هدف از بررسی شرایط و ارزیابی محیط كار را؛ نوسازی؛ بهسازی و ارتقای وضعیت محیط كار از جهات فنی؛ سازمانی و روانی به سطحی بالا (رضایت بخش) و رسیدن به استانداردهای مطلوب ایمنی و بهداشت؛ سلامت شغلی؛ ارگونومی و در آخر افزایش بهره وری و كارایی نیروی انسانی در كنار توسعه اقتصادی - صنعتی؛ سودآوری و تداوم عمر واحد صنعتی نام برد.
بدین منظور اقدامات متنوع زیادی باید انجام پذیرد كه تعداد بسیار معدودی از آنها در یك نگرش كلی و عمومی عبارتند از:
۱ - بررسی؛ بهبود وتعمیر اساسی تسهیلات و امكانات ساختمانها؛ انبارها و تاسیسات؛
۲ - بررسی سیستم حمل و نقل داخلی و خارجی و اصلاح مشكلات در كنار بررسی نوع و چگونگی حمل و نقل مواد؛ كالاها و نیروی انسانی در محیط كار و تلاش برای كاهش حمل و نقل های اضافی و ترددهای بی مورد و همچنین كاهش طول مسیر حركت بین دپارتمانهای مختلف؛
۳ - بررسی و بهبود چگونگی انبار كالا و مواد؛ نوع تغذیه انبارها؛ چگونگی بارگیری و تخلیه انبارها و برنامه ریزی جهت كاهش استفاده از انبار جت نگهداری كالای ساخته شده برای مدت طولانی؛
۴ - بهبود آموزشهای فنی؛ ایمنی و بهداشت شغلی؛
۵ - توجه هرچه بیشتر به سلامت شغلی؛ ارگونومی و انتروپومتری؛
۶ - توسعه و ارتقای خدمات ارائه شده به نیروی انسانی؛
۷ - ایجاد تفكرات جدید؛ مدیریت صحیح و توسعه امكانات درجهت استفاده درست از مهارتهای كارگری و نیروی انسانی فنی و مهندسی؛
۸ - توجه هرچه بیشتر به معیارهای ایمنی _(حوادث و بیماریهای شغلی) و پیشگیری از حوادث؛ بخصوص حوادث آتش سوزی؛
۹ - توجه روزافزون به استانداردهای روز در ارتباط با نور؛ روشنایی؛ تابش؛ رنگها؛ ارتعاش؛ سروصدا؛ تهویه؛ بهداشت ونظافت؛ حرارت و برودت؛ تجهیزات محافظت و ایمنی فردی و تاثیرات انواع مختلف مواد؛
۱۰ - اهمیت به آموزشهای دوره ای حین كار؛ ارزیابی پایان دوره و تاثیر موثر ارزیابی با قراردادن پاداش؛ جوایز و انواع تشویقها؛
۱۱ - توجه به امر تحقیق وتوسعه به منظور ارتقای فناوری و دستیابی به اطلاعات و استانداردهای روز صنعتی؛
۱۲ - توجه به افزایش منطقی و صحیح مدت زمان مفید كاركرد نیروی انسانی بخصوص نیروهای شاغل در خط تولید و اهمیت دادن به كارسنجی و زمان سنجی صحیح و تاثیر موثر نتایح حاصله؛
به هرحال كسب اطلاعات روز؛ تحقیق؛ بازدید از مراكز صنعتی پیشرفته؛ ارتباط با واحدهای صنعتی مشابه داخلی و خارجی؛ ایجاد امكانات بیشتر جهت تبادل اطلاعات بین واحدهای صنعتی؛ ارتقای سطح علمی كادر مهندسی و مدیران سطوح مختلف و استفاده از ارزیاب با تجربه و دارای صلاحیت می تواند به یك تحول صنعتی و دستیابی به اهداف عالی هر واحد صنعتی منجر شود هرچند كه انجام اصلاحات پس از ارزیابی دارای هزینه و مخارج متعدد است ولی با درنظر گرفتن سود حاصل پس از ارزیابی صحیح این هزینه ها ناچیز به نظر می رسد.

محمدرضا سرخانزاده

منبع : ماهنامه تدبیر