یکشنبه, ۵ اسفند, ۱۴۰۳ / 23 February, 2025
مجله ویستا
سوره (ق)
سوره ق با ۴۵ آیه و ۳۵۷ كلمه و ۱۴۹۴حرف، سی‌و چهارمین سوره قرآن در نزول وپنجاهمین سوره قرآن در تدوین است كه تقریبادر نیمه دوم اقامت حضرت نبی(ص) در شهر مكه‌بر وجود مقدسشان نازل شد. این سوره نیز توجه‌كافران مكه را به قدرت خداوند در حیات و ممات‌انسان و خلقت آسمان و زمین و تاریخ امتهای‌گذشته و سرانجام بشر به بهشت و جهنم جلب‌می‌كند تا آنها را به‌سوی تصدیق نبوت نبی (ص) وپذیرش توحید الهی تشویق كند و از كفر و عناد بازدارد.
● حروف مقطعه در قرآن
در ابتدای ۲۴ سوره قرآن، حرف یا حرفهایی‌از حروف الفبا آمده است كه به شكل رمز، اشاره به‌معنا و مفهومی دارد كه بر غیر نبی (ص) و اولیا الهی‌پوشیده است و از آن به حروف مقطعه تعبیرمی‌شود. حب نزول این سوره‌ها به ترتیب نزول‌در مكه و مدینه عبارتند از سوره -۱ ق -۲ ص -۳اعراف -۴ یس -۵ مریم -۶ طه -۷ شعرا -۸نمل -۹ قصص -۱۰ حجر -۱۱ لقمان -۱۲ غافر-۱۳ فصلت -۱۴ شوری -۱۵ زخرف -۱۶دخان -۱۷ جاثیه -۱۸ احقاف -۱۹ ابراهیم-۲۰ سجده -۲۱ روم -۲۲ عنكبوت كه‌سوره‌های مكی هستند و -۲۳ بقره -۲۴ رعد كه‌دو سوره مدنی هستند. بنابراین اولین سوره‌ای كه‌با یك حرف آغاز شد سوره ق است. در تعریف‌این حروف بین علما تفسیر وحدت نظر وجودندارد شماری مانند «علم الهدی» (ره) بر این‌عقیده‌اند كه اینگونه آغاز شدن سوره‌های قرآن‌با توجه به اینكه اكثر این سوره‌ها مكی است‌به‌خاطر این است كه خداوند منان به مخاطبان‌خود بفهماند كلام وحی شعر نیست چه اینكه درزمان نزول سوره قرآن بازار شعر جاهلی داغ‌بوده است و عده‌ای چنین می‌پنداشتند كه قرآن‌نیز نوعی شعر است كه سرآمد تمام اشعار است وخداوند با آغاز بعضی از سوره‌ها به این حرفهاادعای آنان را باطل كرده است.
عده‌ای دیگر آن حرفها را علائم اختصاری‌اسماء خداوند می‌دانند و عده‌ای دیگر آنها راعلائم اختصاری فعل‌ها و اسمهایی می‌دانند كه‌بین خداوند و رسولش تعریف شده است.
به هر شكل این حروف از رموز قرآن است وكسی از ترجمه آن رموز، علم یقینی ندارد.
● قدرت خلقت و اثبات خالق
گفتیم سوره‌های مكی معمولا برای اثبات‌توحید و نبوت و معاد، براساس قدرت خلقت وانذارها و بشارت‌ها است و سوره ق نیز از این‌دست سوره‌هاست كه خداوند می‌فرماید: بلكه‌كفار مكه تعجب كردند اینكه بیم دهنده‌ای ازجنس و نوع خودشان برایشان آمد و كافران‌گفتند این چیزی عجیب است آیا ما آنگاه كه‌مردیم و خاك شدیم این حلول روح (نفس) به‌جسم رجوع و بازگشتی بعید خواهد بود; یعنی بعداز پوسیده شدن بدن در خاك باز دوباره رجوعی‌خواهد بود؟ كه انسان در محضر خداوند به آنچه‌كه در دنیا گفته و انجام داده است پاسخ دهد،سپس خداوند می‌فرماید: ما می‌دانیم كه زمین تاچه اندازه از پیكر انسان را بر اثر تجزیه باكتریها وسایر موجودات از بین می‌برد اما در نزد ما كتاب‌حفیظ است كه هرگونه تغییری در آن ثبت و ضبطاست و بدن انسان در زیر خاك تنها از ماده‌ای به‌ماده‌ای دیگر تبدیل می‌شود و جسم انسان هرگزنابود به معنای عدم نمی‌شود و این سیر تغییرفیزیك انسان نیز به قدرت خداوند انجام می‌شودو خداوند بر همه چیز آگاه است و او می‌تواندبدن خاك شده انسان را دوباره به همان شكل‌اول باز گرداند و كافران حق مسلم را تكذیب‌كردند چرا كه آنان در وجدان خود می‌یابندچگونه خلق شدند و از چه وجودی به وجودانسانی رسیدهاند و اینكه از فیزیك انسانی به خاك‌یا سنگ تبدیل شوند نه تنها از قدرت خداوندخارج نیست بلكه اگر خداوند اراده كند دوباره‌آنها را به صورت انسان باز می‌گرداند تا آنان‌درباره رفتار و گفتارشان در دنیا پرسش كنند.
