زنان در عرصه اشتغال

یک زمانی تا قضیه کار کردن زن‌ها مطرح می‌شد رگ‌های گردن می‌زد بالا، سینه‌ها سپر می‌شد و سبیل‌ها بیشتر از هر زمانی خودنمایی می‌کرد و صدایی بم و خشن بلند می‌شد که «چه معنی داره زن بیرون از خونه کار کند؟ پس کی خونه رو اداره کنه؟»
اما زمان گذشت و گذشت، زندگی سرعت گرفت تا آنجا که کم‌کم کسی نمی‌توانست پا به پایش حرکت کند، روزگار تغییر کرد و جامعه جایگاه حضور بانوان را بیشتر از قبل درک کرد و نیاز خود را به حضور آنها در عرصه‌های مختلف دربرگرفت و دوباره همان قضیه قدیمی تکرار شد ولی این‌بار جواب حساب شده‌تری به این مساله داده شد.
زن‌ها اگر برنامه‌ریزی درستی داشته باشند می‌توانند علاوه بر اداره امور منزل به کار بیرون از خانه هم بپردازند و به مردان خود کمک کنند تا از زندگی عقب نمانند و پس از چندی اشتغال را یکی از حقوق خود دانستند.اگرچه در بسیاری از نقاط جهان به بهانه‌های مختلف سعی در زایل کردن این حق دارند اما در بسیاری از کشورها، طی چند دهه اخیر حرکت به سوی توجه کافی به موقعیت و وضعیت زنان آغاز شده است و این قشر از جامعه شاهد کاهش محدودیت‌های اجتماعی و تبعیض شغلی و اقتصادی خود هستند.
● وضعیت اشتغال زنان در ایران
ایرانی‌ها از نظر نگاه مثبت به فعالیت‌های اقتصادی زنان در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا در رتبه نخست قرار دارند. به‌طوری که طراز ایرانی‌ها در شاخص تاثیر کار زنان در خارج از خانه ۲۳/۴ اعلام شده است که بیشترین رقم در سطح خاورمیانه و شمال آفریقاست. متوسط نمره منطقه اروپا و آسیای مرکزی در شاخص تایید کار زنان در خارج از خانه نیز ۳۱/۴ اعلام شده است. به‌طور کلی تعداد زنان ایرانی که در بازار کار فعالیت دارند به نسبت جمعیت خود بالاترین رقم را در سطح منطقه به خود اختصاص داده است و از کل جمعیت زنان ایرانی ۳۸ درصد وارد بازار کار شده‌اند.اشتغال یکی از مظاهر حضور زن در جامعه است. نیاز به نیروی کار متخصص و تحصیلکرده، درآمد اقتصادی، بالا بردن سطح فرهنگ، کمک به اجتماع و... را می‌توان از دلایل رو آوردن زنان به شغل دانست.
در اسلام زن هم مانند مرد مالک اموال شخصی‌اش شناخته شده و حضور اقتصادی زن، در صورت رعایت شرایط و وجود توافق بین زن و مرد پذیرفته شده است.کار زنان در خارج از منزل در کنار مسائلی همچون مشکلاتی در انجام امور منزل، ایجاد خلل در تربیت فرزند و عدم برقراری کامل آرامش در خانواده آثار مثبتی همچون جلوگیری از فقر، بالابردن اعتماد به نفس، کاهش ترس از آینده، تبادل علم و آگاهی و تعامل اجتماعی و... را در پی نیز خواهد داشت.
● وضعیت اشتغال زنان در جهان
زنان این نیروی عظیم که انواع مختلف کارها را چه به‌طور رسمی و چه غیررسمی انجام می‌دهند چنانچه به استعدادهای بالقوه آنان توجه شود یکی از عوامل پیشرفت برای کشورهای در حال توسعه خواهند بود. رشد اشتغال زنان از جنگ جهانی دوم با گسترش مشاغل خدماتی ارتباط نزدیکی داشته است.
به‌طور کلی زنان به دلایلی چند اشتیاق بیشتری به کار کردن نشان داده‌اند. عوامل اقتصادی معمولاً مهم‌ترین است.
