مواد نسوز

در کنتورهای بزرگ در ازای هر تن فولاد ۶/۳ تا ۴/۵ کیلو موادنسوز به مصرف می‌رسد و امروزه کوشش فراوان می‌شود که بر عمر پوشش‌نسوز کنورتور افزوده شود و عواملی که بر عمر پوشش نسوز تأثیر می‌گذارد به شرح زیر است.
۱) مقدار کم و ثابت سیلیسیم بر عمر پوشش نسوز می‌افزاید، اما درصد فلز مذاب را کم می‌کند.
۱) مقدار کم و ثابت سیلیسیم بر عمر پوشش‌نسوز می‌افزاید، اما درصد فلز مذاب را کم می‌کند.
۲) قطعات بزرگ قراضه را نباید در کنورتور انداخت زیرا ممکنست به پوشش لطمه بزند.
۳) تهیه فولاد کم کربن و فولادهای آلیاژی عمر پوشش نسوز را کم می‌کند.
۴) چون اولین سرباره تولید شده است باید فوراً مقداری آهک به آن افزوده تا تأثیر آن به پوشش کم شود.
۵) درصد محتوی سرباره باید در حداقل آن نگاهداشته شود.
۶) در صورتی که فاصله بین دو ذوب بیش از حد معمول شود، کنورتور سرد و از عمر پوشش کاشته می‌شود.
۷) گرمای بیش از حد متعارف فولاد مذاب باعث کاهش عمر کنورتر می‌شود.
با همه اقداماتی که برای تقلیل مواد نسوز در کنورتر بکار می‌رود با این حال برای یک دوره کامل یک کنورتر ۲۰۰ تا ۲۲۰ تنی حدود ۴۰۰ تا ۴۵۰ تن مواد نسوز به مصرف می‌رسد و اگر موادنسوز مصرف شده را به حساب آوریم در حدود سه برابر وزن فولاد می‌شود.
نوع موادنسوز برای پوشش کنورتر با نوع فولادی که تولید می‌کند فرق می‌کند و بعد از تجربیات فراوان دو نوع ماده نسوز مانیزیت و دولومیت (آهک و مانیزیا) از همه انواع بهتر و با صرفه‌تر است.
برای تعمیر پوشش نسوز کنورترها در هر کارخانه دو دستگاه کنورتر وجود دارد یکی در حال کار و یکی در حال تعمیر به تناوب.
بعد از تعمیر پوشش را با گاز نفت، کک یا اکسیژن حرارت می‌دهند [۱۰].
● مواد نسوز
یک جسم نسوز کامل و تمام عیاری باید از مواد و عناصری ترکیب شده باشد که در آنها چندی از خواص زیرین نهفته باشد:
۱) مقاومت و ایستادگی در برابر آتش و گرمای فوق‌العاده
۲) مقاومت در برابر فشار مواد گداخته چه فلزی و چه غیر فلزی
۳) مقاومت در برابر اثرات خورندگی و تباه کننده Carrsion سرباره‌های گداخته
۴) عایق بودن در مقابل گرما و جریان نیروی برق
۵) فرتوت نشدن هنگام تغییرات ناگهانی درجات گرما. به‌عبارت دیگر مقاومت در برابر تغییرات آنی گرما، سرد شدن و گرم شدن.
۶) داشتن انبساط و انقباض نسبتاً ثابت هنگام گرم شدن مجدد.
۷) استحکام و استقامت مکانیکی و مقاومت در برابر فرسایش و خراش.
البته چون نمی‌هٔوان تمام خواص نامبرده در بالا را در یک ماده به‌خصوص پیدا کرد لذا برحسب موارد مختلف استعمال موادنسوز، دارا بودن چند خاصیت را باید ملاک قرار داد و از کلیه خواص موجوده در ماده معدل گرفت یا وجود و عدم خواص مختلف را با یکدیگر سنجید.
موادنسوز طبیعی که در قشر زمین یافت می‌شوند و یا به‌طور مصنوعی می‌سازند زیادند ولی آنها را به سه دسته تقسیم نموده‌اند:
۱) مواد نسوز اسیدی
۲) مواد نسوز خنثی
۳) مواد نسوز قلیائی
● آجرهای سیلیسی
آجرهای نسوز سیلیسی از موادی ساخته می‌وشند که عنصر مهم آنها سیلیس Sio۲ بوده و از کوارتز و ماسه سنگ متلاشی شده بدست آمده است چون کوارتز از خود خاصت چسبندگی ندارد لذا پس از تهیه نمودن مواد سیلیسی و خرد کردن، آنها را با ۲% اکسید کلسیم (آهک) و یا قدری خاک رس خوب مخلوط کرده و پس از عجین کردن قالب زده و باشکال مختلف در می‌آورند. سپس آجرها راباید بتدریج در هوای گرمی خشک کرد و پس از خشک کردن در کوره‌های مخصوص آجرپزی تا ۱۷۰۰ درجه سانتی‌گراد گرما داد تا اینکه کاملاً پخته شوند و یک جسم سخت و شیشه مانندی بدست آید [۵۴].

۵۴ ـ اصول گداز و استخراج فلزات ـ دکتر یگانه حائری

منبع : مطالب ارسال شده