بازار وب سرویس‌ها؛ پررونق و پریشان‌

شاید قبلا درباره وب سرویس‌ها در رسانه‌های دیگر مطالبی خوانده باشید. این روزها كه بحث وب۲ هنوز داغ است و سرویس‌های آنلاین تحت وب به عنوان یكی از اركان آن مطرح می‌شوند، وب‌سرویس‌ها و معماری نرم‌افزاری مبتنی بر سرویس (SOA) بار دیگر در مركز توجه رسانه‌های دنیا قرارگرفته‌اند. از آن‌جایی‌كه بهتر است گاهگاهی بر وضعیت بازار و صنعت وب سرویس‌ها مروری داشته باشیم، تصمیم گرفتم این ماه در این زمینه شما را از دو خبر، یكی تا حدودی خوب و دیگری تا حدودی بد مطلع سازم.
▪ خبر بد
خبر بد این است كه موسسه تحقیقاتی گارتنر می‌گوید: رقابت‌ها بر سر تعیین استانداردهای نرم‌افزاری در زمینه وب سرویس‌ها موجب تشویش و نگرانی برنامه‌نویسان شده است و این جدال‌هایِ به‌قول گارتنر <سیاسی> به صنعت وب سرویس آسیب می‌زند. به اعتقاد این شركت تحقیقاتی، ائتلاف‌ها و سیاست‌بازی‌های تولیدكنندگان و فروشندگان عمده نرم‌افزار در جهان، در این زمینه به جای این‌كه فرایند توسعه وب سرویس‌ها را آسان كند، موجب سردرگمی برنامه‌نویسان شده و این عرصه را با پیچیدگی‌های غیرضروری مواجه ساخته‌است.
علا‌وه بر گارتنر اكنون گروه زیادی از منتقدان می‌گویند صنعت وب سرویس از وعده اولیه خود كه عبارت بود از پیوند دادن سیستم‌ها و پلتفرم‌های متفاوت و ناهمگون به تدریج دور می‌شود.
در حال حاضر در صنعت وب سرویس دو جبهه رقیب وجود دارد: در جبهه قوی‌تر، مایكروسافت، آی‌بی‌ام، BEA Systems ،SAP و دیگر شركت‌های همسو قراردارند و در جبهه دوم، سان، اوراكل و هم‌پیمانان این دو حضور دارند.
علت اصلی به وجود آمدن این دو دستگی (و در بعضی موارد چند دستگی) رقابت‌های ملال‌آور شركت‌های تجاری بر سر تعیین استانداردهای نرم‌افزاری است. البته نفس رقابت میان شركت‌ها اصولا خوب است، ولی وقتی پای این رقابت‌ها به عرصه تعیین استانداردها می‌رسد، معمولا نتایج ناخوشایندی به همراه دارد. این شركت‌ها گاه با دلایل منطقی و گاه با دلایل سست و یكجانبه می‌كوشند استانداردها و قواعد تعریف شده دلخواه خود را به كمك رایزنی‌ها، چانه‌زنی‌ها و ائتلاف‌های اقتصادی متعدد به صنعت تحمیل كنند تا از این طریق بستری برای موفقیت محصولات و دستاوردهای بعدی خود بسازند.
نمونه‌ای از مناقشه در عرصه وب‌سرویس، موضوع مطرح شدن WS-Addressing در WSDL۲.۰ است. استاندارد WSDL۲.۰ كه ستون فقرات معماری وب‌سرویس محسوب می‌شود، از سوی كنسرسیوم جهانی وبت (W۳C) دوین شده است. اما از یك سال پیش كه این موسسه به پیشنهاد جبهه مایكروسافت و آی‌بی‌ام،
مشخصه ‌WS-Addressing را در WSDL گنجانده است، صدای جبهه رقیب درآمده است.
در این میان توضیح كنسرسیوم نیز نتوانسته است دردی را دوا كند. برعكس بر ابهامات موجود افزوده است. مثلا فلیپ لگارت، یكی از مدیران W۳C گفته است: < WS-Addressing برای پیاده‌سازی WSDL ۲.۰ ضروری نیست و از نظر تكنیكی لازم نیست WS-Addressing از WSDL۲.۰ پپشتیبانی كند، اما این مشخصه را به این دلیل گنجاندیم كه WS-Addressing جزء بنیادین معماری وب‌سرویس‌ها محسوب می‌شود.> به این ترتیب معلوم نمی‌شود كه بالاخره كنسرسیوم وب از این مشخصه دفاع می‌كند و یا صرفا آن را پیشنهاد كرده است.
▪ خبر خوب‌
اما خبر خوب را از IDC بشنوید كه به‌رغم همه این اختلافات تكنیكی، صنعتی و تجاری، پیش‌بینی می‌كند رشد صنعت وب‌سرویس تا سال ۲۰۰۹ به اوج خود خواهد رسید. بر اساس گزارش IDC اكنون توجه اولیه صنعت از چگونگی تولید نرم‌افزارهای مبتنی بر وب سرویس به سمت كاربردی كردن این معماری، بلوغ سیستم‌ها و مقولاتی همچون امنیت، مدیریت، تبادل پیام‌های سیستمی (Messaging)، مدیریت رویدادها (Event Processing)، و یكپارچه‌سازی و تركیب چند ماجول نرم‌افزاری از جنس وب سرویس برای ساختن یك راهكار جامع تر معطوف شده است.
برآورد IDC حاكی است در سال ۲۰۰۴ حدود ۳‌/‌۲‌میلیارد دلار صرف توسعه و پیاده‌سازی وب‌سرویس‌ها شده است و پیش‌بینی می‌شود این رقم تا سال ۲۰۰۹ به ۹‌/‌۱۴ میلیارد دلار خواهد رسید. یك كارشناس IDC در توضیح دلایل رونق بازار وب سرویس‌ها و رویكرد صنعت به این سمت، گرایش مصرف‌كنندگان و مشتریان بزرگ صنعت نرم‌افزار به یكپارچه‌سازی سیستم‌هایشان از طریق راهكار وب سرویس را عنوان می‌كند.
به بیان ساده‌تر، در حالی كه مناقشات صنعتی و تجاری میان توسعه دهندگان وب‌سرویس موجب نگرانی برنامه‌نویسان شده است، اثرات روانی این نظریه كه استفاده از معماری وب‌سرویس به یكپارچه‌سازی سیستم‌های ناهمگون كمك می‌كند و هزینه‌های استفاده از IT در سازمان‌ها را كاهش می‌دهد، همچنان موجب گرایش روزافزون مصرف‌كنندگان به سمت معماری وب سرویس شده است.
گزارش IDC چندین عامل را در كاهش هزینه به‌كارگیری وب سرویس‌ها از سوی مشتری موثرتر می‌داند: یكی از این عوامل، همان استانداردهای وب سرویس‌ است كه قبلا‌ً به آن اشاره كردم. ارتقاء مهارت‌ نیروی انسانی مرتبط با ساخت و استفاده از وب سرویس، ادامه روند یكپارچه‌سازی سیستم‌ها از سوی سازنده نرم‌افزار، فشار قیمت‌ها و تغییرجهت مدل‌های صدور مجوز نرم‌افزار (لایسنس) از دیگر جهت‌گیری‌هایی است كه این گزارش برمی‌شمارد.
گزارش IDC نشان می‌دهد كه عامل افزایش قیمت‌ها مشتریان صنعت نرم‌افزار را به استفاده از راهكارهایی ترغیب كرده است كه همچون وب‌سرویس‌ها می‌توانند امكان استفاده از سیستم‌های موجود یا قدیمی را در هماهنگی با سیستم‌های جدیدتر یا سیستم‌هایی كه اساساً روی پلتفرم دیگری بنا شده‌اند فراهم سازد.
وب‌سرویس‌ها مصرف‌كنندگان را نیز از خرید یك بسته كامل نرم‌افزاری گرانقیمت كه فقط به بخش كوچكی از قابلیت‌های آن نیاز دارند، بی‌نیاز می‌كند؛ زیرا بسیاری از شركت‌های نرم‌افزاری می‌توانند قابلیت‌های پردازشی این نرم‌افزارها را به صورت سرویس‌های آنلاین به مشتریان كرایه بدهند. بنابراین اگر توسعه‌دهندگان اصلی این صنعت با هم كنار بیایند، آینده درخشانی در انتظار آن خواهد بود.

‌‌بهروز نوعی‌پور‌

منبع : ماهنامه شبکه