زنان برای جبران کمبود درآمد خانواده و بالا بردن قدرت خرید خانواده برای کسب نوعی آزادی فردی، استقلال و یا به عنوان ایمنی برای آینده خود و یا خانواده‌شان یا حضور فعال در اجتماع کار می‌کنند در این میان جهانی شدن اقتصاد فرصت بی‌بدیلی برای زنان جهان بود تا بتوانند از این مقوله وضعیت خود را در سطح جهان ارتقا داده و بسیاری از محدودیت‌های موجود در جهان را که مانع بالندگی آنها شده بود، به وادی نیستی رهنمون سازند و باید گفت زنان جهان تاکنون نیز با توسعه روند جهانی‌شدن به گونه‌ای هوشیارانه از این فرصت استفاده کرده و با همان سرعت به توسعه حضور خود در بخش‌های گوناگون اقتصاد جهان پرداخته‌اند.
تقریبا در سراسر جهان، زنان ساعات طولانی‌تری را با دستمزدهای کمتر در مقایسه با مردان در مشاغل مشابه کار می‌کنند. در کشورهای توسعه‌یافته، زنان دست‌کم در هفته ۲ تا ۱۰ ساعت بیشتر از مردان کار می‌کنند.زنان در ایتالیا ۲۸درصد، اتریش ۱۲درصد، فرانسه ۱۱درصد و ژاپن ۷درصد بیشتر از مردان کار می‌کنند. در ژاپن در مشاغلی که پرداختی به آنان تعلق نمی‌گیرد، سهم زنان ۹ برابر سهم مردان است.
آمار نشان می‌دهد که در آمریکا طی یک دوره ۳۰ ساله زنان همواره ۶۰ سنت در برابر هر دلاری که مردان کسب کرده‌اند، به‌دست آورده‌اند، هرچند این آمار اخیرا به حدود ۷۵ سنت ترقی کرده است.در حال حاضر بیش از یک‌سوم نیروی کار دنیا را زنان تشکیل می‌دهند و تقریبا ۷۰ درصد غذای قاره آفریقا توسط زنان تولید می‌شود اما به‌طور کلی زنان در یک‌سری از مشاغل سنتی محدود متمرکز شده‌اند و به عبارت دیگر مشاغلی محدود برای آنها باقی مانده است که خیلی از آنها فناوری بالایی را نمی‌طلبد و اکثر آنها با پرداخت‌های پایینی به آنها واگذار می‌شود.
طبق گزارش سازمان بین‌المللی کار (ILO) به‌هرحال به موازات صنعتی‌شدن کشورها، تعداد بیشتری از زنان صاحب موقعیت‌های شغلی بیشتری شده‌اند.
کشورهای آفریقایی در گزارش‌های خود از برخی آمارهای بالا در مورد سهم مشارکت بانوان از نیروی کار فعالشان یاد می‌کنند اما کارهایی که معمولا به فعالیت‌های کشاورزی که تامین‌کننده منابع غذایی به‌حساب می‌آیند، مربوط می‌شوند.
بانک توسعه و بازسازی جهانی یک طرح آموزشی بنیانی را که مورد نیاز زنان و مردان در ملل و جوامع در حال توسعه است، تعریف و تعیین کرده است.
این طرح، شامل اجرای سوادآموزی کاربردی، آموزش برخی از مهارت‌های حرفه‌ای مطرح و مورد نیاز، برنامه‌های مربوط به سلامت خانواده و کودکان، برنامه‌های غذایی و بهداشتی و ارائه دانش لازم برای مشارکت در امور شهرنشینی است.
در بسیاری از کشورها، پیشرفت‌هایی در جهت توسعه و گسترش فرصت‌های شغلی برای زنان در حال تکوین است اما با این حال هنوز نتوانسته‌اند به اموری چون تحصیلات رایگان، برنامه‌های آموزشی ـ فرهنگی دست یافته و یا از وام‌ها و کمک‌های مالی بلاعوض به‌طور برابر بهره‌مند شوند، به‌ویژه در مناطقی که نیاز به ایجاد یک نظام اقتصادی با ساختار و بنیان ملی باشد.

نازنین احمدی

منبع : روزنامه تهران امروز