اپرای عروسکی رستم و سهراب یک اتفاق بزرگ است

اجرای اپرای عروسكی «فلوت سحرآمیز» در جشنواره نهم تئاتر عروسكی بسیاری از شخصیت های فرهنگی كشور را به این فكر واداشت كه یك اپرای عروسكی در ایران داشته باشیم. این فكر امسال به واقعیت می پیوند و «بهروز غریب پور» با اپرای رستم و سهراب استاد «لوریس چكناواریان»، اولین اپرای عروسكی ایران را به روی صحنه می برد. به اعتقاد غریب پور، تحقق این كار، یك اتفاق بزرگ برای اوست. در این اپرا ۶۶ عروسك حضور دارند و ۶ عروسك گردان به آنها جان می دهند.
_ از چه زمان سراغ اپرای رستم و سهراب رفتید؟
آقای چكناواریان این اپرا را برای اجرای زنده و صحنه ای نوشته بودند و پیش تر اعلام كرده بودند كه علاقه دارند این اپرا به صورت زنده اجرا شود. از یك سال و نیم قبل به درخواست معاونت هنری و موافقت آقای چكناواریان قرار شد كه كارگردانی این اپرا بر عهده من باشد. منهای این كه اجرای یك اپرا زنده، چه مشكلاتی دارد یك سری پیامدهای ویژه ای وجود داشت كه من با نگرانی به اجرای زنده نگاه می كردم.
_ چه نگرانی هایی؟
یكی این كه وقتی سنت اجرای رپرتوار نداریم بعد از مدتی این اجرا باید قطع می شد و طبیعی است كه هدر رفتن سرمایه یكی از پیامدها بود. از طرف دیگر ما خواننده های اپرایی برای چند برنامه نداریم و نمی توانیم اجراهای دیگری برای راه اندازی رپرتوار آماده كنیم.
_ چطور شد كه فكر اپرای زنده به اپرای عروسكی تبدیل شد؟
زمانی كه گروه اپرای عروسكی وین به ایران آمدند و اپرای فلوت سحرآمیز را اجرا كردند، من از نگرانی درآمدم و یقین پیدا كردم كه این اپرا باید به صورت عروسكی اجرا شود. این موضوع ویژگی های بسیاری داشت. یكی این كه با ساختن عروسك های این اپرا می شود تا مدت ها این اپرا را اجرا كرد. همچنین ساخت نمایش عروسكی ما به این طریق شكوفا می شود. سوم این كه در اپرای عروسكی، امكان رپرتوار و اجراهای متعدد وجود دارد. به همین دلیل با رییس مركز هنرهای نمایشی و معاون هنری وزیر ارشاد صحبت كردم و آنها استدلال من را پذیرفتند.
_ آقای چكناواریان راضی بودند كه اپرای ایشان به صورت عروسكی اجرا شود؟
ایشان به اجرای زنده علاقه داشتند اما در اجرای عروسكی، موسیقی به صورت پلی بك پخش می شد. چیزی نگذشت كه آقای چكناواریان هم راضی به این اجرا شده و تایید كردند كه این تنها راهی است كه می توان رستم و سهراب را در ایران اجرا كرد.
_ طراحی عروسك ها انجام شده است؟
بله، من از یك نقاش جوان به نام آقای «شهرام سیف» خواستم كه طراحی صورت عروسك ها را انجام دهد. او به شاهنامه علاقه دارد و توانست طرح های خوبی برای عروسك ها بكشد.
_ چطور شد كه اپرای عروسكی رستم و سهراب كار مشترك ایران و اتریش شد؟
در زمان برپایی جشنواره نهم تئاتر عروسكی تهران من با گروه اتریشی وارد گفت و گو شدم و بعد از این كه طرح عروسك ها آماده شد و من هم طرح را برای كارگردانی این اثر به پایان بردم، در سفری به اتریش طرح ها و موسیقی را به مدیران تئاتر عروسكی اتریش نشان دادم و آنها قبول كردند كه این اپرا به صورت محصول مشترك ایران و اتریش باشد.
