ایران‌خودرو در مسیر جهانی شدن

اکنون کانون توجه جهانی به تکان‌های اصلی زلزله اقتصادی در راه است و گمانه‌رنی‌ها همراه با راهکارهائی برای مقابله با شوک‌های بزرگ ارائه می‌شود.با این همه، به نظر می‌رسد آنانی می‌توانند از تحولات نامشخص آینده بدون آسیب زیاد عبور کنند که زیرساخت‌های لازم را دارا هستند.اکنون ایران نیز با چالش حساس و جدی روبه‌رو است؛ چالشی که جایگاه آینده ما را در نظام اقتصادی جهان تعیین می‌کند. در این میان گروه صنعتی جهانی شدن برداشته است که طی چندین دهه فعالیت صنعت خودرو در کشور منحصر به فرد محسوب می‌شود. در گزارشی که در پی می‌آید بخشی از مهمترین دستاوردهای اخیر این گروه صنعتی را که سالیانه بیش از ۵۲۰ هزار دستگاه خودرو سواری و ۲۵ هزار دستگاه خودرو تجاری تولید می‌کند و زنجیره‌ای متشکل از ۱۲۰۰ سازنده قطعات و مجموعه‌های خودرو را پشتیبانی می‌کند، از نظر خواهیم گذراند.گروه صنعتی ایران‌خودرو با گردش مالی نزدیک به ۶ میلیارد دلار و اشتغال مستقیم ۵۰ هزار تن کارگر و متخصص، عظیم‌ترین مجموعه صنعتی خاورمیانه به‌شمار می‌رود. گزارش زیر تنها شامل بخشی از جدیدترین فعالیت‌های به ثمر نشسته یا در دست اجراء در این مجموعه است.
موتور ملی
طراحی موتور احتراق داخلی با هدف کاهش آلودگی و سوخت و استفاده از سوخت گاز طبیعی با حق مالکیت کشور ایران، نخستین بار در سال ۱۳۸۰ در جلسه‌ای با حضور دکتر عارف معاون اول ریاست جمهوری و دکتر ابتکار ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست و نمایندگانی از وزارت صنایع، نفت و سازمان برنامه و بودجه و همچنین مهندس میرسلیم رئیس هئیت مدیره مرکز تحقیقات موتور ایران‌خودرو و مهندس محمد زالی مدیرعامل مرکز به تصویب رسید. پس از دو سال تلاش در مرکز تحقیقات موتور ایران‌خودرو برای پیدا کردن راهکار کمترین هزینه و تأمین بودجه، در دی ماه سال ۸۲، این طرح از سوی مرکز تحقیقات موتور با تغییر نام به شرکت این طرح از سوی مرکز تحقیقات موتور با تغییر نام به شرکت تحقیق، طراحی و تولید موتور ایران‌خودرو ـ ایپکو ـ به‌عنوان هسته طراحی موتور، با همکاری مرمکز توسعه محصولات جدید ایران‌خودرو، شرکت تام ایران‌خودرو، شرکت ایساکو، شرکت ساپکو و با همکاری و مسئولیت شرکت FEV آلمان با همراهی بیش از ۵۰ تأمین‌کننده داخلی و خارجی آغاز شد.این در حالی است که مقدمات کسب دانش طراحی موتور با ترتیب نیروی انسانی حین تحصیل از سال‌ها قبل با تعریف پایان‌نامه‌ها و طرح‌های تحقیقاتی و آماده‌سازی تجهیزات آزمایشگاهی موتور در شرکت ایپکو با بیش از ۱۴۰ محقق و متخصص در این امر پیگیری شده بود.هدف اصلی این طرح، دستیابی به خانواده موتور با پایه گاز طبیعی برای استفاده در خودروهای کلاس B تا E با بیشترین توان قطعات تولیدی در داخل کشور و در سطح کیفی جهانی است. پس از گذشت ۱۵ ماه از این طرح، مراحل نخست نمونه‌سازی ۵۵ موتور به پایان رسیده و سایر مراحل طرح برای تولید انبوه در حال پیگیری است. موتور ۷۷ لیتری تنفس طبیعی از این خانواده موتور، دارای ۱۶ سوپاپ و مجهز به سامانه زمانبندی متغیر (CVVT) است. خانواده موتور ملی برای عملکرد بهینه در حالت استفاده گاز طبیعی طرحی شده و بنزین به‌عنوان سوخت دوم است.
