کودکان و دردسرهای تکالیف مدرسه

کودکان گاهی از انجام تکالیف مدرسه سرباز می زنند و برای فرار از آن بهانه های مختلف می تراشند، اگر چه ممکن است دارای استعدادها و تواناییهای بالقوه نیز باشند. آنها گاهی کمتر از آنچه در توانشان است مایه می گذارند و آن طور که باید از تواناییهای خود استفاده نمی کنند و با اینکه دارای هوش متوسط به بالا هستند و توانایی یادگیری دارند، تکالیف خود را به طور کامل انجام نمی دهند. حتی در مواردی، فراموش می کنند چه تکلیفی برای انجام دادن در خانه دارند و خود را بی نیاز از کمک دیگران می دانند، که نتیجه آن کارنامه ای با نمرات پایین خواهد بود.
● علل درد سرساز بودن تکالیف مدرسه
برخی از کودکان عادتهای بدی برای انجام تکالیف در خود شکل می دهند. زیرا فکر و ذهن آنان به برنامه های تلویزیونی و بازیهای رایانه ای معطوف می شود. برخی هم در دوران راهنمایی به اقتضای سن و به دلیل تغییرات هورمونی یا سرگرم شدن با مسائل ورزشی از درس و مدرسه منحرف می شوند. عده ای هم که انجام تکالیف را دشوار می بینند، به راحتی بازی و تفریح را به آن ترجیح می دهند. بنابراین اگر والدین به آنها کمک کنند تا بتوانند فعالیتهای جنبی خود را به میزان متعادلی کاهش دهند و اعتماد آنها را نسبت به ارج نهادن معلم به تلاشهایشان درباره انجام تکالیف جلب کنند، وضعیت درسی اکثر آنان بهبود خواهد یافت.
داشتن انگیزه برای کسب نمرات خوب اصولاً از میزان علاقه کودک به جلب رضایت معلم، مورد تشویق همسن و سالان واقع شدن، لذت بردن از دانستن چیزها، توانایی کافی برای کسب ارزش تحصیل به عنوان راهی به سوی آینده شغلی، و آموزشی و دستیابی به اهداف و آرمانها نشأت می گیرد.
هنگامی که والدین بیش از حد نسبت به رفتار کودک واکنش نشان می دهند و برای عملکرد بهتر فشار بیشتری به او وارد می کنند، عملاً جنگ قدرتمندی را در این خصوص با او آغاز می کنند و اینجاست که بازی جدیدی تحت عنوان «فراموشی و غفلت» از سوی کودک آغاز می شود. کودک با احساس فشار والدین، آن را به عنوان تهدیدی بر استقلال خود می پندارد. فشار بیشتر، مقاومت بیشتری در پی خواهد داشت، از این رو کسب نمرات پایین بهترین حربه کودک برای اثبات استقلال خود در مقابل والدین خواهد بود و اینکه او کاری را که به اجبار باشد انجام نخواهد داد.
دلیل مستحکم برای این مطلب آن است که کودک در قبال کمکی که دریافت می کند عمل عکس انجام خواهد داد. اگر مداخله های والدین در این خصوص همچنان ادامه یابد کودک به دانش آموزی تنبل و کم کار در مدرسه مبدل خواهد شد.
● مسؤولیت پذیری در انجام تکالیف
واضح است که انجام تکالیف در منزل و ارائه آن در کلاس موضوعی مرتبط با کودک و معلمش می باشد، پس به خاطر داشته باشید که هدف از انجام تکالیف آن است که کودک بیاموزد خودش کار کند. هرگز از او نپرسید که آیا تکلیفی برای انجام دادن دارد یا خیر و تا وقتی از شما نخواسته، در انجام آن به او کمک نکنید. به مسؤولان مدرسه اجازه دهید در مواقع عملکرد ضعیف کودک به شیوه طبیعی با او برخورد کنند. از کشمکشهای شدید و تلاشهای بیهوده در این خصوص بپرهیزید. کودک شما تنها از طریق تجربه شخصی است که یاد می گیرد باید نسبت به انجام تکالیفش مسؤولیت پذیر باشد. حتی اگر شده گاهی از او عذرخواهی کنید، به عنوان مثال بگویید: «بعد از اینکه در موردش فکر کردیم متوجه شدیم آن قدر بزرگ شده ای که خودت در مورد کارهایت تصمیم بگیری. تکالیف مدرسه ات مربوط به خودته و ما سعی می کنیم در این مورد دخالت نکنیم، چون مطمئنیم تو کاری رو که برات بهتره انجام می دی.»
