پنجشنبه, ۱۳ دی, ۱۴۰۳ / 2 January, 2025
مجله ویستا
ونزوئلا؛ زنده باد دموکراسی غیرآمریکایی
(م)انقلاب بولیوار به عنوان یك انقلاب دموكراتیك ملی با هدف آزاد كردن مردم ونزوئلا از حاكمیت اولیگارشی فاسد و تباهی كه به عنوان بنگاه محلی امپریالیسم عمل می كرد، آغاز شد.گرایش ماركسیستی در انقلاب به طور محكم و استوار در دفاع از انقلاب بولیوار در مقابل دشمنان دوگانه اش، یعنی اولیگارشی و امپریالیسم ،ایستادگی كرد، اما دائماً متذكر می شد كه تنها راه حفظ انقلاب و پیش بردن آن به پیروزی نهایی، برچیدن بساط نظام ارباب- رعیتی و سرمایه داری است.ملی كردن اخیر كارخانه «ونپال» و فرمان اصلاحات ارضی، حكایت از چرخش مسیر انقلاب به سوی مقابله قاطع در برابر دشمنان دارد. كارگران و دهقانان در هر كجا مشتاقانه از این معیارهای انقلابی استقبال می كنند. اگرچه، این امر خشم ارتجاع را از واشنگتن تا لندن برانگیخته است. دشمنان انقلاب درحال تدارك دسیسه و تعرض به آن هستند. تنها راه شكست دادن آنها ،ضربه های جدید و قاطعی علیه آنها است.اما در اینجا یك مشكل سر برمی آورد. كاملاً مشخص است كه برخی اشخاص در رهبری جنبش بولیوار، در شور و اشتیاق رئیس جمهور برای انقلاب شریك نیستند و بعضی از مشاوران او از لحن ثابت و انتقادات رك او علیه امپریالیسم آمریكا برآشفته اند. اما رئیس جمهور تحت تأثیر این حرف ها قرار نگرفته است. او با اشاره به توصیه های برخی از مشاوران نزدیكش گفت: «برخی از مردم می گویند كه ما نمی توانیم چیزی بگوییم یا كاری بكنیم كه باعث برانگیختن خشم آنها كه در واشنگتن اند شود.» او سخنان قهرمان استقلال آرژانتین «خوسه دسان مارتین» را تكرار كرد: «بیایید آزاد باشیم، بگذارید هر كس هر چه می خواهد، بگوید.»این كلمات به درستی نمایانگر ویژگی های چاوز است. هوگو چاوز مردی است با شجاعت و راستی بسیار. او خود را در برخورد با امپریالیسم آمریكا تزلزل ناپذیر نشان داده است. چاوز روابط سیاسی نادرست میان ایالات متحده آمریكا و ونزوئلا یا (به تعبیر چاوز) «حمله دائمی از سوی آنان» را مورد انتقاد قرار داده است. او اظهارات اخیر «كاندولیسا رایس» را مبنی بر اینكه چاوز «یك نیروی منفی در منطقه» است، نكوهش كرد. او گفت كه آن روابط مادام كه ایالات متحده به سیاست های پرخاشگرانه خود ادامه دهد، ناسالم باقی خواهد ماند. چاوز اعلام كرد: «منفی ترین نیرو در جهان امروز، دولت ایالات متحده است.»رئیس جمهور، حكومت آمریكا را به خاطر درخواست از سایر كشورها برای فشار آوردن روی ونزوئلا در بحران مربوط به كلمبیا در مسأله ربودن فعال چریك كلمبیایی در دسامبر گذشته در «كاراكاس» مورد انتقاد قرار داد. «هیچكس به خواسته آنها پاسخ نداد...آنها روز به روز تنهاتر می شوند.» چاوز افزود كه امپریالیسم شكست ناپذیر نیست. « به ویتنام نگاه كنید، به عراق نگاه كنید و به مقاومت كوبا، و اكنون ونزوئلا را بنگرید.»رهبر جنبش بولیوار به این نكته اشاره كرد كه ونزوئلا برای دفاع از خود در برابر هر تهاجمی، سلاح در دست، آماده شده است و افزود كه نیروهای نظامی این كشور شاهد مدرنیزاسیون در منابع و سیستم های تسلیحاتی هستند، اما افزود كه این به منظور دفاع از حق حاكمیت این كشور است. «ونزوئلا به هیچ كجا حمله نخواهد كرد، اما به ونزوئلا حمله نكنید، زیرا ما را در دفاع از خود و طرحی كه در حال پیشبرد آن هستیم آماده خواهید یافت.»