_ چه مقدار از كارها توسط گروه ایرانی و چه مقدار توسط گروه اتریشی انجام می شود؟
می خواستم كار ممتازی انجام دهم و از تجربه بالای گروه اتریشی استفاده كنم تا در كنار این كار، نسلی با این هنر آشنا شوند. برای همین باید طراحی ها به آنچه در تئاتر عروسكی حرفه ای دنیاست، نزدیك می شد. از لحاظ وزن گذاری و طراحی و ... . می توان گفت مجموعه طراحی و ساخت عروسك و صحنه توسط اتریشی ها انجام شده است. چیزی نزدیك به ۶۰ درصد كار به عهده آنهاست.
_ به آموزش نسل های ایرانی اشاره كردید. آیا كسی برای تعلیم به اتریش می رود؟
دو نفر از دستیاران من برای دوره آموزشی به وین می روند و بعد از بازگشت با گروه ایرانی كار می كنند. می توانم بگویم كه این یك پروژه نیروسازی برای تئاتر عروسكی ایران است و امیدوارم كه این اجراها به یك مدرسه عروسكی نخی تبدیل شود و نسل های مختلف با این كار رشد كنند. ضمن این كه یكی دو كار دیگر هم قرار است پس از این نمایش انجام شود.
_ چه نمایش هایی؟
هفت خوان رستم را كه قبلا برای المپیك غرب آسیا كار كرده بودم، این بار به شیوه عروسك نخی و با گروه كاملا ایرانی كار می كنم. آقای چكناواریان قول داده اند كه داستان «سیاوش» را هم كار كنند كه اپرای عروسكی سوم ما خواهد بود.
_ موسیقی هفت خوان رستم ساخته چه كسی است؟
آقای «احمد پژمان» این اثر را برای اركستر و گروه كر ساخته اند و گوینده دارد كه صدای آقای مهدی فتحی روی آن است.
_ عروسك گردان های «رستم و سهراب» ایرانی هستند یا اتریشی؟
در اجراهای اروپا و آمریكا ۲ تا ۴ نفر بازی دهنده اتریشی داریم و مدیران اپرای عروسكی اتریش ورنر و كریستین هایتزر كه عروسك گردان هستند، ابراز تمایل كرده اند كه در اجراهای اولیه تهران هم آنها عروسك گردانی كنند.
_ گویا این پروژه برای آنها هم مهم است؟
آنها شیفته كل اثر شده اند و طی ۱۵ روزی كه در وین بودم به صورت تحسین آمیزی روی پروژه كار می كردند. از ساعات اولیه صبح تا نیمه شب روی پروژه كار می كردیم و مقدمه خاطره انگیزی برای ما شد. رییس جشنواره وین هم كه طرح های ما را شنید، ابراز تمایل كرد كه این اپرا در جشنواره سال ۲۰۰۵ به نمایش در آید. این جشنواره مجموعه ای از تمام هنرهاست. جالب اینجاست كه طراح عروسك و صحنه این نمایش پیش از آن كه طراحی ها را ببیند قبول نمی كرد كه این كار را انجام دهد اما با دیدن طرح ها، نظرش عوض شد.
_ برای اجرای رپرتوار اپراهای عروسكی مكان خاصی را در نظر دارید؟
پیشنهادی كه من به رییس مركز هنرهای نمایشی دادم این است كه با سازمان میراث فرهنگی وارد گفت و گو شویم تا از یكی از كاخ های موجود برای اجرای دایمی این عروسك ها استفاده كنیم.
_ این اپرا چه زمانی اجرا می شود؟
زمان تحویل عروسك ها و دكور در آبان ماه است و امیدوارم برای جشنواره فجر روی صحنه برویم. البته ما تمرین ها را با عروسك های تمرینی به زودی آغاز می كنیم.

گفتگو:سام فرزانه

منبع : خبرگزاری میراث فرهنگی