نتیجه این وضعیت به اصطلاح «معلق یا شناور» پایانی بر تمامی مشاجرات خواهد بود، البته ممکن است وضعیت تکالیف کودک به طور موقت برتر شود و او برای اینکه شما را امتحان کند که آیا به آنچه گفته اید واقعاً عمل می کنید یاخیر، تا مدتی به این وضعیت ادامه خواهد داد. این دوره از زمان که شما هیچ کاری نمی کنید و فقط منتظر می مانید تا کودکتان دلیلی قانع کننده برای انجام تکالیف خود بیابد، ممکن است دوره ای بسیار عذاب آور و طاقت فرسا باشد. با این حال، کودکان نیاز دارند از اشتباهاتشان درس بگیرند. اگر از «کمک» به او خودداری کنید، خواهید دید نمرات او افزایش بی سابقه و چشمگیری در طی دو تا ۹ ماه آینده خواهد داشت.
در سالهای اولیه تحصیل و در مقاطع ابتدایی که نمرات از سطح اهمیت کمتری برخوردارند در حالی که دلیل و انگیزه شخصی کودک برای یادگیری امری بسیار مهم تلقی می شود، این کاهش فشار و عدم دخالت از سوی والدین بهترین نتیجه را در پی خواهد داشت.
● والدین، ایست!
یادآوری مکرر تکالیف مدرسه به کودک، نافرمانی او را بیشتر می کند. به خاطر داشته باشید اعمال فشار چیزی کاملاً متفاوت از تشویق و توجه والدین به کودک است و اگر هم مؤثر باشد بسیار موقت و زودگذر خواهد بود. ما هرگز نمی توانیم کودکان را مجبور به یادگیری یا فعالیت بیشتر کنیم. یادگیری فرآیندی معطوف به مقصد بوده و فقط به خود کودک تعلق دارد و ما به عنوان پدر ومادر با وجود اشتیاق فراوانی که به موفقیت او در امر تحصیل داریم باید سعی کنیم در آن دخالت نکنیم.
● همگام با هم
جلسه ای میان خود و معلم کودک ترتیب دهید و با بحث و گفتگو در خصوص مسؤولیت پذیری کودک در خصوص تکالیف خانه و مدرسه، نقطه نظرات خود را اظهار کنید. به معلم بگویید هدف شما این است که کودکتان نسبت به معلم و تکالیفی که به او می دهد، مسؤولیت پذیر باشد و ترجیح می دهید تکالیف درسی کودک را ارزیابی و تصحیح نکنید، زیرا این کار را قبلاً انجام داده و ناموفق بودن آن را تجربه کرده اید. آمادگی خود را برای پشتیبانی از مدرسه اعلام کنید و به معلم بگویید، این کار را بهتر انجام خواهید داد اگر او گزارش مختصری از پیشرفت کودک را به صورت هفتگی برای شما بفرستد. اگر معلم احساس کند کودک شما به کمک بیشتری نیاز دارد به او پیشنهاد کنید، برنامه آموزشی ویژه ای برای کودک در نظر بگیرد. در دوره راهنمایی کمک درسی همسالان به یکدیگر، محرکی قوی برای یادگیری به شمار می رود.
