تصویر زندگی در سیمای تابستانی

به مناسبت آغاز فصل تابستان، تلویزیون ویژه برنامه هایی را در نظر گرفته است که پخش برخی از آن ها آغاز و برخی دیگر نیز به زودی روی آنتن خواهند رفت. مرتضی میرباقری، معاون سیمای سازمان صداوسیما در نشستی خبری گفت: امسال هم تلویزیون چند شبکه مجازی تعریف کرده است که اصلی ترین آن ها، شبکه های مجازی سریال و فیلم سینمایی است. به طوری که از صبح تا شب، به طور دائم یکی از شبکه های سیما اقدام به پخش یک سریال یا فیلم سینمایی می کنند.
وی درباره سریال ها توضیح داد: در چند سال اخیر، در فصل تابستان یک سریال شبانه پخش می شد. اما امسال این سریال ها ۴ مورد شده است؛ رستگاران در شبکه سه، شمس العماره از شبکه دو، یک سریال طنز در شبکه سه و سریال کودک و نوجوان مدرسه ما از شبکه اول سیما به نمایش درمی آیند.
معاون سیما همچنین از پخش ۴۰۰ فیلم سینمایی در طول تابستان از شبکه های مختلف تلویزیون خبر داد و اظهار داشت: هر روز ۴ فیلم سینمایی از شبکه های سه، دو، تهران و چهار پخش می شود.
وی همچنین پخش برنامه ویژه کودک و نوجوان از شبکه دو از صبح تا ساعت ۱۹ و به طور مکمل از شبکه های اول و پنجم، مهارت آموزی در شبکه آموزش، اجرای طرح قرآنی سوره اسراء در تمام شبکه ها، پخش برنامه از تو می پرسند به منظور معرفی آثار شهید مطهری و انواع برنامه های ترکیبی، صبحگاهی، شبانگاهی و مسابقه را از دیگر برنامه های تابستانی سیما معرفی کرد.
با رسیدن فصل تابستان و تعطیلی مدارس لزوم ایجاد برنامه های متنوع در برنامه های صدا و سیما احساس می شود. به همین دلیل تلویزیون سعی دارد با پخش سریال های شبانه، گرمای خاصی به کانون گرم خانواده ها بدهد. از تابستان سال ۱۳۸۵ و با پخش سریال شبانه «نرگس» و استقبال از آن، در سال ۱۳۸۷ سریال «ترانه مادری» به عنوان دومین سریال ملودرام شبانه نیز با استقبال نسبی مخاطبان تلویزیون مواجه شد. خصوصیت این نوع کارها پیچاندن یک موضوع ساده است؛ مثل جدا کردن دو تا برادر که پدرومادرشان را وقتی بچه بوده اند از دست داده اند و هیچ دلیلی هم نداشته که از هم جدایشان کنند و یا جنگ بین دو خانواده فقیر و غنی، و در کنار اینها احیانا اعتیاد جوانان و گرفتار شدن در دام مواد مخدر. با این حال همین موضوعات ساده موجب اختلافات متعدد شده و باعث ایجاد درگیری هایی بین دو خانواده می شود. قهر و آشتی و دوباره روز از نو، ترانه مادری در ۵۰ قسمت ۳۵ دقیقه ای هر شب ساعت ۲۳ از شبکه ۳ سیما پخش شد. سریال «نرگس» نیز با دست مایه قرار دادن دو خانواده یکی پولدار و دیگری فقیر، و درگیری های بین آنها چه به لحاظ اختلافات طبقاتی و سطح زندگی و طبقه اجتماعی موفق شد جزء پرطرفدارترین سریال های تلویزیون در سال ۱۳۸۵ شود. همین دلایل باعث شده که امسال چند سریال روتین هم زمان با هم ساخته شوند.
● رستگاران در شبکه سه
تابستان دو سال پیش بود که سیروس مقدم با سریال «نرگس» استارت سریال های روتین غیرطنز را زد؛ سریالی که با «شوکت» و «نرگس» حسابی بین مردم طرفدار پیدا کرد. پارسال نیز «ترانه مادری» کار نرگس را تکرار نمود. مسئولان صدا و سیما یک بار دیگر سریالی را با کارگردانی که به خوبی رگ خواب مخاطب را می شناسد روانه آنتن کرده اند.
«رستگاران» داستان آدم های زیادی است؛ آدم هایی که هر کدام ماجرایی دارند و در ۵۳ قسمت، هرچند قسمت یک بار داستان یکی از آنها را می بینیم. اما اتفاق های اصلی در یک ساختمان ۵ طبقه می افتد. یکی از طبقه ها، تقریباً طبقه مرکزی است؛ یعنی مهم ترین اتفاق های داستان به آدم های آن طبقه مربوط می شود؛ طبقه «شایسته» و خانواده اش. طبقه آخر آپارتمان مخصوص دخترهای جوان سریال است که خودشان اصل ماجرا هستند؛ خانه «پونه»، «سارا» و «خجسته». داستان سریال «رستگاران» با گم شدن شوهر «خجسته» شروع می شود. طبقه میانی آپارتمان مخصوص صاحبخانه «هاشم خان» و همسرش است. «نرگس» و پسرش هم در طبقه دوم زندگی می کنند که حسابی با خانواده «شایسته» درگیری