همچون سیمون بولیوار، دیگر رهبر بزرگ انقلاب دموكراتیك ملی در آمریكای لاتین، هوگو چاوز فهمیده است كه انقلاب در صورتی كه در یك كشور مجزا باشد، پیروز نخواهد شد. او آشكارا گفت هدف انقلاب بولیواری، گسترش آن به همه كشورهای آمریكای لاتین - و فراتر از آن- است.چاوز در سخنان خود به اقدام اخیر ایجاد شبكه تلویزیونی ماهواره ای «تله سور» در آمریكای لاتین اشاره كرد، «كه به ما اجازه خواهد داد تا حقایق را به مردممان به زبان خودمان بگوییم.» او افزود:«تله سور» در اختیار مردم خواهد بود نه حكومت ها. رئیس جمهور ونزوئلا از زیستگاه زراعی «لاگوا دوجونكو» در«تاپس»كه توسط جنبش بی زمین های برزیل ایجاد شده بود دیدن كرد، پس از آن یك كنفرانس مطبوعاتی با بیش از ۱۲۰ رسانه برگزار كرد و در آنجا به انتقاد از حكومت آمریكا پرداخت كه ادعای رهبری مبارزه علیه تروریسم را دارد، در حالی كه مشغول از بین بردن دموكراسی در ونزوئلا است. این كارها به نظر نمی رسد كه تحسین واشنگتن را نسبت به وی برانگیزد!
گرایش انترناسیونالیستی
به رغم تحریكات مكرر و رهبری تهاجمی امپریالیسم، رئیس جمهوری ونزوئلا به دقت میان مردم و حاكمان ایالات متحده تمایز قائل است. بدین نكته معتقد است كه همه امپراتوری ها پایانی دارند. او می گوید: «روزی تباهی امپریالیسم آمریكا، آن را واژگون خواهد كرد و مردمان بزرگ «مارتین لوتر كینگ» آزاد خواهند شد. مردم بزرگ ایالات متحده برادران ما هستند، درود من بر آنها.»
رئیس جمهور ادامه می دهد:
ما باید دوباره از صحبت كردن از برابری را آغاز كنیم. حكومت ایالات متحده از آزادی سخن می گوید، اما هرگز چیزی درباره برابری نمی گوید. آنان به برابری علاقه مند نیستند. این یك مفهوم انحرافی از آزادی است. مردم آمریكا، آنها كه در آرمان ها و آرزوها با ما شریكند، باید خود را آزاد و رها كنند... كشوری از قهرمانان، آرمانگرایان، و مبارزان، مردمان مارتین لوتر كینگ، و سزار چاوز.او همچنین گفت: «ما نمی توانیم منتظر رشد اقتصادی ریاضت كشانه ۱۰ ساله باشیم تا فقر از طریق تأثیر تورم رو به كاهش رود، همچنان كه تئوری های نئولیبرال وعده می دهند.» رئیس جمهور به موافقتنامه تجارت آزاد آمریكا (فتا) حمله كرد و خطاب به نشست اختتامیه گفت: «فتا مرده، آنچه می گویند مینی فتا است، چرا كه امپریالیسم ایالات متحده توان تحمیل مدل نئوكلونیالی فتا را ندارد.»او از همكاری با كوبا با تمجید سخن گفت، كوبا در كنار چندین كشور از آمریكای مركزی، نفت ونزوئلا را زیر قیمت بازار دریافت می كند، در قبال همیاری در زمینه های مراقبت بهداشتی، آموزش و پرورش، كشاورزی و سایر زمینه ها. وی تشریح كرد كه حدود ۲۰ هزار پزشك كوبایی در كلینك های رایگان در نواحی فقیر نشین ونزوئلا مشغول به كارند، همچنین ونزوئلا یك متد سوادآموزی كوبایی را با موافقت یونسكو بكار گرفته كه به بیش از ۱/۳ میلیون نفر ونزوئلایی خواندن و نوشتن می آموزد. چاوز گفت ونزوئلا در حال استفاده از واكسن های كوبایی است كه هم اكنون به كودكان فقیر این امكان را می دهد كه در مقابل بیماری هایی چون هپاتیت واكسینه شوند.رئیس جمهور داستانسرایی های رسانه های غربی درباره او و «فیدل كاسترو» را كه به گفته آنان نقشه گسترش كمونیسم در كشورهای آمریكایی، و براندازی رژیم هایشان و به قدرت رساندن چریك ها را دارند، به سخره گرفت و گفت: «پس از ۱۰ سال به نظر می رسد كه چندان موفق نبوده ایم.»
