انتخابات پارلمانی پاکستان، پیش بینی‌ها و رایزنی‌ها

پاکستان دوشنبۀ آینده با برگزاری انتخابات پارلمانی، مرحلۀ دیگری از حیات سیاسی خود را آغاز خواهد کرد.
تحولات سه ماه گذشته درپاکستان کشوری که عرصۀ سیاستش مملو از ورودی‌های غیرقابل پیش بینی بوده، همواره مورد توجۀ ناظران منطقه‌یی و بین‌المللی، قرار گرفته است.
قرار بود انتخابات مجالس ملی ایالتی پاکستان در هشتم جنوری ‪۱۸) ۲۰۰۸‬جدی) برگزار شود که با ترور بینظیر بوتو در ‪ ۲۷‬ دسامبر ۲۰۰۷‬ششم جدی، برگزاری انتخابات به ‪ ۱۸‬فبروری (‪ ۲۹‬ دلو) موکول شد.
ترور خانم بوتو نه تنها به تاخیر درانتخابات پارلمانی این کشور منجر شد، بلکه باعث تغییرات در آرایش سیاسی احزاب و صف بندی جدیدی از موافقان و مخالفان "پرویز مشرف" رییس جمهور این کشور شد.
این تغییرات عرصۀ سیاست پاکستان را، با نوعی هرج و مرج سیاسی محدودی مواجه‌کرد، اما مدیریت دولت و شخص مشرف تاحدودی نظم را به ‌این عرصه، بازگرداند.
با این وجود، رفتار گاهی غیرمتعارف بازیگران سیاسی - احزاب و گروه‌ها - در پاکستان، هرگونه پیش بینی دربارۀ جشم‌انداز نتایج انتخابات پارلمانی این کشور را، دشوار کرده است.
با این وجود نمای عمومی آرایش سیاسی احزاب و گروه‌ها نشان می‌دهد که انتخابات آینده بدون تنش نخواهد بود، اما این تنش خیلی منجر به تغییرات فوری در عرصۀ سیاسی پاکستان نخواهد شد.
● وضعیت عمومی احزاب سیاسی
۱) حزب مسلم لیگ (شاخه قاید اعظم):
این حزب در شرایط فعلی وضعیت مناسبی از جهت افکار عمومی ندارد، اما همچنان در حوزه‌های قدرت نفوذ خود را حفط کرده است.
"شیخ رشید احمد" ، "شجاعت حسین" و "پرویز الهی" از جملۀ اعضای‌ارشد مسلم لیگ قاید اعظم هستند که طی دو ماه گذشته به کرات از وضعیت موجود، ابراز نارضایتی کرده‌اند.
این حزب در شرایط فعلی چشم به پرویز مشرف دارد، تا با حمایت‌های غیر مستقیم زمینۀ حضور مجدد در قدرت را برای آن‌ها، فراهم کند.
مسلم لیگ قاید اعظم در تبلیغات انتخاباتی خود تلاش کرده، اقدامات اقتصادی خود طی پنج سال گذشته را برجسته‌تر کند.
با این وجود با توجه به گرایش‌های نسبی افکارعمومی پاکستان به حزب مردم، بعید است که مسلم‌لیگ قاید اعظم در انتخابات - حتا با نفوذ برای انجام تقلب - اکثریت کرسی‌های مجلس را کسب کند.
۲) حزب مسلم لیگ (شاخه نواز) :
محمد نوازشریف" رهبر شاخۀ نواز مسلم لیگ بعد از ترور بوتو به بازیگر جدید و فعال‌تری، تبدیل شده است.
نواز شریف بعد از ترور خانم بوتو توانست، در حوزۀ سیاسی، خودرا به عنوان بازیگر عمده و نه حاشیه‌یی، به مشرف تحمیل کند.
در شرایط حاضر شاخۀ نواز مسلم لیگ برای حضور عینی‌تر در انتخابات - با درک وضعیت و وزن سیاسی خود در پاکستان - به همگرایی سیاسی با حزب مردم اقدام کرده است.