● خلقت آسمان و زمین و اثبات خالق
آسمان یك پدیده و معلول است و هر پدیده ومعلولی، پدید آورنده و علتی دارد. بر اساس‌همین قاعده عقلی، خداوند می‌فرماید: آیامنكران توحید و معاد به آسمان بالای‌شان‌نمی‌نگرند كه چگونه آنرا بنا كردیم و با ستارگان وسیارات آنرا زینت بخشیدیم و شكافهایی برای آن‌قرار ندادیم و همچنین آیا به زمین تامل و تفكرنمی‌كنند كه چگونه آنرا گسترانیدیم و كوههای‌استوار و بلند بر آن مستقر ساختیم و از هر زوجی‌به‌گونه‌ای با طراوت و آراسته در زمین رویاندیم‌همه این كارها برای بصیرت و یادآوری هربنده‌ای است كه خدایش را بشناسد و به سوی اوباز گردد و ما از آسمان، آب با بركتی نازل كردیم وبه وسیله آن آب، باغها و دانه‌های نباتی و درختان‌خرمای بلند بالا كه برای آن شكوفه‌های متراكم‌است برای رزق بندگان رویاندیم و به‌وسیله آب،زمین مرده را زنده كردیم و به همین شكل مامی‌توانیم شما را زنده از قبرهایتان خارج كنیم;یعنی اگر خداوند می‌تواند چنین كارهایی كه ما به‌وضوح می‌بینیم انجام دهد پس می‌تواند انسان راپس از مرگ دوباره زنده كند و این همان معاداست.
● اقوام انبیا گذشته
خداوند، تاریخ انبیا گذشته ملت‌های آنان رایاد آورد می‌شود كه چگونه اقوام گذشته باتكذیب توحید و نبوت به عذاب اجتماعی گرفتارشدند و از صفحه روزگار محو شدند.
قوم نوح كه بنی شیث و بنی قابیل بودند گفته‌هاو اخبار نوح را از آینده تكذیب كردند و اصحاب‌رس كسانی بودند كه پیامبر خود را در چاهی‌افكندند و چاه را پر از سنگ كردند و رس نام‌چاهی است كه مردم، پیامبر صاحب یاسین را درآن چاه به قتل رسانیدند. از امام باقر (ع) و امام‌صادق (ع) نقل شده است كه اولین بار همجنس‌بازی زنان را قوم رس آغاز كردند.
قوم ثمود، صالح پیامبر را تكذیب كردند و ملت‌عاد، هود پیامبر را تكذیب كردند و فرعونیان‌حضرت موسی پیامبر را نپذیرفتند و اقوام لوط كه‌خویشاوندان وی بودند و قرآن از آنها به برادرتعبیر می‌كند لوط پیامبر را تكذیب كردند وهمچنین اصحاب ایكه (ایكه به معنای بیشه و جنگل‌است) شعیب پیامبر را تكذیب كردند و قوم تبع نیزپیامبر خود را تكذیب كردند تبع لقب پادشاهان‌قدیم یمن از سلسله حمیر بود كه جمع آن را تبابعه‌گویند تاریخ آنان معلوم نیست ولی قرآن آنان رااقوامی طاغی و گناهكار معرفی می‌كند كه درثروت از اهالی مكه مرفه‌تر و برتر بودند لكن‌به‌خاطر گناهان و معصیتها عذاب شدند تمام این‌ملتها فرستادگان الهی را تكذیب كردند و به عذاب‌دردناك جمعی الهی گرفتار شدند.