● حذف تلویزیون
از آنجا که نمی توانید کودک را مجبور به مطالعه کنید، می توانید زمانهای بالقوه مطالعه او را افزایش دهید. موقع درس خواندن کودک تماشای تلویزیون و بازیهای رایانه ای را به کلی از برنامه اش حذف کنید. برای کودک توضیح دهید این وضعیت در صورتی به حالت قبل برخواهد گشت که گزارش هفتگی معلم مؤید انجام کامل تکالیف و بهبود عملکرد یا نمرات او باشد. همچنین خاطرنشان کنید با انجام این کار قصد کمک به او را دارید تا بهتر بتواند وقتش را مدیریت کند.
● پاداش در برابر آموختن
اکثر کودکان به انگیزه های مثبت بهتر پاسخ می دهند. بنابراین از او بپرسید فکر می کند چه کمکی برایش بهتر است. بردن کودک به رستوران مورد علاقه اش، شهربازی، کلوپ بازیهای رایانه ای، مسابقات ورزشی یا سینما برخی از عوامل ایجاد انگیزه های مثبت در او هستند. گاهی دریافت پولی در ازای مطالعه و تلاش بیشتر برای کودک بسیار خوشایند بوده و باعث دلگرمی او می شود. این پاداش نیز بر اساس گزارش هفتگی معلم به او داده می شود، به طوری که کسب نمرات خوب، متوسط و ضعیف هر کدام پاداش متفاوتی خواهند داشت. آنچه کودک با این پول برای خود می خرد به خودش مربوط است ( به طور مثال اسباب بازی یا وسایل سرگرمی). پاداش دادن به تلاش کودک، نشانگر میزان اثرگذاری افکار و طرز برخورد والدین است.
● یک کارت قرمز دیگر
شما قبلاً تماشای برنامه های تلویزیونی را از برنامه شبهای درسی او حذف کرده اید، زیرا آنها به طور کامل با ساعات مطالعه وی در تداخل هستند. اما اگر گزارشهای تحصیلی کودک همچنان مبنی بر ضعف او باشد، ضروری است تمام برنامه های تلویزیونی و بازیهای رایانه ای را کاملاً از برنامه او حذف کنید. برخی از موارد دیگر که به محدودیت موقت نیاز دارند آنهایی هستند که برای کودک مهمتر (مانند تلفن، دوچرخه سواری، بازی در محیط بیرون از خانه یا دید و بازدید دوستان و آشنایان)
برای کودکان در سنین بالاتر که در درس خود پیشرفت داشته اند، جلوگیری از تماس و ارتباط با دوستان و همسالان به مدت یک تا دو هفته می تواند مؤثر باشد تا اینکه کودک عقب افتادگی خود را جبران نماید از تنبیه شدید بپرهیزید چون باعث عصبانیت و رنجش خاطر کودک می شود. در صورت مشاهده نمرات پایین در کارنامه کودک، برخی از برنامه های مهم او مانند عضویت در گروه پیشتازان یا تیمهای ورزشی را لغو کنید. البته عضویت در تیم ورزشی می تواند انگیزه خوبی برای پیشرفت بیشتر او در امر تحصیل باشد به شرط آنکه به درسش لطمه نزند.
اگر وضعیت درسی و نمرات کودک طی دو ماه بهبود نیافت و پس از گذشت این مدت، انجام تکالیف هنوز به عنوان یک معضل میان شما و کودکتان وجود داشت و فکر می کنید علت آن ممکن است به دلیل وجود مشکلی در امر یادگیری وی باشد، برای دستیابی به راه حلهای بهتر حتماً با معلم او مشورت کنید.
همچنین اگر فکر می کنید کودک در زندگی روزمره دچار استرس است و حالت افسردگی پیدا کرده و هر گونه سؤال یا نگرانی دیگری در این خصوص دارید حتماً با پزشک مشورت کنید.
نکته قابل توجه آنکه اگر متوجه شدید تلاشهای فوق هیچ تأثیری در ایجاد انگیزه در کودک ندارد، ضروری است با روان شناس یا روانپزشک مشورت نمایید تا او را از نظر روان شناسی مورد ارزیابی قرار دهد.

ترجمه: ملیحه تراب پور

منبع : روزنامه قدس