یکشنبه, ۱۴ بهمن, ۱۴۰۳ / 2 February, 2025
مجله ویستا
نگاهی به الگوبرداری های سینمایی فریدون جیرانی
اگر بخواهیم به همین ترتیب شخصیت ها، فضاها و داستان های جیرانی را با مابه ازای خارجی شان مقایسه كنیم به فهرست بلند و بالایی می رسیم، كه مرور آن سرگرم كننده و آموزنده است. از این لحاظ فیلم های جیرانی هر كدام به یك معما می مانند، كه می توان درباره هر لحظه آن ها فكر كرد و با یافتن مشابهت های بصری و معنایی فیلم با نمونه های مشابه خارجی اش، راز معما را گشود.
داستان «آب و آتش» جیرانی نیز شباهت زیادی به داستان فیلم«بانوی مرموز» (رابرت سیود وماك) دارد. در آن جا هم با نویسنده ای مواجهیم كه شبی با همسرش جدل می كند، از خانه بیرون می رود و با زنی آشنا می شود و صبح می فهمد كه همسرش به قتل رسیده و ... تنها تفاوت روایت«آب و آتش» با این فیلم در این است كه در آن جا متهم به زندان می افتد و یك شخصیت دیگر به دنبال قاتل می گردد. اما در «آب و آتش» خود قهرمان داستان جستجوگر شاهد فیلم است.
جیرانی در جدیدترین فیلمش «پارك وی» نیز همین رویه را ادامه داده است. به گفته خود وی «پارك وی» فیلمی است متعلق به ژانر وحشت و قرار است با رعایت قواعد این ژانر، برای مخاطبانش لحظاتی وحشت آفرین و دلهره آور خلق كند. باز هم می توان رد پای بسیاری از فیلم ها را در جدیدترین ساخته جیرانی پیدا كرد. سكانسی شبیه به صحنه تبر خوردن پدر«رها» به دست «كوهیار» پیش از این در فیلم «درخشش» استنلی كوبریك به تصویر كشیده شده است. در ادامه حل معمای «پارك وی» می توان به چند فیلم دیگر هم اشاره كرد كه یكی از آنها فیلم «رویاپردازان» Dreamersبرتولوچی است.
در هر دو فیلم یك نفر غریبه وارد خانه ای می شود، كه در آن روابط نامتعارفی بین اعضای خانه حكم فرماست. در «رویاپردازان» خواهر و برادر فیلم برای رسیدن به طبقه بالای خانه شان با هم مسابقه می گذارند و مسیر پله ها را می دوند. (صحنه دویدن كوهیار و رها را در محضر ازدواج و دور استخر به یاد آورید). این دویدن یك بار دیگر نیز در«رویا پردازان» تكرار می شود؛ در سكانسی كه خواهر و برادر به همراه«ماتیو» به موزه «لوور» می روند و تصمیم می گیرند با دویدن در محوطه موزه ركورد شكنی كنند. علاقه افراطی شخصیت های داستان به سینما و تئاتر از دیگر مولفه های مشترك این دو فیلم است. در «پارك وی» كوهیار عاشق فیلم «داستان عشق» است و رها، شیفته بازیگری در تئاتر. در «رویا پردازان» نیز رابطه شخصیت های اصلی فیلم بر اساس علاقه مشترك آن ها به سینما شكل می گیرد. در هر دو فیلم این علاقه و دلبستگی به یكی از وجوه شخصیتی قهرمانان داستان بدل می شود، چرا كه همه آن ها كاراكترهایی هستند كه در توهمات و خیالاتشان زندگی می كنند و توان درك و لمس مسائل واقعی زندگی را ندارند.
بازی معماگونه با این فیلم و خیلی از فیلم های دیگر می تواند ادامه پیدا كند. فیلم های دیگری كه احتمالا زمانی جیرانی آنها را دیده و بعد خواسته یا ناخواسته از آن ها در آثارش تاثیر گرفته است. جیرانی از «قرمز» تا «پارك وی» همواره به آثار مورد علاقه اش وفادار مانده و سعی كرده بخشی از آن ها را، در فیلم هایش بازسازی كند. اما حجم این الگوبرداری ها در «پارك وی» به اوج خود رسیده است و فیلم ساز در «پارك وی» آن قدر به فضای فیلم های محبوب و مورد علاقه اش نزدیك شده، كه به اصالت اثر خود ضربه زده و فیلم بدل به معجونی از آثار ژانر وحشت شده است.
فیلم هایی كه پیش از این در سینمای ایران، با رعایت قواعد ژانر وحشت ساخته شده اند تا اندازه ای حال و هوای ایرانی خود را حفظ كرده اند. در فیلم« شب بیست و نهم» (حمید رخشانی) خط اصلی داستان، بر مبنای باورهای سنتی ایرانی طراحی شده و تكیه روایت بر آیین های مذهبی است. فیلم«خوابگاه دختران» نیز با نمایاندن مشكلات دانشجویان دختر یك دانشگاه دورافتاده واجد این ویژگی است. اما در «پارك وی» به دلیل حجم بالای الگوبرداری های انجام شده، هیچ نشانی از مولفه های بومی و ایرانی پیدا نمی شود. (البته به جز انتخاب نام «مشرقی» و گنجاندن ترانه لالایی). در «پارك وی» با شخصیت هایی مواجهیم كه به كافی شاپ می روند، در خلاف جهت اتوبان ویراژ می دهند، فال قهوه می گیرند، فیلم های خارجی می بینند و نمایش نامه های خارجی را اجرا می كنند و ...
«پارك وی» بر خلاف نامش، تصویری از تهران امروز به تماشاگرش ارائه نمی كند. جیرانی در این فیلم داستانی را روایت می كند كه به دلیل جنس فضاسازی ها و كنش های شخصیت های داستانش، در هر نقطه دیگری غیر از شهر تهران می تواند اتفاق بیفتد. در واقع جیرانی این بار نتوانسته عناصر مورد علاقه اش را- كه مشابه خارجی هم دارند- در قالب لحن و زبان سینمایی خودش بریزد . از همین رو «پارك وی» فضای نامتعارف و غیرقابل باوری دارد وحال و هوای ایرانی و شرقی آن از بین رفته است.
منبع : فیلم‌نگار
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست