راهکارهای برآورده‌سازی نیازهای اطلاعاتی بورس

مجامع بورسی مکان‌هایی هستند که سهام‌داران شرکت، اعم از جزء و عمده، کوچک و بزرگ در آن جمع می‌شوند و در دیداری با هیات مدیره و مدیر عامل، کارنامهء یکسالهء آن‌ها را بررسی می‌کنند. در این جلسه که بعد از یکسال مالی تشکیل می‌شود، در مورد سود تقسیمی، تصویب ترازنامه و سایر مواردی که در قانون تجارت مشخص شده تصمیم‌گیری می‌شود. از طرفی شرکت‌های بورسی وضعیت خاصی دارند. وضعیت سهام‌داران شرکت‌های بورسی تقریبا مشابه بوده و از چندین سهام‌دار عمدهء دولتی یا شبه‌دولتی و تعداد زیادی سهام‌دار جزء و مردمی ‌تشکیل شده است. این حالت وضعیت خاصی را ایجاد می‌کند. در این شرکت‌ها سهام‌دار بزرگ قدرت خاصی برای تعیین اعضای هیات مدیره دارد. بنابراین می‌تواند افرادی را در مدیریت شرکت بگمارد و یا خود را در هیات مدیره جا دهد; در این صورت اطلاعات دقیقی از وضعیت شرکت و بازار محصول و مواد اولیه، طرح‌های توسعه و نقاط ضعف و قدرت شرکت به دست می‌آورد. بنابراین می‌تواند در ارزیابی قیمت سهام از رانت مطلوبی برخوردار شود و زودتر از دیگران، از اطلاعات موثر در سود سهام و وضعیت آیندهء شرکت مطلع شود، همچنین به اطلاعاتی دسترسی دارد که کسی با خبر نمی‌شود بلکه تاثیر این اطلاعات بر سود شرکت، در سال‌های آینده مشاهده می‌شود. به این ترتیب می‌تواند شرایطی را ایجاد کند که از تعداد سهام خود کاسته و یا بر آن بیفزاید، بدون این‌که دلیل این تغییرات بر سهام‌داران کوچک مشخص شود.
به همین خاطر است که در بورس‌های دنیا بر اطلاع‌رسانی دقیق و به موقع تاکید شده است و از آن جا که بورس، جایگاهی ملی و عمومی ‌دارد و سرمایه‌گذاران بزرگ می‌توانند از بی‌اطلاعی سهام‌داران کوچک سوءاستفاده کنند و سود کلانی را به جیب زنند بر حساسیت اطلاع‌رسانی شفاف و بی‌نقص می‌افزاید. در بورس ایران، بر اطلاع‌رسانی دقیق تاکید شده است ولی تعریف دقیقی از این اطلاع‌رسانی نشده است. در سال‌های قبل، اطلاع‌رسانی، شامل پیش‌بینی درآمد سالانه و صورت‌های مالی بوده که شاید ۳۰ درصد نیاز سرمایه‌گذاران را از لحاظ اطلاع‌رسانی تامین می‌کرد، با توجه به شرایطی که در سال‌های ۸۲ و ۸۳ به وجود آمد و با تغییر دامنهء نوسان، حساسیت اطلاعات مشخص شد و سازمان بورس کمبود اطلاعات را تشخیص داد به همین خاطر حوزهء اطلاع‌رسانی وسیع‌تر شد و پیش‌بینی درآمد حسابرسی شده و گزارش هیات مدیره و صورت‌های مالی حسابرسی شده که اطلاعات بیش‌تری را شامل می‌شد بر اطلاعات قبلی اضافه شد. به طور کلی می‌توان گفت که نیاز بازار به اطلاعات اعلامی ‌بورس از ۳۰ درصد به ۶۰ درصد افزایش یافت. گرچه نمی‌توان انتظار داشت که ۱۰۰ درصد اطلاعات دقیق مورد نیاز بازار از طریق بورس تامین شود (چون دامنهء وسعت این اطلاعات زیاد است و در افراد مختلف این نیاز تغییر می‌کند و ظرافت خاصی دارد) لیکن می‌توان اطلاع‌رسانی بورس را به دلیل کاهش رانت، دقیق‌تر کرد. در حال حاضر اطلاعاتی در مورد بازار محصول، محصولات شرکت‌های رقیب، آیندهء بازار، مسایل مواد خام، صادرات و واردات و تهدیدهای پیش رو، و بسیاری از اطلاعات مورد نیاز برای تحلیل سودهای آیندهء شرکت و بقای شرکت در آینده از جمله مسایلی است که برای تحلیل مورد نیاز است و در اطلاعات بورس گنجانده نشده است.
این مجموعه اطلاعات را می‌توان با سوالاتی از مدیران شرکت پرسید و پاسخ آن‌ها را دریافت کرد. این نظرات مدیران، یک اظهارنظر بوده و نمی‌توان انتظار داشت کاملاً محقق شود ولی مورد نیاز بازار است.