● قدرت خداوند و خلق جدید
خداوند در پاسخ به انكار كافران در توجیه‌قدرت و توانایی خود می‌فرماید آیا با خلقت اول‌ما درمانده و عاجز شدیم (هرگز این‌طور نیست)بلكه كافران در شك و تردید نسبت به خلق جدیددر روز حشر و قیامت هستند و ما انسان را خلق‌كردیم و می‌شناسیم آنچه كه نفس انسان بدان‌وسوسه می‌شود و ما به انسان از رگ گردنش‌نزدیكتر هستیم آنگاه كه دو فرشته فرا گیرنده‌اقوال و اعمال انسان رفتار و گفتار انسان را ثبت‌می‌كنند یكی بر سمت راست و دیگری بر سمت‌چپ انسان نشسته است و هیچ كلامی از انسان‌تلفظ نمی‌شود مگر آنكه نزد او مراقب و نگهبانی ازطرف خداوند است و تمام رفتار و گفتار انسان راضبط می‌كند.
در دعای كمیل از حضرت علی (ع) آمده است‌كه ذات خداوند نیز و راء فرشتگان مراقب انسان‌است و اگر چیزی از رفتار و گفتار انسان برفرشتگان مخفی بماند بر خداوند پوشیده نخواهدبود; بنابراین انسان ممكن است نسبت به فرشتگان‌مخفی كاری داشته باشد ولی هرگز نمی‌تواند ازقلمرو قدرت خداوند خارج شود و خالق هر آنچه‌را با فاعلیت مختار خود بخواهد انجام می‌دهد.
● قدرت خداوند و مرگ انسان
و بی‌هوشی مرگ به حق برای انسان می‌آید واین مرگ همان چیزی است كه توی انسان درزمان حیات از آن می‌گریختی و فرار می‌كردی.انسان همواره اینگونه می‌اندیشد كه مرگ و فوت‌برای دیگری است و او با بهداشت و درمان وامنیت از مرگ گریزان است و در حالیكه چنین‌توهمی باطل است و هر كسی دیر یا زود مرگ به‌حیاتش پایان می‌دهد، اما بعد از این مردن‌خداوند از حیات دوباره انسان خبر می‌دهد ومی‌فرماید روز وعید كه در صور دمیده می‌شود هرنفسی به محشر همراه با فرشته‌ای راهبر و گواهی‌دهنده بیاید در حالی كه توی انسان در حیات دنیااز این روز غافل بود و ما پوشش تو را برداشتیم ودید تو در این روز قیامت و محشر تیز و نافذ شد وفرشته همراه انسان بدو می‌گوید: این چیزی است‌كه نزد من آماده و مهیا است یعنی نامه اعمال‌انسان برای باز خوانی رفتار و گفتار انسان درحیات دنیا به دست انسان داده می‌شود.● عاقبت معاندان
خداوند به فرشتگان همراه انسان خطاب‌می‌فرماید: بیفكنید هر كافر معاند آنكه مانع از كارخیر و متجاوز و به حدود الهی و تردید كننده درولایت توحیدی بودند. كافر كسی است كه باخداوند قدرت قاهر و خدایی دیگر را قرارمی‌دهد و از آن قدرت حساب می‌برد پس او رادر عذاب شدید و دردناك بیاندازید.
انسان علیرغم اینكه این معارف را می‌خواند ومی‌شنود، اما نسبت به عبودیت الهی كه هماناآزادگی در مقابل غیر خداست توجهی ندارد وحدود و احكام خداوند كه متضمن رعایت حقوق‌مردم است به هیچ می‌انگارد و با خیره سری وتكبر، عیب خود را با عیبجویی از دیگران جبران‌می‌كند به بدهكاری خود نسبت به خالق و خلق‌نمی‌اندیشد بلكه خود را همواره از دیگران وحتی جامعه خود طلبكار می‌داند مستكبران زیاده‌طلب كه تمام دنیا و نعمتهای آن را برای خودمی‌خواهند در آخرت با تحقیر ماموران عذاب‌الهی به جهنم سوزان جاودان افكنده می‌شوند واز آنچه در دنیا از اعمال فساد و جنایت برای خوداندوخته كردند در آخرت به عذاب دردناك سیروجودی را برای همیشه بودن بی‌پایان ادامه‌می‌دهند.
