تاجر ونیزی - THE MERCHANT OF VENICE

سال تولید : ۲۰۰۴
کشور تولیدکننده : انگلستان، ایتالیا، لوکزامبورگ
محصول : بَری نویدی، جیسن پیت، مایکل کاوئن و کری بروکا
کارگردان : مایکل رادفورد
فیلمنامه‌نویس : مایکل رادفورد، برمبنای نمایش‌نامه‌ای نوشتهٔ ویلیام شکسپیر
فیلمبردار : بنوا دلوم
آهنگساز(موسیقی متن) : جوسلین پوک
هنرپیشگان : آل پاچینو، جرمی آیرونز، جوزف فاینز، لین کالینز، زلیخا رابینسن، کریس مارشال و چارلی کاکس
نوع فیلم : رنگی، ۱۳۸ دقیقه


ونیز، سال ۱۵۹۶. ̎آنتونیو̎ی افسرده‌حال (آیرونز)، علاقهٔ زیادی به دوست جوانش، ̎باسانیو̎ی زنده‌دل (فاینز) دارد. از این‌رو، وقتی ̎باسانیو̎ به سه هزار سکه نیاز پیدا می‌کند، ̎آنتونیو̎، بی‌آن‌که بداند دوستش این پول را برای خواستگاری از ̎پورشیا̎ (کالینز) می‌خواهد، می‌پذیرد هرطور که شده این مبلغ را برایش فراهم کند. ̎آنتونیو̎ تمامی سرمایه‌اش را پای اجناسی داده که در حال حاضر بار کشتی‌های نزول‌خواری در وسط دریاست. از این‌رو، چون پولی در بساط ندارد، به ̎شایلاک̎ (پاچینو)، نزول‌خواری یهودی رو می‌اندازد که پیش از این به شدت تحقیرش می‌کرده است. ̎شایلاک̎ کینه‌اش را در زرورق مهر و محبت می‌پوشاند و قرضی سه‌ماهه و بدون بهره در اختیار ̎آنتونیو̎ می‌گذارد، با این شرط که در صورت بازپرداخت نشدن وام در تاریخ مقرر، ̎آنتونیو̎ باید به‌جایش تکه‌ای از گوشت بدنش را تقدیم کند.
● رادفورد ابتدا با شرح مفصلی از وضعیت اسف‌بار یهودیان در ونیز قرن شانزدهم شروع می‌کند و این سئوال را به ذهن می‌آورد که آیا تاجر ونیزی یک کمدی مسیحی است یا یک تراژدی یهودی؟ او، سپس، با نمایش صحنه‌هائی که مؤید فرودستی بهودیان است، سه طرح داستانی پشت سر هم و در عین حال به‌هم پیوسته را پیش می‌برد. نخست، ̎باسانیو̎ی تن‌پرور در پی کمک مالی گرفتن از ̎آنتونیو̎ی تاجر است تا بتواند ̎پورشیا̎ را که وارث ثروتی هنگفت است به‌دست آورد. دوم، ̎آنتونیو̎ مبلغی کلان از ̎شایلاک̎ قرض می‌گیرد. و سوم، ̎پورشیا̎ و خدمتکارش حقه‌ای سوار می‌کنند تا ̎باسانیو̎ را از میدان به‌در کنند. در پی این سه، فیلم بار دیگر و به اختصار به موضوع سرافکندگی و خیانت می‌پردازد و با بسته شدن دری پشت سر ̎شایلاک̎، خروج نمادین او از ماجرا را رقم می‌زند. در مجموع، بازآفرینی بی‌تکلف و درخشان رادفورد، که یکی از بهترین اقتباس‌های ادبی سال‌های اخیر و نخستین نسخهٔ سینمائی انگلیسی‌زبان این نمایش‌نامهٔ شکسپیر است، به واسطهٔ بازی عالی پاچینو با صدای محکم و بم خود، ̎شایلاکِ̎ عصبانی و تلخ‌مزاج را به خوبی تصویر می‌کند و توازنی میان غرور جریحه‌دار شده و شوق منکوب‌شدهٔ او برای انتقام از مسیحیان برقرار می‌کند. اگر شکسپیر زنده بود، پاچینو بازیگر محبوب او می‌شد. رادفورد نیز تلاش کرده تا ̎تیک‌̎ها و ادا و اصول‌های فاینز را تحت کنترل درآورد و بازی صمیمانه‌تری از او بگیرد. طراح صحنه (برونو روبئو) و فیلم‌بردار هم به درک شایسته‌ای از فضا و مکان داستان رسیده‌اند: استفاده از نور طبیعی و رنگ‌های ملایم ترکیب بسیار جالبی از نماهای داخلی و صحنه‌های فیلم‌برداری شده در لوکیشن به وجود آورده است. صحنهٔ نهائی محاکمه نقطهٔ عطف فیلم است و رادفورد از آن به‌عنوان تریبونی برای ابراز تفکرات و باورهایش استفاده می‌کند.