دارند. یک طبقه باقیمانده هم میانه های داستان به پدر «خجسته» که از اهواز به تهران آمده، اجاره داده می شود. به گفته «سیروس مقدم» سریال «رستگاران» برخلاف کارهای قبلی عجله ای نبوده و همه کارها در فرصت مناسبی انجام شده و تصویربرداری هم با دقت و آرامش کافی انجام شده است. قهرمان قصه یک زن است به نام «خجسته» که مدتی از شوهرش بی خبر بوده و حالا تلاش می کند تا شوهر خود را پیدا کند و البته موانع زیادی سر راهش قرار می گیرد. البته به زندگی های دیگران هم سرک می کشیم و برخلاف سریال «نرگس»، داستان از یک ملودرام خانوادگی خارج می شود و موضوعات اجتماعی را هم مطرح می کند.
اما آنچه این سریال ها را از هم متمایز کرده و سبب جلب نظر مخاطبان می شود نحوه به تصویرکشیدن همین دستمایه های کمابیش مشابه است. اینکه کارگردان و نویسنده چگونه و با چه نگاهی به زوایای مختلف زندگی آدم ها بپردازد، شاید مهمترین وجه در موفقیت این مجموعه های نمایشی باشد.
این موضوعات هرچند به کرات و درشکل های گوناگون درسریال ها و مجموعه های مختلف به تصویر کشیده شده اند، اما به این دلیل که کشمکش ها و گره هایشان ازبطن زندگی مردم برخاسته است، همواره مخاطبانی با درد مشترک را پای صفحه تلویزیون می نشانند و چه بسا به همین دلیل، نوشتن و ساختن چنین مجموعه هایی و باورپذیربودنشان سخت تر از مجموعه هایی با موضوعات تخیلی است.
● طنز در سیاهچاله
مجموعه طنز تابستانی شبکه دو به طور موقت «سیاهچاله» نام دارد و آن را «رامبد جوان» کارگردانی می کند.
آن گونه که پیداست، قرار است این مجموعه در ۵۰ قسمت به صورت هرشب درایام تابستان از شبکه ۳ سیما پخش شود.
داستان مجموعه «سیاهچاله» کمی نامتعارف به نظر می رسد: در سیاره کوچک آبی رنگی در گوشه پرتی از کهکشان مدتی است موضوعی فکر اعضای کنفدراسیون راه شیری را به خود مشغول کرده است و آن این است که ساکنان سیاره زمین بدون ملاحظه مشغول تخریب محیط زیست خود هستند و نادانسته تعادل کهکشان را به هم زده اند. کنفدراسیون ۴ مأمور زبده خود را به زمین می فرستد تا درباره این موجودات عجیب تحقیق کنند. آنها درقالب یک خانواده درتهران فرود می آیند و خانه یک کله پز را اجاره و در آن مستقر می شوند و این ابتدای ماجراهای طنز این مجموعه است.
● شمس العماره از شبکه دو
سریال ۷۰ قسمتی «شمس العماره» قرار است از نیمه اول تیرماه روی آنتن شبکه دوم سیما برود. «مسعود رایگان» در نقش عمو و «رویا تیموریان» در نقش همسر وی ایفای نقش می کنند. به نسبت دیگر بازیکنان که گریم مرسوم و رئال دارند، چهره مسعود رایگان متفاوت است. این چهارمین سریال سامان مقدم است.
شمس العماره تصویرگر خانواده ای با ریشه های قدیمی است. درخلاصه داستان آن آمده است: در عمارت شمس العماره گشایش، مراسم عروسی برپاست ... اتفاقی در آن مراسم می افتد که تیر و طایفه گشایش را برهم می ریزند. از آن پس هرکس از خاندان گشایش تلاش می کند آن اتفاق را به نفع خود سامان دهد.
با این اوصاف انتظار می رود که این سریال ها بتوانند برای خود طرفداران و مخاطبین بیشماری دست و پا کنند. البته قوام یک مجموعه تلویزیونی به استقبال مخاطبین و مردم از آن را دارد و اگر غیر این باشد راه را بیراهه رفته اند. اما تجربه نشان داده است که این سریال ها از پی هم روایت می شوند و علاقه مند پیدا می کنند و خیلی زود هم از یاد می روند. داستان هایی که براساس فرمول های تثبیت شده ساخته می شود و هیچ وقت تکراری بودنش به چشم بینندگان نمی آید. این تکرار مسیر چند هزارباره هنوز برای مخاطب ایرانی با وجود آگاهی از عاقبت داستان و از پیش معلوم بودن قصه، جذابیت دارد. فقط یک ای کاش باقی می ماند که در سریال های ایرانی به جای نشان دادن تجملات و خانه های اعیانی کمی هم از زندگی واقعی و طبقه ضعیف نشان داده شود. توجه به معنویات و فرهنگ ایرانی نیز، ارزش هایی هستند که چشم انتظار توجه بیشتر به آنها در سریال ها هستیم.

علی یعقوبی

منبع : روزنامه کیهان