● حرف كافران هنگام سقوط به جهنم
آنگاه كه حساب رفتار و گفتار دنیوی انسان درآخرت محاسبه شد و كافران توحید محكوم به‌جهنم شدند همراه و مصاحب كافر در دنیامی‌گوید من كافر را در دنیا طاغی نساختم بلكه اودر گمراهی، بعید و پرت بوده است آنگاه خداونددر پاسخ به این مخاصمه بین كافر و همراهش‌می‌فرماید: نزد من مخاصمه نكنید من در دنیا برای‌شما رسول فرستاده بودم تا وعده‌ها و وعیدها رابیان كرده باشم و از این مرحله هستی كه آخرت‌حیات شما است با خبر باشید و قول من هرگز تغییرو تبدیل نخواهد شد و من نسبت به بندگان، ظالم وستمكار نیستم.
این گفتگوها آخرین دفاع انسان ستمكار و كافردر آستانه سقوط به جهنم است و هیچ وجود وقدرتی نمی‌تواند مانع از اجرای خواست‌خداوند شود.
● سخن جهنم
روز قیامت پایان حسابرسی در محشر و ریختن‌كافران و بدكاران در جهنم سوزناك ابدی ازسروش غیب از جهنم پرسیده می‌شود آیا سیر شدی؟ جهنم پاسخ می‌دهد آیا هیچ زیادتی‌هست یعنی باز هم جهنم، جنایتكارانی را برای‌عذاب و سوزاندن می‌خواهد و پایانی سیرپذیرندارد. نكته مهم در فهم این آیات توجه به مقوله‌عالم دیگر هستی است انسان نباید با فكر محدودخود كه تنها توانسته بعضی از عناصر مواد و یاستارگان و كهكشان‌ها را درك كند انتظار داشت‌تمام عالم هستی را درك كند در همین وضعیت‌جهان مادی بشر از درك موارد مادی عاجز است;مثلا نمی‌تواند وقوع زلزله را با پیشرفته‌ترین‌تجهیزات علمی، پیش بینی كند علیرغم‌پیشرفت‌های علمی، بشر از درمان سلول‌های‌سرطان زا عاجز است و حتی بیماری‌های عفونی‌نظیر ایدز و هپاتیت بلا درمان است.
بشر هنوز در ماده به قدرت قابل توجه نرسیده‌است تا چه رسد به اینكه درباره جهان غیرمادی وعالم متافیزیكی نظر دهد، اما با توجه به مطالعه‌تاریخ علم آیا مواردی كه در قرآن درباره جهان‌آخرت آمده است منتفی است؟ هرگز چنین‌نیست زیرا آن خدایی كه توانسته جهان مادی را بااین همه فرمول‌های پیچیده ریاضی و هماهنگ‌خلق كند هیچ منعی برای ساختن نوع دیگر ازعالم هستی ندارد و مسائلی چون سیری‌ناپذیربودن جهنم و سخن گفتن آن امری معقول و مقدورالهی است.
● بهشت
بهشت برای تقوی پیشگان نزدیك گردانیده‌شود و بهشت برای آنان دور و پرت نیست و این‌ثواب عظیم همان چیزی كه انسان بدان وعده‌داده شده بود. آنانكه به توحید و رضایت حضرت‌باری تعالی باز گشتند و نسبت به شریعت، مراقبت وحفاظت داشتند آنانكه از خداوند رحمان به‌باوری غیب خوف داشتند و با قلبی توبه كننده به‌نزدیك پروردگار آمدند.پاداش بهشت دارند.
● ندای بهشتی
ای مومنان و پرهیزكاران با سلام و تهیت داخل‌بهشت شوید این وقت روز جاودانگی شما درنعمت‌های الهی است برای مومنان هرچه‌بخواهند در بهشت هست سپس خداوندمی‌فرماید نزد ما بیشتر از آنچه تصور كنند وبخواهند هست و برای انسان مادی توصیف‌نعمت‌های بهشتی تنها با تصورهای مادی بشرممكن است; لذا لذت‌ها و نعمتهای بهشت درحد باغ‌های زیبا، نهرهای روان، همسران زیبا وباوفا و خدمتكاران متواضع و درستكار ونوشیدنیهای گوارا و خوردنیهای لذت بخش وهوای فرح بخش... برای انسان توصیف شده‌است ولی به‌طور قطع نعمتهای بهشت مافوق‌تصور انسان است.
