دوشنبه, ۲۴ دی, ۱۴۰۳ / 13 January, 2025
مجله ویستا


صادرات‌ دام‌ زنده‌ به‌ آزادسازی‌ مراتع‌ کمک‌ می‌کند


صادرات‌ دام‌ زنده‌ به‌ آزادسازی‌ مراتع‌ کمک‌ می‌کند
جنگل‌ها و مراتع‌ به‌ عنوان‌ بخشی‌ از منابع‌ طبیعی‌ تجدید شونده‌ در رشد اقتصاد کشورها نقش‌ ارزنده‌یی‌ بازی‌ می‌کنند. این‌ منابع‌ ارزشمند علاوه‌ بر تولیداتی‌ مانند علوفه‌، چوب‌، گیاهان‌ دارویی‌ و خوراکی‌، از فرسایش‌ خاک‌ نیز جلوگیری‌ کرده‌ و موجب‌ توسعه‌ اکوتوریسم‌، تولید خاک‌ و تنظیم‌ آب‌ و هوا می‌شوند.
ارزش‌ این‌ کارکردها در ایران‌ حدود ۴۲۷ هزار میلیارد ریال‌ می‌شود بطوری‌ که‌ خسارت‌ ناشی‌ از تجمع‌ رسوبات‌ در پشت‌ سدها و سیلاب‌های‌ مخربی‌ که‌ موجب‌ تلفات‌ مالی‌ و جانی‌ می‌شوند سالانه‌ حدود ۲۳ هزار میلیارد ریال‌ برآورد شده‌ است‌.
از این‌ جهت‌ سرمایه‌گذاری‌ در جهت‌ حفظ‌ و توسعه‌ این‌ منابع‌ خدادادی‌ نه‌ تنها به‌ بهبود محیط‌ زیست‌ کمک‌ می‌کند، بلکه‌ از طریق‌ کنترل‌ فرسایش‌ آبی‌ و مهار سیلاب‌های‌ ویرانگر موجب‌ طولانی‌ شدن‌ دوره‌ بهره‌برداری‌ از سدها شده‌ و خطرات‌ مالی‌ و جانی‌ ناشی‌ از وقوع‌ سیلاب‌ها را تاحد زیادی‌ کاهش‌ می‌دهد در نتیجه‌ تاثیر مستقیمی‌ در ارتقای‌ سطح‌ زندگی‌ جامعه‌ دارد.
در این‌ میان‌ بحث‌ مراتع‌، توسعه‌ و حفظ‌ آن‌ از اهمیت‌ ویژه‌یی‌ برخوردار است‌. به‌ همین‌ منظور مقرر شده‌ تا پایان‌ برنامه‌ چهارم‌ تمام‌ سطح‌ مراتع‌ کشور ممیزی‌ شود که‌ منظور از آن‌ مختصر کردن‌ و تعیین‌ حدود مراتع‌ در قالب‌ طرح‌ مرتع‌داری‌ و پروانه‌ چرای‌ واجدین‌ شرایط‌ است‌.
در حال‌ حاضر کشور ایران‌ دارای‌ ۹۰ میلیون‌ هکتار مرتع‌ است‌ که‌ سطح‌ بیشتر آنها در حد متوسط‌، فقیر بوده‌ و باید وضعیت‌ آن‌ از فقیر به‌ متوسط‌ و از متوسط‌ به‌ خوب‌ تبدیل‌ شود. البته‌ تاکنون‌ ۲۴ میلیون‌ هکتار از مراتع‌ تحت‌ پوشش‌ طرح‌های‌ مرتع‌داری‌ قرار گرفته‌ ولی‌ بهره‌برداری‌ مازاد از آنها این‌ موضوع‌ را به‌ یکی‌ از چالش‌های‌ بزرگ‌ مراتع‌ تبدیل‌ کرده‌ است‌.
آمارها نشان‌ می‌دهد از آنجا که‌ مراتع‌ کشور ظرفیت‌ استفاده‌ ۱۸۰ هزار بهره‌بردار را دارد اما تعداد بهره‌برداران‌ مراتع‌ کشور بیش‌ از شش‌ برابر این‌ تعداد است‌.
علاوه‌ براین‌ تعداد دام‌های‌ موجود کشور نیز دو برابر ظرفیت‌ مراتع‌ بوده‌ و مراتع‌ حال‌ حاضر ایران‌ تنها جوابگوی‌ ۳۸ میلیون‌ واحد دامی‌ است‌، اما اکنون‌ بیش‌ از ۸۳ میلیون‌ واحد دامی‌ وابسته‌ به‌ مراتع‌ در کشور در حال‌ چرا هستند.
● صادرات‌ گوسفند و نجات‌ مراتع‌
در این‌ میان‌ طرح‌ تعادل‌ مرتع‌ و دام‌ با هدف‌ کاهش‌ تعداد دام‌های‌ وابسته‌ به‌ مراتع‌ کشور تا میزان‌ ۵۰ درصد، از زمان‌ شروع‌ برنامه‌ سوم‌ به‌ اجرا در آمد. از سوی‌ دیگر موضوع‌ صادرات‌ احشام‌ زنده‌ که‌ اغلب‌ دام‌های‌ سبک‌ از جمله‌ گوسفند و بز را شامل‌ می‌شود نیز از دید کارشناسان‌ مثبت‌ ارزیابی‌ می‌شود.
گزارش‌ گمرک‌ ایران‌ حاکی‌ است‌ طی‌ ۹ ماهه‌ امسال‌ صادرات‌احشام‌ زنده‌ به‌ ۶۹ میلیون‌ و ۸۷۲ هزار دلار رسیده‌ که‌ نسبت‌ به‌ مدت‌ مشابه‌ سال‌ قبل‌ ۱۰ برابر افزایش‌ پیدا کرده‌ است‌، بنابراین‌ گزارش‌ وزن‌ احشام‌ زنده‌ صادراتی‌ ۳۷ هزار و ۶۶۷ تن‌ بوده‌ که‌ سهم‌ ارزشی‌ آن‌ از کل‌ کالاهای‌ زیرگروه‌ محصولات‌ حیوانی‌ حدود ۳۶ درصد است‌.
با نگاهی‌ به‌ برنامه‌ صادرات‌ احشام‌ زنده‌ متوجه‌ خواهیم‌ شد که‌ این‌ مهم‌ پیش‌ از این‌ با مجوز وزارت‌ جهاد کشاورزی‌ صورت‌ می‌گرفت‌ اما از سال‌ ۸۳ و بنا بر بخشنامه‌ آن‌ وزارتخانه‌ صادرات‌ اینگونه‌ محصولات‌ همگانی‌ شد با این‌ توضیح‌ که‌ صادرات‌ دام‌ زنده‌ تنها با حفظ‌ ذخایر ژنتیکی‌ وبا تایید سازمان‌ دامپزشکی‌ کشور مجاز است‌،لذا دیگر نیازی‌ به‌ مراجعه‌ افراد به‌ وزارتخانه‌ جهادکشاورزی‌ نیست‌.
فارغ‌ از نتایج‌ مثبت‌ یا منفی‌ این‌ طرح‌ آنچه‌ در بحث‌ صادرات‌ اهمیت‌ دارد اینکه‌ اگر صادرات‌ با هدف‌ ایجاد ارزش‌ افزوده‌ صورت‌ گیرد مفید خواهد بود بدین‌ گونه‌ که‌ با خروج‌ دام‌ از مراتع‌ و تبدیل‌ آن‌ به‌ دام‌های‌ بزرگ‌ پرواربندی می‌توان‌ علاوه‌ بر ایجاد اشتغال‌ فراوان‌ و فعال‌ کردن‌ کشتارگاه‌ها، میزان‌ حضور دام‌ در مراتع‌ را کاهش‌ داد.
اما آنچه‌ می‌تواند اثرات‌ منفی‌ بر مراتع‌ را افزایش‌ دهد عدم‌ داشتن‌ نگاه‌ کارشناسی‌ به‌ بحث‌ صادرات‌ دام‌ زنده‌ است‌. صادرات‌ دام‌ زنده‌ بطور مستقیم‌ که‌ گاها شامل‌ بره‌های‌ یکساله‌ و دام‌های‌ پیر می‌شود بدون‌ هیچ‌ ارزش‌ افزوده‌یی‌ برای‌ مراتع‌ خطرناک‌ است‌.
در صورتی‌ که‌ بتوانیم‌ با خروج‌ دام‌ها از مراتع‌ ارزش‌ افزوده‌ آنها را بالا ببریم‌ یعنی‌ پرورش‌ دام‌ها را در پرواربندی‌ها ادامه‌ دهیم‌ نتیجه‌ مثبت‌ است‌. اما عدم‌ تحقق‌ این‌ موضوع‌، چرای‌ بی‌رویه‌ دام‌ را سبب‌ خواهد شد.
در حال‌ حاضر چرای‌ بی‌رویه‌ دام‌ در مرتع‌ باعث‌ شده‌، سالی‌ دو میلیارد تن‌ خاک‌ فرسایش‌ پیدا کند و از هر هکتار زمین‌ ۱۵ تن‌ خاک‌ بر اثر فرسایش‌ و سیلاب‌ از بین‌ برود.
براساس‌ پژوهش‌های‌ سازمان‌ خواربار و کشاورزی‌ ملل‌ متحد فائو ارزش‌ اقتصادی‌ هر هکتار مرتع‌ ۲۳۲ دلار بوده‌ که‌ ۲۵ درصد ارزش‌ آن‌ بخاطر تامین‌ علوفه‌ و ۷۵ درصد بخاطر حفظ‌ آب‌ و خاک‌، تولید اکسیژن‌، حیات‌ وحش‌ و گرده‌افشانی‌ است‌.
آنچه‌ در حفظ‌ مراتع‌ نباید فراموش‌ شود این‌ است‌ که‌ حفظ‌ مراتع‌ تنها به‌ منظور تامین‌ علوفه‌ نیست‌ بلکه‌ مسائل‌ زیست‌محیطی‌ و گردشگری‌ مرتع‌ نیز از اهمیت‌ فوق‌العاده‌یی‌ برخوردار است‌.
منبع : روزنامه اعتماد