فقر، خط فقر و کاهش‌ فقر

این‌ مقاله‌ در آغاز مقوله‌ فقر و توزیع‌ درآمد را مورد توجه‌ قرار داده‌ و سپس‌ به‌ بحث‌ خطفقر می‌پردازد. نکات‌ و سؤالهای‌ عمده‌ در تجزیه‌ و تحلیل‌ فقر در ۱۰ مورد عنوان‌ می‌شود.عمده‌ترین‌ این‌ سؤالها بررسی‌ فقر درون‌ خانوار، فقر در کوتاه‌مدت‌ و بلندمدت‌، تفاوت‌ بین‌درآمد و ثروت‌ در تعیین‌ خط فقر و چند نکته‌ دیگر می‌باشد. مجموعه‌ این‌ نکات‌ مسیر را برای‌تعریف‌ شاخص‌ و خط فقر آماده‌ می‌سازد. اولین‌ گام‌ در مطالعه‌ فقر تعیین‌ و معرفی‌ شاخص‌ یا معیار سنجش‌ فقر است‌. سه‌ برداشت‌ ازشاخص‌ تعیین‌ خط فقر معرفی‌ شده‌ است‌: سبدی‌ از نیازهای‌ اولیه‌، هزینه‌ کل‌، یا درآمد کل‌می‌توانند هر یک‌ به‌ تنهایی‌ یا به‌ صورت‌ ترکیبی‌ به‌ عنوان‌ معیار اندازه‌گیری‌ برای‌ تعیین‌ خط فقربه‌ کار روند. بخش‌ بعدی‌، مقاله‌ به‌ استخراج‌ خط فقر و روش‌ مناسب‌ برای‌ انجام‌ این‌ مهم‌ می‌پردازد.براساس‌ روشی‌ که‌ قبلا پیشنهاد شده‌ است‌، ابتدا خط فقر تعریف‌ شده‌ و سپس‌ خط فقر برای‌شهر، روستا، و چند استان‌ در سال‌ ۱۳۷۳ استخراج‌ می‌شود. ضمن‌ مقایسه‌ خطهای‌ فقر به‌ دست‌آمده‌ دلایل‌ تفاوت‌ بین‌ آنها توجیه‌ خواهد شد. هر چند که‌ خط فقر می‌تواند درصد خانوارهای‌ فقیر را تعیین‌ کند، ولی‌ به‌ تنهایی‌ قادر به‌مشخص‌ نمودن‌ درجه‌ یا شدت‌ فقر نیست‌. انجام‌ این‌ مهم‌ براساس‌ پیشنهاد کسانی‌ چون‌ آقای‌سن‌، اتکینسن‌، و کاکوانی‌ به‌ وسیله‌ محاسبه‌ شکاف‌ فقر ممکن‌ می‌گردد. این‌ مهم‌ معرفی‌ و برای‌چند مورد شکاف‌ فقر محاسبه‌ می‌شود. در ادامه‌ بررسی‌ فقر و کاهش‌ فقر، یا توجه‌ به‌ اطلاعات‌ به‌ دست‌ آمده‌ از شکاف‌ فقر، و مدل‌پیشنهادی‌ آقای‌ کاکوانی‌ به‌ محاسبه‌ مقدار کمک‌ مورد نیاز به‌ فقر پرداخته‌ می‌شود. کمک‌ باید به‌صورتی‌ باشد که‌ کلیه‌ خانوارهای‌ زیر خط فقر را به‌ خط فقر یا بالاتر از آن‌ هدایت‌ نماید. بالاخره‌ در انتهای‌ مقاله‌ به‌ صورت‌ بسیار اجمالی‌ به‌ مباحثی‌ چون‌ روشهای‌ شناسایی‌قشرهای‌ فقیر و نحوه‌ انتقال‌ کمک‌ توجه‌ می‌شود.

دکتر جمشید پژویان‌

منبع : مجله برنامه و بودجه