او گفت: كوبا نمودار خود را دارد و ونزوئلا نمودار دیگری، اما ما به نفع مردمان خود با هم، هم پیمان هستیم.« او گفت كه هر تهاجمی علیه یك كشور مقابله دیگری را سبب خواهد شد، زیرا ما از مكزیك تا پاتاگونیا در یك روح متحدیم.»«هنگامی كه امپریالیسم احساس ضعف می كند، به نیروهای سركوبگر متوسل می شود. حمله ها علیه ونزوئلا نشانه ضعف است، ضعف ایدئولوژیك. امروزه تقریباً هیچ كس از نئولیبرالیسم دفاع نمی كند. تا سه سال پیش تنها فیدل (كاسترو) و من این نقدها را در جلسات انتخاباتی خود مطرح می كردیم. در آن هنگام ما احساس تنهایی می كردیم. او ادامه داد:«تنها به سركوب داخلی در ایالات متحده نگاه كنید منظور، قانون وطن پرستانه است كه یك قانون سركوبگرانه علیه شهروندان آمریكایی است. آنها گروهی از روزنامه نگاران را بخاطر ذكر نكردن منابع خبری خود به زندان انداخته اند. آنها به آنان اجازه نمی دهند كه از اجساد سربازان كشته شده عكس بگیرند، اینها علائم ضعف قدرت غول آسای آنهاست.»چاوز گفت: «جنوب نیز وجود دارد... آینده شمال بستگی به جنوب دارد. اگر ما از آن دنیای بهتری نسازیم، اگر زیر بمباران ناوگان های آمریكایی و بمب های كشنده بوش شكست بخوریم، اگر نتوانیم توافق و سازمان لازم در جنوب برای مقاومت در برابر نئولیبرالیسم را بوجود آوریم و دكترین بوش به جهان تحمیل می شود، دراین صورت دیری نخواهد گذشت كه جهان نابود خواهد شد.»چاوز هشدار داد كه با توجه به فعالیت های صنعتی كنترل نشده و با محدودیت های قانونی ناچیز، پدیده گرم شدن جهان در صورتی كه سریعاً اقدامی نشود، وقایع فاجعه باری به بار خواهد آورد.
چاوز افزود: شاید پیش از آنكه این تغییرات مؤثر صورت پذیرد، شاید شاهد شورش هایی در همه جا باشیم «زیرا مردم تحمیل شدن اجحافاتی چون نئولیبرالیسم و كولونیالیسم را به صورت صلح آمیز نخواهند پذیرفت.»
باید از سرمایه داری فرارویم
با این وجود، جالب ترین بخش سخنرانی چاوز آنجا بود كه لزوم عبور از وظایف دموكراتیك ملی به انتقال سوسیالیستی جامعه را مطرح كرد:وی گفت:«روز به روز من بیشتر متقاعد می شوم و تردیدی در من باقی نمانده، همچنان كه بسیاری از روشنفكران گفته اند، باید از سرمایه داری فراتر رفت. اما سرمایه داری را نمی توان از درون خود بلكه با سوسیالیسم می توان پشت سر گذاشت، سوسیالیسم راستین، همراه با برابری و عدالت. من، همچنین متقاعد شده ام كه این امر می تواند در قالب دموكراسی رخ دهد، اما نه آن نوع از دموكراسی كه از سوی واشنگتن تحمیل می شود.»این سخنان، نخستین نشان آشكار از یك جهت گیری قاطع در انقلاب بولیوار است. تا پیش از این چاوز بحث فرارفتن از مرزهای سرمایه داری را مطرح نكرده بود. اما زنجیره حوادث واقعی این سؤال را حتی با وضوح بیشتری مطرح كرده است: آیا ممكن است كه یك انقلاب دموكراتیك ملی جز با یورشی ژرف به مالكیت خصوصی و جز با سلب مالكیت از ملاكین بزرگ زمین، بانكداران و سرمایه داران پیروز شود؟