بازار نیاز دارد اظهارنظر افراد مطلع را در مورد سوالات دریافت کند و با هوش و عقل خود به تحلیل بپردازد. اگر بخواهیم اطلاعات را تقسیم‌بندی کنیم یکسری اطلاعات تحقق یافتهء آماری است که تغییر نمی‌یابد مثل سود تحقق یافته، صورت سود و زیان و ترازنامه و آمار مربوط به محاسبات P/E ، NAV و.... سری دوم اطلاعاتی هستند که از جنس اظهار‌نظر و پیش‌بینی است و بر اساس علم مدیران اظهار می‌شود که می‌تواند تحقق نیابد مانند پیش‌بینی سود هر سهم و یا توضیحات مدیران در گزارش هیات مدیره و... . لازم به ذکر است که اطلاعات سری دوم با توجه به این‌که تحقق نیافته. اما برای تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاران بسیار ارزشمند است و بدون اطلاع از آن نمی‌توان به سوددهی در سرمایه‌گذاری امیدوار بود چون به آیندهء سهم مربوط می‌شود. این‌گونه اطلاعات در مورد آیندهء شرکت، وضعیت محصول و مواد اولیه و وضعیت سرمایه‌گذاری این محصول در منطقه و جهان، در حال حاضر از طرف بورس ارایه نمی‌شود. بنابراین برای رفع این نقص در بازار سرمایهء کشورمان، راه‌حل‌های زیر پیشنهاد می‌شود:
۱) تشکیل ادار‌ه‌ای در سازمان بورس به منظور ایجاد ارتباط بین سهام‌داران و مدیران شرکت‌ها. سوالات مهم و دقیق سهام‌داران از طریق کارشناسان بورس به اطلاع مدیران می‌رسد و جواب آن‌ها به اطلاع عموم خواهد رسید. این اداره می‌تواند در ارتباط تنگاتنگ با قسمت نظارت بر شرکت‌ها باشد. قابل ذکر است سهام‌داران به دلیل ذی‌نفع بودن، نیازهای اطلاعاتی خاصی دارند که کارشناسان بورس این نیازها را نمی‌بینند و نمی‌توانند نقص‌های اطلاعاتی را برطرف کنند. این روش نقش مثبتی در اطلاع‌رسانی دارد و با توجه به ایجاد یک سازمان برای تمامی‌شرکت‌ها باعث صرفه‌جویی در مقیاس می‌شود; اما از آنجایی که ممکن است در پاسخ به سوالات سهام‌داران دقت کافی صورت نگیرد و یا ارایهء پاسخ با پوشش واقعیت‌ها انجام شود لازم است جلساتی بین مدیران و سهام‌داران جزء برگزار شود تا سهام‌داران پاسخ مطلوب خود را از مدیر بخواهند و در صورتی که در جواب مدیر سوال دیگری باقی ماند سهام‌دار بتواند بار دیگر سوال دقیق‌تری کند تا جواب مدیران شفاف‌تر شود. برای این‌که هزینهء این جلسات کاسته شود می‌توان مکان‌هایی از طرف بورس برای این کار تهیه کرد تا شرکت‌ها مخصوصا شرکت‌های کوچک با فشار هزینه‌های مالی روبه‌رو نشوند. به نظر می‌رسد اجرای جلسات در هر سه ماه مطلوب باشد چراکه در حال حاضر سهام‌داران عمده در جلسات هیات مدیره حداقل یک بار در ماه با مدیران اجرایی شرکت جلسه دارند و از اطلاعات کافی برخوردارند و برای عدالت در اطلاع‌رسانی لازم است هر سه ماه با سهام‌داران جزء نیز جلساتی برگزار شود.
۲) اجرای تورهایی به‌منظور بازدید از شرکت‌ها و تماس با مدیران که خیلی برای تحلیل سهام مفید است. این تورها با تقبل هزینه از طرف سهام‌داران صورت می‌گیرد. قابل ذکر است که در حال حاضر این امکان برای کارشناسان شرکت‌های سرمایه‌گذاری و کارگزاران وجود دارد اما سهام‌داران جزء از این امکانات بی‌بهره هستند.
۳) ایجاد یک بانک اطلاعاتی در سازمان بورس و تهیهء نیازهای اطلاعاتی از هر شرکتی، استفاده از اطلاعات منابع وزارتخانه‌ها و سازمان‌های دولتی به خصوص وزارت صنایع، بانک مرکزی، سازمان حمایت از تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و... نیازهای اطلاعاتی از کل صنعت‌های موجود در بورس، شرکت‌های رقیب و حجم طرح‌های توسعه نیاز محصول در سال‌های آینده دریافت شود. این اطلاعات در سازما‌ن‌های ذی‌ربط وجود دارد و استفاده از این اطلاعات به کیفیت بورس منجر می‌شود.

روزبه معین‌زاده
منبع:بولتن الکترونیکی متسا
www.iran-invest.com

منبع : روزنامه سرمایه