راهبردهای طرح موتور ملی
امکان استفاده از سوخت گاز طبیعی و در صورت نیاز بنزین با توجه به اینکه نخستین موتور ۱۷۰۰ سی‌سی تنفس طبیعی و پرخوران در حالت گازسوز و یکی از موتورهای برتر جهان در زمان تولید خواهد بود و هم‌خانوادگی مجموعه قوای محرکه (موتور و مجموعه انتقال قدرت) به‌عنوان یک راهبرد بلندمدت برای صنعت خودروی کشور در اجراء طرح موتور ملی مطرح بوده است.رهائی از وابستگی موتور در خودروهای داخلی، بهره‌جوئی از سرمایه‌گذاری‌های انجام شده یا در دست انجام، همخوانی سطح فن‌آوری قطعات این خانواده موتور با سرمایه‌گذاری و سیاست‌گذاری‌های داخلی کشور از دیگر راهبردهای طرح بوده‌اند.صادرات موتور خودرو، انتقال دانش فنی طراحی موتور، و دستیابی به استاندارد کاهش آلایندگی به مدت ۳ سال جلوتر از استانداردهای مصوب کشور از راهبردهای مهم دیگر طرح ساخت موتور ملی هستند.
دستاوردها
موتور ملی، نخستین موتور و قوای محرکه است که به‌نام ایران و شرکت ایران‌خودرو از مرحله طراحی به تولید انبوه می‌رسد. طراحی متناسب با سیاست‌های دولت برای بهره‌گیری از گاز طبیعی، کمک به سازندگان داخلی از جنبه طراحی قطعات برای ورود به بازار صادرات موتور خودرو و کسب دانش فنی طراحی مستقل موتور در کشور از دیگر دستاوردهای این طرح است.کسب تجربه کار گروهی از طراحی تا تولید براساس فرآیندهای توسعه محصول و استفاده از مهندسی همزمان برای کاهش زمان و هزینه، دستیابی به مالکیت معنوی قوای محرکه برای ورود به بازار صادراتی و قطع وابستگی، حفظ مالکیت خودروی سمند با قوای محرکه داخلی برای استفاده در داخل و صادرات و کاهش مصرف سوخت در هر دو حالت گازسوز و بنزین‌سوز دستاوردهای اصلی طرح به‌شمار می‌روند.
اتوبوس ملی
مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌خودرو اخیراً در حکمی خطاب به مجید شیخانی مدیرعامل ایران‌خودرو دیزل دستور ساخت اتوبوس ملی را صادر کرد.اتوبوس ملی که پس از خودرو ملی سمند و تولید موتور ملی، سومین حرکت بزرگ ایران‌خودرو دیزل دستور ساخت اتوبوس ملی را صادر کرد.اتوبوس ملی که پس از خودرو ملی سمند و تولید موتور ملی، سومین حرکت بزرگ ایران‌خودرو در جهت توسعه همه جانبه صنعت خودرو و تأمین نیازهای حمل‌ونقل کشور و نیز اتخاذ سیاست‌های صادراتی به‌شمار می‌رود، نشانگر عزم این شرکت برای تأمین حداکثر منافع ملی و توان صنعتی و فنی آن است.به این ترتیب طراحی و ساخت اتوبوس ملی با استانداردهای روز، در دستور کار برنامه سال ۸۴ ایران‌خودرو و دیزل قرار گرفته است.دکتر منوچهر منطقی در حکم خود مبنی بر ساخت اتوبوس ملی در ایران‌خودرو و دیزل خواستار آن شد که این وسیله حمل‌ونقل جمعی با بیشترین حجم قطعات ساخت داخل، مطابق با استانداردهای روز دنیا و شرایط محیطی و فرهنگی کشور طراحی و ساخته شود.ایران‌خودرو دیزل یکی از بزرگترین پایگاه‌های ساخت اتوبوس در دنیا با ظرفیت سالانه شش هزار دستگاه انوع اتوبوس گازسوز و دیزلی است و با توجه به توان فنی ساخت داخل که اکنون در این شرکت وجود دارد، قادر به طراحی و عرضه اتوبوس‌ ملی مطابق نیاز کشور خواهد بود. هم‌اکنون موتور، گیربکس، اکسل و بیشتر قطعات اتوبوس‌های تولیدی ایران‌خودرو دیزل با استانداردهای بنز آلمان در داخل کشور ساخته می‌شوند و این مهمترین مزیت شرکت در سرعت بخشیدن به ساخت اتوبوس ملی خواهد بود.ایران‌خودرو دیزل با ظرفیت تولید سالانه ۲۵ هزار دستگاه انواع خودرو سنگین نظیر اتوبوس، مینی‌بوس، ون، کامیون، کامیونت و آمبولانس، بزرگترین سازنده خودروهای تجاری در منطقه خاورمیانه به‌شمار می‌رود.
پرس رباتیک
سالن‌های برش و پرش رباتیک ایران‌خودرو از بهترین و مجهزترین سالن‌های تولید در مقایسه بین خودروسازان است و می‌توان این سالن‌ها را هم‌ردیف تویوتا و بنز دانست. اخیراً در سالن پرس ۳ ایران‌خودرو از جدیدترین پرس‌ها برای ساخت قطعات بزرگ روئی بدنه خودروها که موسوم به G۲، G۱ و G۳ تا G۵ هستند، استفاده می‌شود. این پرس‌ها ساخت شرکت هیتاچی بوده و به‌دست متخصصان تام ایران‌خودرو نصب و راه‌اندازی شده‌اند.در آینده نزدیک سه خط پرس G۳ در شرکت IKID، سه خط مشابه در شرکت ایپکو و خطوط پرس پرو گرسیو در شرکت GPI نیز برای ساخت قطعات کوچکتر نیز به‌دست مهندسان شرکت تام ایران‌خودرو راه‌اندازی خواهند شد.جلوگیری از خروج ارز برای خرید قطعات بدنه خودرو اصلی‌ترین صرفه‌جوئی ارزی انجام یافته در پی اتمام این پروژه‌ها محسوب می‌شود. قطعات بدنه خودرو به‌دلیل وزن بالا، حقوق و عوارض گمرکی و همچنین ضایعات بالائی دارند که با ساخت داخل شدن این قعطات از صرف میلیاردها ریال هزینه جلوگیری خواهد شد.ایجاد خودباوری در سازندگان ایرانی پرس و قالب نیز یکی از بزرگترین دستاوردهای پروژه‌های مذکور بوده و شرکت تام ایران‌خودرو ضمن ایفاء نقش واسط میان سازندگان ایرانی و خارجی برای ایجاد توان مهندسی داخلی در زمینه ساخت پرس و قالب‌های سنگین در کشور در راستای ایجاد سالن پرس جدید، توانست صرفه‌جوئی ارزی به میزان ۷۹۰ هزار دلار نیز به ارمغان بیاورد.ربات‌های به‌کار رفته در این خطوط با حداکثر ظرفیت بار ۱۵۰ کیلوگرم از جدیدترین روش‌ها برای جابه‌جائی قطعه بین دوقالب بدون چرخش ۱۸۰ درجه بهره می‌برند که بازدهی و سرعت ساخت قطعات بدنه را در حد بسیار بالائی افزایش می‌دهند. خطوط پرس رباتیک نصب شده برای ساخت قطعات انواع خودروها قابل استفاده بوده و هم‌اکنون از این خطوط برای ساخت قطعات بدنه انواع محصولات ایران‌خودرو استفاده می‌شود.
مرکز طراحی و توسعه محصولات جدید
مرکز طراحی و توسعه، محصولات جدید به مثابه قلب و مغز ایران‌خودرو به‌طور همزمان عمل می‌کند؛ از سوئی وظیفه قلب را با پمپاژ جدیدترین ایده‌ها و ابتکارات در جهت بهبود و داخلی‌سازی محصولات موجود به سراسر گروه صنعتی ایران‌خودرو برعهده دارد و در سوی دیگر با تحقیق و نوآوری در زمینه خودروهای جدید، راه آینده و تولیدات بعدی ایران‌خودرو را تبیین می‌سازد.آخرین محصولات ارائه شده از سوی این مرکز که آن را به اختصار NPD می‌نامند سمند سریر و خودروهای آپشنال بود که با حضور سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهور اسبق به بهره‌برداری رسید.سریر
سمند سریر نتیجه‌ ایده‌ای در خصوص لوکس شدن خودرو سمند بود. این ایده با تلاش متخصصان NPD ایران‌خودرو تبدیل به خودرو سریر شد. این ایده که پیش از این با ساخت پژو ۴۰۵ لیموزین تمرین شده بود، این بار در پی مطالعه‌ای جامعه و با به‌کارگیری ایده‌ای متفاوت با کشیده‌تر کردن بدنه سمند به میزان ۳۰ سانتی‌متر در محل ستون وسط خودرو رنگ واقعیت به خود گرفت. خودرو سریر دارای موتور JP۴، و شانزده سوپاپ است و به رغم افزایش قدرت موتور این خودرو و تا میزان ۱۱۰ اسب‌بخار، میزان مصرف سوخت آن در حالت استاندارد و مناسب قرار دارد.سریر دارای حجم موتور ۱۸۰۰ سی‌سی، سیستم سوخت‌رسانی انژکتوری، گیربکس پنج دنده دستی، سیستم ترمز ABS فرمان هیدرولیک، شتاب از صفر تا صد کیلومتر ۱۲ ثانیه و ظرفیت مخزن سوخت ۷۰ لیتر است.این خودرو به‌دلیل ویژگی‌های فنی و طراحی صحیح و علمی و به روز بودن آن، یکی از خودروهای پاک در صنعت خودرو کشور است و نخستین خودرو ایرانی است که توانست استاندارد یورو ۳ را تأمین کند.سریریک خودرو چندمنظوره (تشریفاتی و خانوادگی) است که از تجهیزات و امکانات رفاهی مدرن مانند هشداردهنده سخنگو، یخچال برای سرنشینان عقب، نمایشگر دی وی دی برای سرنشینان عقب، حسگر دنده عقب، دماسنج نشان‌دهنده هوای بیرون، شارژ موبایل، در باز کن برقی صندوق عقب، سینی تاشو برای سرنشینان عقب، لامپ سقفی جلو و عقب، آئینه‌های جانبی برقی با المنت گرمکن، شیشه‌های جانبی و عقب دودی و نمای داخلی تمام چرم برخوردار است.
خودروهای آپشنال (سفارشی)
ایران‌خودرو از ابتدای تابستان سال جاری خودروهای تولیدی خود را با امکانات انتخابی مشتری نظیر تودوزی چرم، یخچال، Sun roof و رینگ آلومینیومی به بازار عرضه می‌کند. تنوع بی‌نظیر رنگ باامکان انتخاب بیست رنگ جدید، تودوزی چرم و پارچه در ۱۲ مدل و رنگ و همخوانی کامل رنگ بدنه با تودوزی، سیستم هندزفری موبایل با تکنولوژی بلوتوث و بهره‌گیری از تزئینات چوب و فلز در داخل خودرو از دیگر امکانات خودروهای سفارشی ایران‌خودرو است.پروژه تولید خودروهای سفارشی با هدف افزایش رضایت مشتریان، دستیابی به تنوع محصول و رشد و ارتقاء تکنولوژیکی محصولات در دستور کار ایران‌خودرو قرار گرفته و در نوع خود آغازگر تحولی جدید در عرضه تولیدات ایران‌خودرو است.انتخاب‌ها و سفارش‌های مشتریان بر روی خودروی سمند و تمام خودروهای خانواده پژو ۴۰۵ قابل پیاده‌سازی بوده و به دو صورت تجهیز در کارخانه و نیز در نمایندگی‌ها، در اختیار مشتریان قرار خواهد گرفت.در برنامه تجهیز سفارشی خودروهای تولیدی، سیستم کنترل سرعت خودرو یا Cruise control که یک سیستم کنترل گشتاور سرعتی با امکان تثبیت سرعت و فراهم آوردن شرایط مناسب‌تر جهت رانندگی‌های درازمدت است، بر روی خودروهای پارس سفارشی پیاده‌سازی خواهد شد.
عرضه خودروهای سفارشی، نشانه احترام و ارزشی است که ایران‌خودرو برای مشتریان خود قائل بوده و رسیدن به این سطح از طراحی و تولید، نشانگر فکر و ذهن خلاق و مبتکر صنعتگران ایرانی است که همراه با تأمین سخت‌افزار و امکانات موردنیاز محقق شده است.
کیفیت
ایران‌خودرو برای افزایش کیفیت و تیراژ تولید، خطوط جدید از جمله خطوط رباتیک را در سالن‌های رنگ، مونتاژ، پرس و بدنه‌سازی راه‌اندازی کرده است و این خطوط جدید به‌دلیل به روز بودن، سبب افزایش کیفیت تولید به میزان قابل ملاحظه‌ای شده‌اند. در همین راستا ۶۰۰ دستگاه ربات در خطوط تولید ایران‌خودرو فعال است.
بهبود کیفیت محصولات تولیدی، استفاده از فن‌آوری‌های جدید و توجه به ارتقاء کیفیت قطعات تولید داخل اهداف مهم کیفی شرکت ایران‌خودرو به‌شمار می‌روند.نکته حائزاهمیت این است که به رغم افزایش چشمگیر تیراژ تولید در سال‌های اخیر، ایران‌خورو شاهد افزایش شاخص‌های کیفی بوده است.
نمودارهای مقایسه‌ای وضعیت کیفی محصولات در سال‌های اخیر، رشد قابل‌ملاحظه‌ای را نشان می‌دهد. وضعیت کیفی محصول ۲۰۶ تولیدی ایران‌خودرو به لحاظ عملکردی در میان شش پایگاه ساخت ۲۰۶ در کشورهای مختلف جهان، رتبه نخست را دارا است که این امر از سوی شرکت پژو فرانسه نیز تأئید شده است.هر ساله پیش از آغاز سال جدید، اهداف کیفی سال آینده براساس شاخص‌های کیفی نهائی نظیر آدیت ایدرو، تعداد خودروهای متوقف شده در جاده (Break down)، آدیت عملکردی (IQF)، آدیت ظاهری (IQA)، تعداد قطعات تعویضی در هر ۱۰۰ خودرو، تعداد قطعات برگشتی در یک میلیون قطعه (PPM)، میزان هزینه‌های درخواستی پرداخت شده (Cost of Claim) تعیین می‌شوند.با اقدامات انجام شده و برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته در نحوه ایجاد تحرک در عرضه طراحی و نیز توسعه و روزآمد کردن خطوط تولید، ایران‌خودرو موفق شد در آبان ماه سال ۸۳ دو جایزه عالی ویژه روز ملی کیفیت را به خود اختصاص دهد.
صادرات
مدیرعامل گروه صنعتی ایران‌ خودرو و مهمترین برنامه سال ۸۴ این شرکت را در آغازین روز سال کاری، صادرات و بین‌المللی شدن ایران‌خودرو عنوان کرد و برای تحقق این هدف اساسی و مهم گام‌های اولیه برداشته شده است. در حال حاضر حجم صادرات خودرو در جهان ۵۰۰ میلیارد دلار است که ایران‌خودرو می‌تواند سهم مناسبی از این بازار را به خود اختصاص دهد.بازاریابی خارجی با تمرکز بر صادرات یکی از محورهای برنامه تولید ایران‌خودرو است و مطالعات بین‌المللی ایران‌خودرو نشان می‌دهد که مزیت‌های نسبی بالائی برای ورود به بازار کشورهای منطقه در این شرکت وجود دارد و باید از این مزیت‌ها به نحو مطلوبی بهره‌گیری شود.پیش‌بینی می‌شود در سال ۸۴ صادرات ایران‌خودرو جهش بزرگی کرده و ایران‌خودرو با اتکای به مزیت‌های فراوان خود، سهم مناسبی از بازار کشورهای منطقه و به‌ویژه خاورمیانه در بخش خودرو سواری، اتوبوس و قعطات خودرو به‌دست آورد.ایران‌خودرو ۴۸ کشور را به‌عنوان بازار هدف صادراتی شناسائی کرده است. در حال حاضر محصولات تولیدی ایران‌خودرو به ۳۲ کشور جهان صادر می‌شود. ایران‌خودرو آمادگی دارد که ناوگان حمل‌ونقل کشورهای مختلف را با خودروهای مناسب هر منطقه و هر کشور و همچنین با قیمت مناسب تجهیز کند.برنامه صادراتی شرکت علاوه بر پیگیری اقدام‌های اجرائی راه‌اندازی خطوط تولید سمند در کشورهای سوریه، ونزوئلا و سنگال، پیگیری تحقق قراردادهای فروش محصولات به بازارهای منطقه است. با توجه به گسترش تولید کیفی با هداف حضور گسترده در بازارهای جهانی، پیش‌بینی می‌شود حجم صادرات محصولات گروه صنعتی ایران‌خودرو طی چهار سال آینده به رقم یک میلیارد دلار برسد. ایران‌خودرو در پایان دوره برنامه ۱۰ ساله خود در سال ۱۳۹۰ شمسی قادر خواهد بود ۱۲ تا ۱۵ درصد محصولات خود را صادر کند.
ایران‌خودرو در سال ۱۴۰۰
سرفصل برنامه‌ها و چشم‌اندازهای گروه صنعتی ایران‌خودرو برای سال ۱۴۰۰ تدوین و از سوی مدیرعامل این خودروساز برتر خاورمیانه به کلیه مدیران مجموعه ابلاغ شده است.مدیرعامل ایران‌خودرو، خبر وجود چنین برنامه‌ای را برای اولین بار در دیدار سیدمحمد خاتمی رئیس‌جمهور اسبق، از ایران‌خودرو و در جریان مراسم جشن توسعه و تکامل صنعت خودرو اعلام کرده بود.منوچهر منطقی، در این خصوص گفت مرکز مطالعات استراتژیک ایران‌خودرو، از ابتدای سال ۸۴ کار تدوین برنامه ایران‌خودرو برای سال ۱۴۰۰ را تحت عنوان (ایران‌خودرو ۱۴۰۰) آغاز کرده است.به گفته مدیرعامل ایران‌خودرو، حضور قدرتمندانه محصولات ایران‌خودرو در بازارهای جهانی از عمده‌ترین سرفصل‌های این برناهم است، به‌طوری که سهم قابل توجهی از بازار جهانی را به خود اختصاص می‌دهد.از دیگر سرفصل‌های مهم این برنامه، گسترش ارتباطات ایران‌خودرو با شبکه‌ها و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی و مرکز معتبر علمی است. عرضه محصولات، متناسب با سلیقه مشتری و نیاز بازار نیز، سرفصل مهم دیگری از این برنامه است.صادرات خودرو و قطعات خودرو نیز از دیگر برنامه‌های این چشم‌انداز ۱۵ ساله ایران‌خودرو است که در دستور کار قرار گرفته است.همچنین براساس این برنامه، ایران‌خودرو و شبکه قطعه‌سازان ایرانی را به شبکه جهانی قطعه‌سازان پیوند داده و راه ورود به بازار را برای آنان هموار خواهد کرد. ارتقاء کیفی محصولات، همراه با کاهش هزینه‌های سربار و توجه خاص به مشتری، از دیگر سرفصل‌های این برنامه است که به فوریت در دستور کار قرار گرفته است.هم‌اکنون برنامه ”ایران‌خودرو ۱۴۰۰“ برای عملیاتی شدن، در اختیار مراجع ذیربط در گروه صنعتی ایران‌خودرو قرار گرفته و از کلیه مدیران و کارشناسان و کارکنان ایران‌خودرو خواسته شده است تا برای تحقیق این برنامه، بر تلاش‌های خود بیافزایند.ایران‌خودرو براساس این چشم‌انداز، می‌تواند تا پایان دهه ۹۰ شمسی به جمع پنچ خودروساز برتر جهان ملحق شود.

منبع : مجله گسترش صنعت