سهروردی و امروز ما

ما گاه عادت داریم اشخاص را بی‌آنکه بفهمیم چرا، ستایش کنیم. این عادت بسیار بدی است.
اما این مسئله به‌گونه‌ای در فرهنگ ما جا افتاده که جز این کار دیگری بلد نیستیم. در بزرگداشت و ستایش متفکرانمان آنچه اهمیت دارد طرح نظریات ایشان در سطح جهانی است که البته ما را جلوتر می‌برد.
درباره سهروردی هم همین‌طور است. مرتب بر طبل می‌کوبند که سهروردی بزرگ است؛ اما مهم این است که سهروردی چه کمکی می‌تواند به ما بکند. شاید در گذشته بزرگ کردن سهروردی، عملی با پشتوانه سیاسی برای یافتن پایگاه فرهنگی برای ایران بود. ولی من در جایی تمام این مسائل را نقد کردم و سپس با ابن‌سینا مقایسه کردم، بنابراین نکته قابل‌توجه در مورد سهروردی این است که وقتی او می‌گوید جهان از نور است باید پرسیده شود این مسئله در فهم آب و آتش و زمین چه کمکی به افراد می‌کند، تفاوت این که سهروردی می‌گوید جهان از نور است با فرد دیگری که می‌گوید جهان از فلز است در چیست و کدام نظر به افراد بیشتر یاری می‌رساند.
ما باید از خود بپرسیم سهروردی بزرگ، برای سیاست، زندگی، آینده، جامعه و پژوهش ما چه رهنمودی دارد.
پس اگر سهروردی حرفی دارد باید آن سخن را به جامعه، مدرسه، مردم و غرب منتقل کنیم و در این راه نباید با هزینه‌ها بازی شود. مثلاً ما در فوتبال سرمایه‌گذاری می‌کنیم، مسائل مهمش را بررسی می‌کنیم درحالی که در علوم انسانی مخصوصاً در فلسفه سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی نداریم.
وقتی صحبت از بزرگداشتی برای یک فیلسوف می شود و روزی را به نام او می‌نامیم باید میزان پیشرفتمان را در فهم و ارائه و استفاده از وی بررسی کنیم البته این بدان‌معنی نیست که بگوییم سهروردی برای زندگی ما چه دارد بلکه باید اول مسائل‌مان را مشخص کنیم مثلاً بیماری قلب و بعد ببینیم آن متفکر چقدر می‌تواند به ما پاسخ بدهد. مسائل علوم انسانی هم باید اول به‌وسیله مسئولان، نظام یابند و مهندسی شوند. مسئولان، باید مسائل را به‌دست بگیرند آن‌گاه ببینیم سهروردی برای این مسائل جوابی دارد یا خیر. اینجاست که مشخص می‌شود سهروردی با نور و ظلمتش چه مشکلی را از مشکلات ما حل می‌کند.
ولی تا مادامی که مسائل ما مشخص نیست هیچ کاری از پیش نمی‌رود. بنابراین ما در علوم انسانی برای فهم کارایی سنت موروث باید مسائل‌مان را مشخص کنیم که البته به‌محض مشخص شدن مسئله جواب ما نیز مشخص می‌شود. سخنان من به‌معنی کوچکی سهروردی نیست بلکه تأکید بر این نکته است تا مادامی که چنین عمل کنیم هیچ‌گاه نمی‌فهمیم سهروردی واقعاً بزرگ است. به‌نظر من تجلیل کردن از افراد و بزرگ کردن آنها کاری از پیش نمی‌برد.
صحیح این است که درباره همه کس، حتی در مورد خود من، بحث و بررسی و نقد شود باید فرصتی باشد تا سخنان و نظریات افراد راجمع کنند و حاصل تلاش علمی آنها را بررسی کنند تا افراد در دو روز باقی مانده از عمر، در اصلاح و تکمیل این نظریات بکوشند، بنابراین تجلیل صرف به‌جایی نمی‌رسد.

دکتر سید یحیی یثربی

منبع : همشهری آنلاین