تنها چشمه امید به انقلاب ونزوئلا انتقال آن به یك انقلاب سوسیالیستی است. اما الگوی به اصطلاح «سوسیالیسم واقعی» كه در اتحاد شوروی فروپاشید هیچ جذبه ای در میان توده های مردم ونزوئلا كه روح خود را با دموكراسی پیوند زده اند، ندارد. آنچه ضروری است، بازگشت به سنت های دموكراتیك انقلاب اكتبر است. تنها این راه می تواند پیروزی را تضمین كند. در این ارتباط هوگو چاوز گفت: «ما باید دوباره به بازآفرینی سوسیالیسم بپردازیم. نه آن نوع سوسیالیسم كه در اتحاد شوروی شاهد بودیم، بلكه نوعی كه با سیستم های جدید مبتنی بر مشاركت و نه رقابت بنا شود.»رئیس جمهور تشریح كرد ونزوئلا در حال پیش بردن یك «اقتصاد جامعه گرا» است. وی گفت: «در چارچوب نظام سرمایه داری امكان حل مشكلات وخیم فقر اكثریت جمعیت جهان وجود ندارد. ما باید از سرمایه داری فرا رویم. اما نمی توانیم به سرمایه داری دولتی انحرافی نوع اتحاد شوروی متوسل شویم. ما باید سوسیالیسم را به عنوان یك اصل احیا كنیم، یك پروژه و یك مسیر، به شكلی انسان گرا، آنچنان كه انسان را بجای ماشین و دولت در رأس همه چیز قرار دهد. این گفتمانی است كه باید در سراسر جهان آن را رواج دهیم، و فوروم اجتماعی جهانی، مكان خوبی برای انجام این امر است.سوسیالیسم یا دموكراتیك است و یا هیچ نیست. كنترل و مدیریت صنایع، جامعه و دولت از آغاز باید در دست مردم باشد. این تنها راه جلوگیری از شكل گیری یك بوروكراسی _این سرطان وحشتناك یك دولت مردمی است- و اطمینان از شناخت فعالانه توده ها از آغاز با انقلاب است. مشاركت فعال توده ها، اولین اصل سوسیالیسم است.رئیس جمهور افزود:« ارنستو چه گوارا»، انقلابی آرژانتینی را تحسین می كنم. اما روش های «چه» قابل كاربرد نیستند. «تزهای یك، دو، یا سه ویتنام كارا نبود، به ویژه در مورد ونزوئلا.» این مسأله كاملاً درست است. هدف «چه» در انتشار انقلاب به سراسر آمریكای لاتین لازم و درست بود. اما متاسفانه تاكتیكی كه انتخاب كرد نادرست بود. این اشتباه به مرگ تراژیك او و بی نصیب ماندن انقلاب از یك رهبر برجسته منجر شد.باید سنجیده و واضح گفت كه : طی چندین دهه، تاكتیك جنگ چریكی در آمریكای لاتین به شكست پشت شكست منجر شده است. انقلاب كوبا امپریالیستها را شگفت زده كرده بود اما آنان درس گرفتند و آن را به كار بردند. در نتیجه، هر بار یك قهرمان پیدا شد و بلافاصله پیش از اینكه بتواند كارش را گسترش دهد، او را از بین بردند- آنچنان كه در مورد سرنوشت غم انگیز چه گوارا در بولیوی دیدیم.جنگ چریكی برای انقلاب پرولتاریایی در كشورهایی چون روسیه تزاری یا چین كه جمعیت دهقانی زیاد بود، یك عمل جنبی ضروری بود، اما در آمریكای لاتین كه اكثریت جمعیت در شهرها زندگی می كنند، اثر چندانی ندارد. آنچه جنگ چریكی شهری خوانده می شود نیز، تنها نوعی تروریسم فردگرا با نامی دیگر است. این تاكتیك همواره از سوی ماركسیستها مردود شمرده شده است - بویژه از سوی ماركسیست های روسیه. این تاكتیك در واقع دستور العملی برای شكست است، همچنانكه مردم ونزوئلا، آرژانتین، اروگوئه و كلمبیا با تجربه بدان پی بردند.مزیت بزرگ انقلاب ونزوئلا، آن است كه این انقلاب، اساساً انقلابی شهری (علیرغم حمایت پر اهمیت دهقانان) مبتنی بر جنبش فعال توده ها بویژه طبقه كارگر و متحدانش، فقرای شهری، بیكاران، جوانان انقلابی، زنان و روشنفكران پیشرو است.
مبارزه پارلمانی و فراپارلمانی
دگراندیشان مأیوس گمان می كنند كه مبارزه پارلمانی نمی تواند هیچ نقشی در انقلاب ایفا كند. این امر نشان می دهد كه آنان هیچ دركی از انقلاب ندارند - بلشویك های روسیه توجه خاصی به مبارزه پارلمانی نشان می دادند. آنان با مهارت شعارهای دموكراتیك را با خواست های اقتصادی و اجتماعی پرولتاریا پیوند زدند، آن را به در دست گرفتن قدرت مرتبط كردند. این تنها راه برای ایجاد یك پایه توده ای، برای بسیج توده ها و در نتیجه ایجاد شرایط عینی برای انقلاب است.
انقلاب بولیوار بر پایه انتخابات شروع شده و یكی پس از دیگری به ضدانقلاب ضربه زده است كه منجر به پیروزیش در همه پرسی آگوست ۲۰۰۴ شد. مردم با این ابزار سازماندهی شدند. این یك قانون دیالكتیكی است كه مبارزه در پارلمانی باید سرانجام در خارج از پارلمان حل شود. ساده اندیشان پارلمانتاریست این را نمی فهمند. این دلیل آن است كه آنها همیشه جنبش را به شكست می كشانند - مانند شیلی. اگر اصلاح طلبان طرفداران بورژوازی در جنبش بولیوار پیروز شوند، سرنوشت مشابهی در انتظار مردم ونزوئلا خواهد بود.
با این وجود، طرفداران بورژوازی و عناصر اصلاح طلب تاكنون پیروز نشده اند. توده ها در حال فشار از پایین هستند. آنها خواستار پیشرفت انقلاب، ضربه زدن به دشمنان و قدرت گرفتن آنند. كارگران خواستار ملی كردن كارخانه ها هستند و دهقانان خواستار پایان بخشیدن به نظام ارباب- رعیتی اند. این یك واقعیت قطعی است! انقلاب آنچنان كه اصلاح طلبان مدعی اند، پایان نیافته، بلكه تازه شروع شده است!
علیرغم محدودیت های جنبش بولیوار، نوسانات و تضادهای آن، ابهام و محرومیت آن از یك برنامه مشخص، این جنبش شایستگی برانگیختن توده ها برای نبرد، بسیج شدن، الهام بخشیدن و سازماندهی میلیون ها مردم سركوب شده ای را كه پیش از این هرگز سازماندهی نشده بودند، داشت. این یك پیروزی شگرف است و مردی كه به این جنبش شكوهمند جان دمید و آن را از یك رهبری و برجستگی بهره مند كرد، هوگو چاوز بود.آنها كه تلاش می كنند چاوز را بدنام كنند و نقش او را تنزل دهند و به ماركسیست های واقعی بخاطر حمایت از او (ضمن حفظ استقلال سازمانی و سیاسی خودشان) حمله می كنند، ناتوانی كاملشان را در درك انقلاب و نقش ماركسیست ها در آن نشان می دهند. آنچه ضروری است، كه با پرهیز از خرده گیری و نق زدن از همه طرف، فعالانه مشاركت كنیم، شانه به شانه پیشروترین كارگران و جوانان انقلابی و در حالی كه بردبارانه ضرورتها را شرح می دهیم، در عین حال، جنبش را به جلو حركت دهیم. هر چیزی جز این نشانه ناتوانی در اثر تعصب و كوته بینی است.ماركس می گفت برای توده ها یك قدم به جلو برداشتن جنبش واقعی، از صد برنامه درست ارزشمندتر است (و او خیلی خوب اهمیت یك برنامه درست را می دانست). لنین می گفت كه یك اونس پراتیك (كنش)، از یك تن تئوری ارزشمندتر است (و لنین هرگز اهمیت تئوری را دست كم نمی گرفت!). توده های مردم ونزوئلا از تجربه های چند سال اخیر درس های بزرگی آموخته اند. اعتماد به نفس آنان در اثر جهش ها و موانع رشد كرده است. فراتر از همه، آنها دركی عمیق و ظریف از دموكراسی به دست آورده اند. آنها بوروكراسی و روش های اتوكراتیك را تحمل نخواهند كرد. این بزرگترین ضمانت در مقابل خطر شكل گیری حكومت توتالیتر در آینده است. غیر ممكن ( یا حداقل بسیار مشكل) خواهد بود كه یك دیكتاتوری استالینیستی در چنین شرایط به آنان تحمیل شود. آنچه امروز اولویت دارد، استقرار یك حكومت سالم و دموكراتیك خلقی است.
به سوی فدراسیون سوسیالیستی آمریكای لاتین
چاوز در سخنانش به این عبارت ماركس اشاره كرد كه «هر انقلابی برای پیشرفت به تازیانه ضدانقلاب نیازمند است.» او به ذكر اقدامات انجام شده از سوی اپوزیسیون و دولت ایالات متحده برای بركناری اش از قدرت پرداخت و افزود: «اما ما مقاومت كردیم و هم اكنون در حالت برتری قرار گرفته ایم. به عنوان نمونه، صنعت نفتمان را دوباره احیا كردیم... در سال ۲۰۰۴ ، چهار میلیارد دلار از بودجه نفت را صرف توسعه اجتماعی، آموزش و پرورش، بهداشت، اعتبارات خرد، بورسیه ها و مسكن كردیم، برای فقیرترین فقیرها، آنچه نئولیبرال ها آن را دور ریختن پول می دانند. اما این دور ریختن پول نیست، زیرا به منظور قدرت بخشیدن به فقراست تا بتوانند بر فقر فائق آیند.» چاوز افزود: «این پول پیش از این یا خارج از ونزوئلا می ماند یا تنها به سود ثروتمندان مصرف می شد.» او انتقادش را به خصوصی سازی چنین بیان كرد: «خصوصی سازی یك طرح نئولیبرالی و امپریالیستی است. بهداشت نمی تواند خصوصی شود زیرا یكی از بنیادی ترین حقوق بشر است، همچنین آموزش و پرورش، آب، برق و سایر خدمات عمومی. آنها نمی توانند تحت سرمایه خصوصی كه حقوق مردم را از آنان سلب می كند ،درآیند.» همه این مسائل كاملاً درست است. باید با خصوصی سازی مبارزه كرد. اما راه حل واقعی استقرار یك طرح سوسیالیستی ناب، تولید تحت كنترل و مدیریت طبقه كارگر است.
البته برخی مسائل در سخنان چاوز دیده می شد كه ماركسیست ها با آن مخالف بودند. او از «لوییس لولا دا سیلوا»، رئیس جمهوری برزیل دفاع كرد.او رهبرانی چون «لولا» در برزیل یا «كرچنر» در آرژانتین، یا رهبر جدید اروگوئه را همچون متحدان خود در مبارزه با امپریالیسم آمریكا می بیند. چاوز علاقه به رابطه با پوتین و روسیه را نیز پنهان نمی كند.
تلاش برای استفاده از هر دریچه ای در امور دیپلماتیك، كه بتواند دیوار ایزوله ای را كه واشنگتن درصدد است به دور ونزوئلا بنا كند، تخریب كند، اشتباه نیست. برعكس، انقلاب بولیوار مجبور است چنین كند.
اگر آشكار شود كه انقلاب توانایی برداشتن قدم های قاطع را برای شكستن زندان سرمایه و پایان بخشیدن به بردگی در نظام سرمایه داری را یك بار و برای همیشه دارد، آن همسازی و دوستی آرام به سرعت تبدیل به اقدام مسلحانه خواهد شد. امپریالیسم ایالات متحده فلج شده و قادر به مداخله نخواهد بود زیرا با قیام هایی در همه جا مواجه خواهد شد - و از جمله یك جنبش توده ای درون مرزهای خود.
بورژوازی آمریكای لاتین ۲۰۰ سال است كه به آرمان های انقلابی سیمون بولیوار خیانت كرده است. این آرمان ها تنها زمانی به واقعیت بدل خواهند شد كه كارگران ونزوئلا و همه آمریكای لاتین قدرت را در دست گیرند. آنچه لازم است، یك رهبری قوی است؛مسلح به سیاست و برنامه درست كه ونزوئلا می تواند آن را داشته باشد.
ترجمه بهروز صفری
منبع : روزنامه ایران
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست