توفی انسان

وجود انسانی وجودی لطیف است که در نگه داشت آن باید دقت و محافظت کامل داشت و این محافظت می بایست حتی درباره نیات نیز اعمال شود؛ زیرا انسان به نیت خود ماخوذ است: انما الاعمال بالنیات؛ اعمال انسان وابسته به نیات و مقاصدی است که در نظر دارد.
از امام صادق(ع) پرسیده شد که چگونه فرشتگان موکل به نیت آگاه می شوند؟ آن حضرت فرمود: آنان از بوی خوش و ناخوش، به نیات انسان ها آگاه می شوند؛ زیرا بوی خوش و ناخوش یکسان نیست. به این معنا که هر عملی بوئی دارد که از آن می توان به دست آورد که شخص چه نیتی دارد. بنابراین نیت بدبوی بد می کند و از نیت خوب بوی خوش متصاعد است.
آفریدگار انسان در نقش ربوبیت به دو شکل تکوینی و تشریعی دستوراتی برای حفظ انسان دارد که همان دین و آموزه های وحیانی است. این آموزه های وحیانی برای حیات بخشی واقعی بشر است. خداوند می فرماید: یا ایهاالذین آمنوا استجیبوالله و للرسول اذا دعاکم لمایحییکم؛ ای کسانی که ایمان آورده اید به دعوت خدا و پیامبرش پاسخ دهید هنگامی که شما را به چیزی می خواند که شما را زنده می کند.»
در حقیقت دعوت اسلامی برای زنده کردن روح و روان آدمی است. دعوت اسلامی همان دعوت به حیات معنوی و زندگی واقعی است. این مرگ و زندگی جز برای حیات واقعی نیست. از این رو می فرمایند برای هر مرگی زندگی واقعی است و مرگ در حقیقت جا به جایی است؛ همان گونه که از زهدان به دنیا آمده ایم از این جا به دنیا و جهان دیگری می رویم. بر این اساس رسول الله(ص) در وصف مرگ می فرماید: انما تنتقلون من دار الی دار؛ شما از خانه و جهانی به جهانی دیگر منتقل می شوید. این انتقال به گونه ای است که همه وجود واقعی بشر را با خود به سرای دیگر می برد؛ زیرا خداوند گاه می فرماید: الله یتوفی الانفس؛ و گاه دیگر می فرماید: قل الله یتوفیکم. مراد از «توفی» چنان که در زبان عربی آمده است به معنای گرفتن چیزی به تمام و کمال است مانند جمع کردن مشت برنج و گندمی که بر زمین ریخته و انسان با دست همه آنها را جمع می کند. بنابراین واژه توفی از وفات است و وفات غیر از فوت است؛ زیرا فوت به معنای نیست و نابودی است ولی وفات و توفی یعنی گرفتن. از این رو انسان ها در هنگام مرگ به تمام و کمال از سوی خدا و یا فرشتگان موکل گرفته می شوند. بنابراین انسان موجودی ابدی است و هرگز از میان نمی رود و آن چه انسان با خود می برد همان نیات و باورها و نگرش هایش است. انسان با نیات و اعمال خویش شاکله وجودی خود را می سازد. این همان چیزی است که از سوی خداوند توفی می شود و از این سرا به دنیای دیگر می رود.
برای دست یابی به این مقام می بایست بر ملت و مذهب ابراهیم(ع) بود و این گونه نیت و قصد داشت و گفت: ان صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین؛ نماز و آیین و زندگی و مرگ من برای خداوند پروردگار جهانیان است.(انعام.۱۶۲)

علی حیدرزاده

منبع : روزنامه کیهان