آیا كافران كه باقدرت خویش هر چه خواستند انجام دادند از قدرت و عذاب خدائی خالق عالمیان گریزی داشتند ؟
● هلاكت پیشینیان
خداوند خطاب به رسولش با اشاره به كفار مكه‌درباره كافران پیشین می‌فرماید بسا هلاك كردیم‌پیش از آنها (كافران مكه) از اهل روزگار كه‌سخت‌تر از كافران مكه به جهت قدرت و كثرت‌بودند و با همین قدرت در شهرها و سرزمین‌ها سفرمی‌كردند و هر چه می‌خواستند با قدرتشان انجام‌می‌دادند، اما آیا از عذاب الهی برای آنان فرار وگریز بود؟ این پدیدها تذكری است برای كسی‌كه‌قلب و باطنی جهت تفكر و اندیشه داشته باشد و به‌پندها و مواعظ الهی گوش فرا دارد.
از ابن عباس نقل شده است مراد از قلب، عقل‌است و غرض از نامگذاری قلب آن است كه قلب،كانون توجه است دل دادن همان توجه داشتن‌است.
● رد ادعای یهودیان
در تفاسیر شیعه و سنی آمده است یهودیان‌حجاز كه اهل كتاب بودند می‌گفتند حق تعالی درعرض شش روز آسمان و زمین را خلق فرمود ودر روز شنبه به جهت خستگی، استراحت نمود به‌پشت بر عرش دراز كشید (شاید به همین جهت‌یهودیان شنبه را تعطیل می‌كنند) اما خداوندخطاب به پیامبر اسلام (ص) فرمود به درستی كه‌آسمان‌ها و زمین و آنچه بین آن دو است را درشش روز خلق كردیم و به ما هیچ‌گونه رنج ودرماندگی نرسید تا به سبب آن استراحت كنیم.در روایت آمده است بعد از آنكه چنین نسبتی به‌خداوند داده شد رنگ چهره مبارك رسول خدا (ص)سرخ شدسپس حق‌تعالی فرمود شكیبا باش بر آنچه آنان‌می‌گویند و قبل از طلوع و غروب خورشید با حمدو ستایش، پروردگارت را تسبیح و تقدیس كن‌همچنین در شب و پی‌آمد سجده‌ها خداوند راتسبیح گوی. در روایات از امام علی (ع) آمده‌است كه مراد از ادبار سجود دو ركعت نافله بعد ازنماز مغرب است و مراد از ادبار نجوم دو ركعت‌نماز نافله صبح است.
● هنگام قیامت
ای پیامبر گوش فرا دار روزی كه منادی ازمكان نزدیكی ندا می‌دهد روزی كه مردم صدای‌صیحه را به حق می‌شنوند آن روز، روز خروج‌مردگان از قبر است و به درستی كه، زنده می‌كنیم‌و می‌میرانیم و باز گشت به سوی ما است. روزی كه‌زمین از مردگان بشكافد و آنها بیرون آیند درحالیكه شتابان به‌سوی ندا كننده باشند و همان‌روز حشر برانگیختگی است كه ایجاد آن بر ماآسان است. ما به آنچه كافران از انكار قیامت وتوحید می‌گویند داناتریم و تو ای رسول بر آنان‌تسلط و اجبار نداری كه بتوانی با قهر و غلبه آنان رابه ایمان آوری پس تنها با قرآن كافران را پند واندرز بده تا آنانیكه در نفس خود از خدای‌عالمیان و قیامت عظیم وی خوف دارند از وعیدمن بترسند و به حقایق توحید و نبوت و معاد ایمان‌آورند
● ثواب خواندن سوره ق
ابی بن‌كعب از حضرت رسول (ص) نقل‌می‌كند قاری این سوره از سختی سكرات مرگ درامان باشد و قبر بر وی تنگ نگردد و روزی بر اوفراخ شود و در آخرت بخشیده شود. ابوحمزه‌ثمالی از امام باقر (ع) نقل كردند هر كه این سوره‌را در فرایض و نوافل بخواند حق تعالی روزی رابر وی وسیع گرداند و در آخرت نامه اعمال را به‌دست راست او دهد و به آسانی حساب نماید
● توضیح و اعتذار
در شمار ۱۲۸ مجله خانواده سبز چاپ شده‌بود تعداد سوره‌هایی‌كه با حروف مقطعه آغازمی‌شود ۲۴ سوره است كه خواننده، جناب آقای‌مباركی كه از قاریان قرآن نیز هستند با تذكرتصحیح فرمودند تعداد سوره‌های قرآن كه باحروف مقطعه آغاز می‌شوند ۲۹ سوره است كه‌ازحسن دقت و تذكر بجای ایشان تشكر می‌كنیم واز خطای چاپی پوزش می‌طلبیم.
منبع : خانواده سبز
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست