وقتی آفتاب بزرگان غروب کرد...

مرحله سوم و پایانی بازی‌های پیش مقدماتی لیگ قهرمانان، طی هفته گذشته دور رفت خود را سپری کرد. همواره این مراحل از رقابت‌ها محل حضور تیم‌های بزرگ و کوچک امیدواری است که با رسیدن به دور پایانی، شانس‌هائی برای رقم زدن یک معجزه بزرگ در اختیار دارند. از این منظر طی ۱۳ دوره پیشین لیگ قهرمانان، تیم‌های کوچک در برخی اوقات شگفتی‌های بزرگی رقم زدند. آنها به مدد شور و شوق هواداران خود و عطش خارج شدن از پیله گمنامی، بزرگان را ناکام گذاشتند. جدا از سود مالی که از حضور در مرحله اصلی به‌دست آمد، افتخار حذف تیم‌های بزرگی چون منچستریونایتد، اینتر و... نصیب چنین تیم‌هائی شد.
۱۷ مورد از داغ‌ترین شگفتی‌هائی که از زمان شروع لیگ قهرمانان در فصل ۱۹۹۳ در آخرین مرحله پیش مقدماتی رخ داده به ترتیب اینگونه است.
۱۹۹۴، گالاتاسرای ـ منچستریونایتد
پس از سپری شدن یک پیش مرحله بدون شگفتی در فصل ۱۹۹۳، رقابت‌های فصل ۱۹۹۴ با یک نتیجه تعجب‌آور همراه بود. در یک طرف میدان منچستریونایتدی وجود داشت که با فرگوسن سرمست از شکستن طلسم ۲۶ ساله عدم قهرمانی به‌دنبال موفقیت‌های بیشتر بود و در طرفی دیگر گالاتاسرای که آن زمان ناشناخته بود به رهبری فاتح‌ترین حضور داشت. تیم انگلیسی از جهتی دیگر نیز عطش عبور از این مرحله را داشت. محرومیت انگلیسی‌ها در اروپا خاتمه یافته بود و شیاطین سرخ می‌خواستند پرچم‌دار بریتانیا در اروپا باشند. بازی رفت در اولدترافورد برگزار می‌شد. ترک‌های متعصب چنان تئاتری به اجراء گذاشتند که صاحبخانه مهبوت شد! بله تئاتر رؤیاها تبدیل به درام رؤیاها شد. بازی با تساوی پرگل ۳ بر ۳ خاتمه یافت. یونایتد امیدوار به پیروزی در زمین ”گالا“ بود، اما حریف با ارائه بازی تدافعی نتیجه بدون گل را رم زد. تمام ترکیه از شادی منفجر شد. منچستریونایتد با بزرگانی چون اروین کین، کانچلسکیس و جوانانی چون گیگز و نویل تنها می‌توانست دست‌های خود را به نشانه تسلیم بالا ببرد. گالا راهی مرحله اصلی شد و عصر طلائی فوتبال ترکیه را بنیان نهاد، یونایتد نیز اگرچه حذف شد، اما نیم دهه بعد جام را به خانه آورد. درخشش شیاطین سرخ در اروپا کم‌دوام بوده، اما هیچ‌کس نمی‌تواند آنها را کوچک بشمارد؛ همان‌طور که هیچ شخصی واقعه حذف دردناک در مرحله پیش مقدماتی لیگ قهرمانان فصل ۱۹۹۴ را از خاطر نخواهد برد.
۱۹۹۵، آ.ا.ک آتن ـ رنجرز
در آن زمان رنجرز به رهبری والتر اسمیت تیم قابل احترامی بود. تیم یونانی حقیرتر از آن بود که حتی فکر برابری با اسکاتلندی‌ها را به ذهن خطور دهد، اما در زمین بازی رؤیای شیرین پروتستان‌ها تبدیل به کابوس شد. آ.ا.ک در جو خوفناک ورزشگاه خود ۲ بر صفر رنجرز را شکست داد. شاگردان اسمیت به مانند غرق‌شده‌ای بودند که برای نجات دست و پا می‌زند. آنها در آیبروکس تا حد توان تقلا کردند، اما تنها یک گل را جبران نمودند تا در نهایت به بدترین شکل ممکن از دور رقابت‌ها خارج شوند. روزنامه‌های وطنی با تندترین انتقادها آبی‌ها را به رگبار بستند. آنها می‌پرسیدند بر سر تیمی که ۲فصل قبل تا جمع برترین‌های اروپا پیش رفت چه آمده است.
۱۹۹۶، فرانس واروش ـ اندرلشت
فرانس واروش برخلاف دوران گذشته حرفی برای گفتن نداشت. تیم بلژیکی نیز هر چند چندان قدرت بزرگی نبود، اما برای گذر از سد مجارها و رسیدن به مرحله گروهی مشکلی نمی‌دید. یک تساوی و یک شکست حاصل کار بلژیکی‌ها از ۲ بازی رفت و برگشت مقابل فرانس واروش بود. باختی که آنها مقابل مجارها آن هم در زمین خودی متحمل شدند، سند مرگشان را امضاء نمود. تساوی یک بر یک نیز به‌کار آنها نیامد تا مجارستان برای یکی از معدود دفعات صاحب تیمی در مرحله اصلی لیگ قهرمانان شود. واروش در حد یک شگفتی‌ساز باقی ماند اما کار آن سال آنها با هر معیاری ستودنی بود.
۱۹۹۷، روزنبرگ ـ پاناتینایکوس
روزنبرگ حتی بیشتر از فرانس واروش از یونانی‌ها می‌ترسید. پاناتینایکوس تیم اول یونان بود. سبزها به استادیوم و هواداران خود می‌نازیدند، اما روزنبرگ چیزی داشت که حریف در اختیار نداشت. روح جنگندگی مردان اسکاتدیناوی بر غرور یاران سرزمین زئوس غلبه کرد. هر چند یونانی‌ها یک بازی را با پیروزی خفیف یک بر صفر به سود خود خاتمه دادند اما روزنبرگ به جبران این نتیجه، چنان بلائی بر سر ”پانا“ نازل کرد که فراموش‌نشدنی بود. تیم نروژی با نتیجه قاطع ۳ بر صفر حریف را در هم کوبید. قهرمان همیشگی نروژ به لیگ قهرمانان می‌رفت تا طبق معمول در مراحل ابتدائی حذف شود، اما این سرنوشت به‌دست توانای آنها تغییر یافت. این گروه مصمم، در بالاترین مراحل نیز موی دماغ بزرگان بودند. پاناتینایکوس هرگز قدرت آنها را فراموش نمی‌کند.
۱۹۹۸، کوتنبرگ ـ رنجرز
رنجرز فکر همه جا را کرده بود به‌جزء افتادن در دام یک تیم سوئدی! گوتنبرگ در سال‌های قبل نیز ثابت کرده بود تیمی استخوان‌دار و قابل احترام است. گوتنبرگ در بازی خانگی با ۳ گل رنجرز را خرد کرد. تیم محبوب دوران کودکی اریکسون سر به آسمان می‌سائید، اما رنجرز مغرور، تصور می‌کرد می‌تواند در آیبروکس ۴ گل به سوئدی‌های سختکوش تحمیل کند. رنجرز حتی در خانه نیز از پیروزی با حداقل گل عاجز نشان داد. سوئدی‌ها در اسکاتلند نیز به گلزنی پرداختند. تساوی یک بر یک پایان کار رنجرز و طلوع آفتاب خوش‌شانسی‌های گوتنبرگ بود. گوتنبرگ که در واقع تغذیه‌کننده اصلی تیم ملی سوئد (دارنده عنوان سوم جام‌جهانی ۱۹۹۴) محسوب می‌شد در ادامه راه با نتایج ضعیف خاطرات خوش گذشته را به باد سپرد.
۱۹۹۹، ۱. دیناموزاگرب ـ سلتیک
تلخکامی‌های اسکاتلند ادامه داشت. سبزهای سلتیک از دیناموزاگرب نگون‌بخت یک پیروزی آسان طلب می‌کردند، اما زاگرئی‌ها که تازه از جنگ خونین داخلی رهائی یافته بودند، ”جنگیدن به قصد پیروزی“ را به اسکاتلندی‌های شکم‌پرست آموزش دادند. بازی در همپدن پارک با پیروزی یک بر صفر میهمان به پایان رسید. آنها طی دیدار برگشت ضربه محکم‌تری به سلتیک زدند. برد ۳ بر صفر زاگرئی‌ها جزء شرمندگی برای هواداران اسکاتلندی و بر جا گذاردن یکی از سنگین‌ترین باخت‌های سلتیک در اروپا، چیزی باقی نگذاشت.
۲. هایدوک ـ متز
سایه شوم بالکانی‌ها روی سر فرانسوی‌های بی‌خطر نیز افتاد. متز که پس از سال‌ها مجدداً در فرانسه به قدرت رسیده بود، دوست داشت آخرین گام را نیز به سلامت بردارد و به مرحله اصلی راه یابد. هایدوک به شیوه کروات‌های موذی عمل کرد. کشور کرواسی در شادی ناشی از کسب مقام سوم جام‌جهانی سال گذشته غرق شده بود و از هایدوک انتظار قهرمانی در اروپا داشت! در همین راستا آنها متز کم‌بنیه را در بازی رفت با یک گل شکست دادند. هایدوک برای دیدار برگشت به تساوی چشم داشت. آرزوی آنها برآورده شد، چرا که تابلوی ورزشگاه متز نتیجه نهائی را اینگونه ثبت کرد. یک بر یک. آرزوی فرانسوی‌ها به باد رفت، اما رؤیاهای فرزندان توجمان (رئیس‌جمهور وقت کرواسی که هوادار هایدوک بود) تازه آغاز شده بود.۲۰۰۰، ۱. ماریبور ـ لیون
در مرحله سوم پیش مقدماتی آن فصل چند نتیجه باورنکردنی رقم خورد، یکی از آنها مربوط به این بازی بود. لیون برای اولین بار خود را در آستانه حضور در لیگ قهرمانان می‌دید.
ماریبور اسلوونی تیم شگفتی‌سازی بود که حضورش تا این مرحله از رقابت‌ها نیز تعجب کارشناسان را برانگیخته‌ بود. وقتی بازی رفت در ”ژرلاند“ با یک گل به سود لیون خاتمه یافت، دیگر حذف ماریبور قعطی نبود، اما تیم اهل اسلوونی یکی از باشکوه‌ترین بازگشت‌ها را رقم زد. آنها در استادیوم تب‌زده خود ۲ گل وارد دروازه لیون نمودند. هنگام به صدا درآمدن سوت پایان، ورزشگاه و شهر ماربیور جو ویژه‌ای به خود گرفت. جشن و پایکوبی تا ساعت‌‌ها ادامه داشت و قهرمان قصه، بازیکنانی بودند که غول بزرگ لیون و رنو (حامی مالی‌اش) را با کمترین میزان امکانات نابود کردند.
۲. رنجرز ـ پارما
داستان عوض شده بود. رنجرز تیمی ضعیف و فاقد امید محسوب می‌شد و پارما تیمی با قابلیت‌های بزرگی در مراحل حساس لیگ قهرمانان! ”وردی‌ها“ برای اولین بار امکان حضور در این جام را یافته بودند، اما به سبب قهرمانی در ۲ جام معتبر اروپائی امید ایتالیائی‌ها را بدرقه راه خود می‌دیدند. با تمام این تفاسیر بازی رفت با برتری ۲ بر صفر رنجرز به پایان رسید. تلاش پارما در ”اینیوتاردینی“ تنها یک گل به همراه داشت تا یاران فابیو کاناوارو یکی از تلخ‌ترین شکست‌های تاریخ نه چندان پرقدرت خود را متحمل شوند. حمام اشک هواداران و بازیکنان پارما، هم از بابت نرسیدن به مرحله گروهی بود و هم به‌خاطر باختن از تیمی که تصویر گلباران کردنش را داشتند.
۳. مولدی ـ مایورکا
مایورکا به‌عنوان نایب قهرمان آخرین دوره جام برندگان جام اروپا، پای به کارزار نروژ گذاشته بود. حریف، تیم اول نروژ نبود. مایورکا به هوای همواره مطبوع جزایر قناری عادت داشت و به همین خاطر در سرمای نروژ یخ زد. تساوی صفر بر صفر نتیجه خوبی نبود اما افتضاح واقعی در اسپانیا رقم خورد. مایورکا دروازه خود را به روی مهاجمان مولدی گشوده دید. تساوی بازی رفت تکرار شد، اما این بار با نتیجه یک بر یک تنها یک مفهوم وجود داشت: حذف نایب قهرمان جام در جام اروپا به‌دست یک تیم گمنام اسکاندیناوی.
