منابع نوسانات اقتصادی در ایران

در این مقاله، تعامل میان بخش پولی و حقیقی در اقتصاد ایران، مبتنی بر مفاهیم برون زایی در یک دستگاه هم انباشته کننده ساختاری (SCVAR) مورد مطالعه قرار می گیرد. چارچوب ساختار بلندمدّت در بخشهای تقاضا و عرضه و بخش خارجی، براساس تئوری های اقتصادی و ادبیات تجربی SCVAR تعیین شده است. رابطه تعادلی بلندمدّت در طرف تقاضا مبتنی بر الگوی IS/LM تصریح می‌شود. در بخش خارجی، عوامل تعیین کننده نرخ حقیقی ارز در بلندمدت، بر اساس تعادل بازار ارز استخراج می‌گردد. انحراف از روابط بلند مدّت مذکور، بازخورهایی را روی تولید و سایر متغیرهای اسمی ایجاد می کنند که مبنای اصلی تجزیه و تحلیل های ما را در راستای تعیین آثار متقابل متغیرهای حقیقی و اسمی شکل می‌دهد. نتایج حاصل از تحلیلهای برون زایی (ضعیف، قوی و نسبی) دلالت بر آن دارد که الگوی IS/LM یا "ماندل فلمینگ" با محدودیتهای زیادی برای درک نوسانات اقتصادی در ایران رو به رو است. تکانه های طرف عرضه، مانند تغییرات واردات، بهره وری و اصلاحات ساختاری، نقش اساسی را در نوسانات اقتصادی ایران در کوتاه مدت و بلندمدّت ایفا کرده اند. تولید و واردات، دریافت کننده اولین تکانه خارجی به روابط تعادلی بلند مدّت هستند. انحراف از روابط مذکور از طریق جملات تصحیح خطا، علّت گرنجری سایر متغیرهای دستگاه می باشند؛ با توجّه به استراتژی رشد درون نگر، آسیب پذیری شدید اقتصادی کشور، بی ثباتی های کلان اقتصادی و وابستگی شدید رشد اقتصادی به درآمد نفتی و واردات، نتایج حاصله دور از انتظار نمی باشند؛ لذا تولید و واردات برونزاترین متغیر دستگاه محسوب شده، سیاستهای همراه کننده پولی و به دنبال آن تعدیل متغیرهای اسمی مانند قیمت و نرخ ارز، تعادل را به دستگاه باز می گردانند. در چنین سناریویی، سهم بالایی از تولید حقیقی و واردات به طور برونزا تعیین شده و سایر متغیرهای دستگاه، بار تعدیل کوتاه مدت را در نسبتهای مختلف برای همراهی کردن تکانه های حقیقی بر عهده می گیرند. به نظر می رسد که نتایج مذکور، با شکل ضعیف الگوی ادوار تجاری حقیقی سازگارتر است.

حمید ابریشمی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی