ایوان مهیب - Ivan The Terrible

سال تولید : ۱۹۴۴
کشور تولیدکننده : ۱۹۴۴ (قسمت اول) و ۱۹۴۵/۴۸ (قمست دوم) ـ شوروی
محصول : (سرگئی ایزنشتاین).
کارگردان : ایزنشتاین
فیلمنامه‌نویس : ایزنشتاین
فیلمبردار : ادوارد تیسه و آندری موسکوین.
آهنگساز(موسیقی متن) : سرگئی پروکوفی‌یف.
هنرپیشگان : نیکلای چرکاسوف، لودمیلا تسه‌لیکوفسکایا، میخائیل ژاروف، فسیه‌والات پودوفکین، سرافیما بیرما، اریک پیری‌یف، پ. ماسالکسی، کولیچف، پیوتر کادوچنیکوف و میخائیل نازوانوف.
نوع فیلم : سیاه و سفید، ۱۰۰ دقیقه. (قسمت اول)، سیاه و سفید و رنگی، ۸۸ دقیقه. (قسمت دوم)


تاجگذاری "ایوان" (چرکاسوف)، تزار جوان، در هفده سالگی و مشکلاتی که برای حفظ قدرت در قابله با اشراف و عمه‌اش (ببرما) باید از پیش پا بردارد: عروسی "ایوان" با "آناستازیا" (تسه‌لیکوفسکایا) و پیروزی بر طغیانی که به تحریک دشمنان صورت گرفته است / بیماری شدید "ایوان" که بسیاری را به امید مرگ زودرس از دور و برش می‌پراکند / گرفته شدن قدرت از "ایوان" / پراکنده شدن آخرین وفاداران "ایوان"، پس از این‌که عمه‌اش، "آناستازیا" را مسموم می‌کند / عزلت گزیدن "ایوان" در گوشه‌ای و آمدن مردم به تبعید گاهش و در خواست از او برای بازتشگت به اریکه قدرت / تشکیل حکومتی بر پایه ترور و وحشت، به‌علت خاطرات تلخ گذشته و خیانت‌های اطرافیان "ایوان".
٭ در گیرودار جنگ جهانی دوم و سل فیلم‌های تبلیغاتی شوروی که وقف شرح فواید زندگی تزارها، سرداران و بزرگان ملی می‌شد (بلافاصله پس از صلح البته این شخصیت‌ها بدنامی قبلی را دوباره باز یافتند)، ایوان مهیب به‌سختی و طی سال‌ها کار ساخته شد. قسمت اول فیلم که در همان زمان جنگ به نمایش در می‌آید، با موفقیت روبه‌رو می‌شود وجایزه‌ای مخصوص و دولتی نیز نصیبش می‌گردد. اما همزمان به پایان تدوین قسمت دوم، هنگامی که ایزنشتاین بر اثر حمله قلبی از کار افتاده است، انتقادهای تند کمیته مرکزی به ایزنشتاین و ایوان مهیب آغاز می‌شود. تا آن‌جا که سال‌ها (تا سال ۱۹۵۸، ده‌ سال پس از مرگ ایزنشتاین) در انبارها خاک می‌خورد تا امکان نمایش بیاید. ایوان مهیب، هالیوودی‌ترین فیلم ایزنشتاین است. اما، در عین حال استاد تدوین دیالکتیکی فیلم‌های صامتش را به زیبائی شناسی‌های داخل صحنه‌ها / داخل نماها منتقل می‌کند. فیلم را تبدیل می‌کند به تابلو / شمایل‌هائی از واقعیت پرداخته شده که حالا قرار است با دیدن آن‌ها، استعاره تماشاگر لحظه‌ای از تلاش و جست‌وجو و تفکر باز نماند. به قول ژاک ریوت، منتقد و فیلم‌ساز نامدار فرانسوی، در ایوان مهیب زیبائی‌شناسی جایگزین استعاره می‌شود. این کیفیت استعاری شاید بهترین تضمین برای بقایش (در پانتئون استادان سینما) باشد.... ایزنشتاین از طرف دیگر تمامی "قابلیت‌هنری" خود را بر قلمروی استعاره به قمار گذاشت و داوطلبانه همه عوامل تصویری فیلم‌هایش را تسلیم انتزاغ مطلق کرد.