همانطور که قبل از ترور بوتو و برجسته‌ترشدن نقش وی در صحنۀ سیاسی پاکستان، نوازشریف را مجاب کرده بود که با کارت حزب مردم دربازی قدرت حضور پیدا کند، بعد از ترور رهبر فقید حزب مردم نیز وی با علم به کسب حداکثر ‪۲۵‬ درصد از آرا ، دیدارهای سیاسی خود را با آصف زرداری مرد شمارۀ یک حزب مردم، آغاز کرده است.
حزب مردم در شرایط فعلی از نظر تشکیلاتی و سیاسی، وضع و موقعیت مناسبتری نسبت به مسلم لیگ (شاخه نواز)دارد، لذاتمایل نوازشریف به شرکت در انتخابات به ارزیابی وی از وضعیت موجود برمی‌گردد.
به طور قطع اهداف سیاسی موقت - پایین کشیدن تدریجی مشرف از قدرت - نواز شریف و زرداری را قبل از انتخابات به یکدیگر نزدیک کرده است.
براساس شواهد تاریخی بعید است که این دو حزب در بلندمدت در کنار یکدیگر در عرصۀ قدرت پاکستان، حضور مستمر داشته باشند، اما به هرحال هدف و دشمن مشترک درحال حاضر این دو حزب را در کنار یکدیگر قرار داده است.
نواز شریف با توجه به شرایط موجود از بازگرداندن قضات معزول دیوان عالی و همین طور تشکیل دولت ملی دفاع می‌کند و تلاش می‌کند تا با برجسته‌کردن موضوع اول، آرای بیشتری را برای حزب متبوع خود کسب کند.
۳) حزب مردم :
حزب مردم بعد از ترور بینظیر بوتو با وجود مشکلات و اختلافات درون حزبی - دربارۀ خط و مشی‌ها و معرفی نامزد نخست وزیری آیندۀ پاکستان - تاکنون توانسته با مدیریت آصف زرداری خلاء‌های خانم بوتو را به طور نسبی جبران کند.
بازنگری تشکیلاتی و اعمال سیاست‌های دستوری از سوی زرداری و کنترول اوضاع حزبی باعث شده که نواز شریف نیز برای همکاری با وی اظهار تمایل کند.
بعد از برگزاری مراسم چهلم بوتو در لیاقت باغ راولپندی، زرداری فعالیت‌های انتخاباتی را آغاز کرد و با سفر به شهرهای مختلف به مانند همسر فقیدش، اقدام به برگزاری نشست‌های انتخاباتی می‌کند.
براساس گزارش‌های منتشره، رویکرد مردم پاکستان به ویژه در پایگاه¬های سنتی این حزب - ایالت سند -به زرداری مناسب بوده است.
در مجموع به نظر می‌رسد باتوجه به وضعیت احزاب سیاسی پاکستان قبل از برگزاری انتخابات، حزب مردم از فرصت بهتری برای کسب آرا به نسبت سایر احزاب برخوردار باشد، اما این امر به معنای تعیین نخست وزیری از سوی حزب مردم در مجلس ملی آیندۀ پاکستان، نخواهد بود.
فضای سیاسی موجود با توجه به فقدان حضور خانم بوتو به عنوان رهبر محبوبی در پاکستان، آرای حزب مردم را تا حدودی کاهش خواهد داد و به نظر می‌رسد که حزب مردم با آرایی حدود ‪ ۴۰‬درصد از کل آرا را کسب کند.
نفوذ ساری و نه جاری حزب مسلم لیگ شاخه قایداعظم درساختارسیاسی پاکستان و نیز حضور حزبی تشکیلاتی و تازه‌نفس به نام شاخۀ نواز مسلم‌لیگ که آمادۀ بازسازی حزبی است و در نهایت تمایل مشرف برای تشکیل دولت آینده به صورت ایتلافی، همگی از شاخص‌هایی است که نشان می‌دهد مجلس ملی آیندۀ پاکستان مجلسی است ایتلافی، بنابراین نخست وزیر آینده نیز براساس توافق احزاب تعیین خواهد شد.

احمد فراهانی
خادم احمد حقیقی