زنگ ورزش در فصل سرد

«دوباره سرما خوردی؟!» مادر با نگرانی از پسر که از مدرسه تازه برگشته می‌پرسد و قیافه‌اش را در هم می‌کشد. علی کنار بخاری دراز می‌کشد و بی‌حال می‌گوید: «هوا خیلی سرد بود و ما هم ورزش داشتیم و مجبور بودیم توی حیاط ورزش کنیم.» مادر با شنیدن این جمله سرخ می‌شود و می‌گوید: «می‌دانم فردا چه کار کنم.» فردا که می‌شود مادر علی راهی مدرسه می‌شود برای شکایت از معلم ورزش؛ اتفاقی که شاید برای شما هم در این روزها افتاده باشد. اما واقعا کار درست در زنگ ورزش؛ آن هم در فصل‌های سرد سال چیست؟ ...
قبل از هرچیز باید بدانید تحرک بدنی یکی از فعالیت‌هایی است که در حفظ سلامتی افراد تاثیرات فراوانی دارد و افراد باید روزانه در برنامه زندگی خود ساعاتی را به این امر اختصاص بدهند. دانش‌آموزان هم از این قضیه مستثنا نیستند چرا که ورزش هم در رشد جسمی ‌و سلامت روانی و هم در پیشرفت تحصیلی آنها نقش به‌سزایی خواهد داشت که بر این اساس زنگ ورزش در بین ساعاتی که دانش‌آموز در مدرسه به سر می‌برد طراحی گردیده و اعتقاد بر این است باید به شکل اصولی آموزش‌های لازم در این خصوص صورت گیرد و یکی از این اصول زمان و نحوه ورزش در هوای سرد و در مناطق سردسیر می‌باشد که به لحاظ علمی‌مستلزم توجه فراوانی است.
● تغییرات بدن در فصل سرد
در ابتدا باید بدانیم که فیزیک بدن در اثر سرما چه تغییراتی دارد و ورزش تا چه حدی در برطرف نمودن این حالات تاثیرگذار است؟
در هنگام سرما عضلات معمولا حالت منقبض شده دارند. فشارخون به جهت انقباض رگ‌ها کاهش می‌یابد در نتیجه اکسیژن‌رسانی به بافت‌ها کم شده و فرد احساس سرما می‌کند. به همین سبب ورزش مدارس در این‌گونه آب و هوا به گونه‌ای توصیه می‌شود که دانش‌آموز به نحوی باید بدن خود را با شرایط موجود سازگار سازد و به شکل آرام، خود را گرم کند تا عضلات طول اولیه خود را پیدا کرده، فشارخون افزایش یابد و با افزایش جریان خون درجه حرارت بدن بالا رود که همان گونه که قبلا ذکر شد این امر باید به آرامی‌صورت بگیرد چرا که حرکات شدید باعث ایجاد خستگی زودرس در کودک می‌شود و در نتیجه بهره کافی از ساعت ورزش نصیب فرد نمی‌شود. همچنین این‌گونه حرکات باعث گرفتگی عضلات و یا وارد آمدن آسیب‌های جدی‌تری به عضلات می‌شوند. در نتیجه توجه به اصول گرم کردن قبل از حرکات ورزشی شدیدتر باعث پیشگیری از ایجاد این‌گونه آسیب‌ها می‌گردد.
● ورزش در هوای سرد چه فایده‌ای دارد؟
محققان معتقدند که در صورت رعایت نکات مطرح شده در خصوص ورزش و فعالیت بدنی در هوای سرد مقاومت بدن در سایر فصول نسبت به انجام حرکات ورزشی حتی از نوع سنگین بالاتر می‌رود و بدن بهتر می‌تواند خود را با شرایط موجود تطبیق دهد. همچنین علاوه بر بالا رفتن استقامت، قدرت بدنی فرد نیز افزایش می‌یابد.اما در این میان نباید فراموش کرد پوشش مناسب هم بسیار مهم و تاثیر گذار است و داشتن یک پوشش مناسب جهت حفظ گرمای تولید شده توصیه می‌شود.
این پوشش باید به نحوی انتخاب شود که مانع اجرای حرکات ورزشی نشود و دانش‌آموز را حین انجام فعالیت به دردسر نیندازد.
پوشش‌هایی مانند کلاه، هدبند، دستکش و همچنین پوشیدن بادگیر در مواقعی که شدت باد زیاد است مواردی هستند که می‌توانند تا حد زیادی گرمای ایجاد شده در حین حرکات ورزشی را حفظ نمایند البته دانش‌آموز باید از توقف‌های طولانی مدت خودداری نماید و به طور مدام تحرک داشته باشد.
● پس از انجام ورزش چه باید کرد؟
فرض می‌کنیم تمام این موارد مورد توجه قرار گرفت اما نکته مهم تری هم باقی است و آن هم اینکه پس از اتمام فعالیت ورزشی به جهت عرق کردن و وجود هوای سرد،‌ دانش‌آموز بیشتر در معرض سرماخوردگی قرار می‌گیرند و باید سریعا به یک مکان گرم‌تر هدایت شود تا به راحتی بتواند لباس‌های خود را تعویض نماید و در اینجا به اولیا و دانش آموزان توصیه می‌شود که بعد از ورزش نه تنها تا حداقل یک ربع پوشش خود را کم نکنند که به جای گرمی‌چون کلاس بروند تا به دمای میانگین برسند.
● غذاهای گرم برای ورزش
گذشته از پوشش مناسب باید بدانید از آن جایی که انجام حرکات ورزشی نیاز به انرژی بیشتری دارد و در هوای سرد این نیاز بیشتر می‌شود دانش آموزان باید حتما در این روزها که مسابقات ورزشی دارند و یا زنگ اول مدرسه را با ورزش شروع می‌کنند مصرف صبحانه کامل و استفاده از چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها را فراموش نکنند. صبحانه‌ای متشکل از نان و تخم‌مرغ و یا نان و کره عسل به همراه میوه و مغزها که می‌تواند انرژی موردنیاز بدن را به شکل بهتری تامین نماید.
● دانش‌آموزانی که ورزش برایشان خط قرمز دارد
دانش‌آموزان مبتلا به آسم در کلیه فصول، مخصوصا در فصل سرما باید در زمینه ورزش کردن مورد توجه قرار بگیرند چرا که همان گونه که گفته شد در هوای سرد به دلیل کاهش جریان خون، اکسیژن در دسترس اندام‌ها کاهش می‌یابد که در این‌گونه دانش‌آموزان می‌تواند به ایجاد حملات آسم منجر گردد که در این زمینه باید مورد مراقبت قرار بگیرند و حتما با پزشک معالجشان در این زمینه صحبت شود و دستورالعمل لازم هم به دانش آموز و هم به مربی ورزش داده شود.

امید مقیمی‌پور

منبع : روزنامه سلامت