۲۰۰۱، هلسینبورگ ـ اینتر
بی‌‌گمان شگفت‌انگیزترین نتیجه تاریخ مراحل پیش مقدماتی لیگ قهرمانان در نبرد این ۲ تیم رقم خورد. تیم گمنام‌ هلسینبورگ در خانه با یک گل اینتر پرآوازه را مغلوب ساخت. یاران مارلکو تاردلی (سرمربی وقت) از جبران نتیجه صحبت می‌کردند، اما وعده آنها عملی نشد. دفاع بتونی هلسینبورگ نه در نیمه اول بازی برگشت باز شد و نه در نیمه دوم. اینتری‌های حاضر در ”مه‌آتزا“ حتی در چند ثانیه پایانی وقت تلف شده نیز از جای خود بلند نشدند. سوت پایان زده شد، اما باز هم هیچ‌کس نای بلند شدن نداشت. هلسینبورگ در میان اندوه فراوان آبی و مشکی‌ها که میلان پسرعموی ناتنی خود را نیز دور از لیگ قهرمانان می‌دیدند، تاریخ را ورق زد.
۲۰۰۲، ۱. فنر باغچه ـ رنجرز
بار دیگر یک پای قضیه تیمی از اسکاتلند بود. فنر باغچه در دور رفت ۲ بر یک پیروز شد. هواداران رنجرز در انتظار روئیدن یک گل در چمن ورزشگاه آیبروکس بودند. سردرگمی رنجرز مقابل دروازه تیم ترکیه‌ای وصف‌ناپذیر بود. عاقبت یک تساوی بدون گل حکم خروج آنها از رقابت‌ها را صادر کرد. باغچه نور ترک‌ها یکی از اولین تجربه‌های خود در لیگ قهرمانان را به‌دست آورد. آنها باید به حد کافی از رنجرزی تشکر می‌کردند که با حمایت‌های خود زمینه صعود را فراهم آورد. این چهارمین باری بود که رنجرز در دام شگفتی‌سازان گرفتار می‌آمد و به‌طور کلی پنجمین مصیبت بزرگ اسکاتلندی‌ها در مراحل پیش مقدماتی لیگ قهرمانان بود.
۲. لیل ـ پارما
پارما در خانه حریف فرانسوی شکست تلخ ۲ بر صفر را تحمل کرد. اینیوتاردینی برای خلق یک شگفتی آماده می‌شد. آنها دیدار برگشت را با یک گل به سود خود خاتمه دادند. شگفتی حاصل شد، اما در نهایت به نفع لیل! فرانسوی‌ها با پیروزی مجموع ۲ بر یک به مرحله اصلی لیگ قهرمانان راه یافتند. حتی در آنجا نیز شگفتی‌سازی‌های تیم شمالی فرانسه ادامه یافت. آنها در بازی اول تا دقیقه ۹۱ از منچستریونایتد نامدار، یک بر صفر پیش بودند، اما در آن دقیقه، گل خورده و از پیروزی محروم شدند. بر سر پارما چه آمد؟ آنها کمتر از ۳ سال بعد تا آستانه ورشکستگی و سقوط پیش رفتند. دست حمایت خانواده ”تانزی“ از سر پارما برداشته شد و روزهای سیاه پارما ادامه یافت.
۲۰۰۳، بازل ـ سلتیک
شروع شگفتی‌سازی‌های تیم ”کریستین گراس“ از این بازی آغاز شد. سلتیک بسیار بدشانس بود که اولین صید آنها لقب گرفت، هر چند بعدها ثابت شد هیچ تیمی از آنچه بر سر سبزهای اسکاتلند آمد پند نگرفت. سلتیک در بازی رفت ۳ بر یک پیروز شد. آنها نگران تک گل دریافت شده، نبودند. در بازی برگشت تیمی که با الهام از کاتالانهای اسپانیا تأسیس‌ شده بود، روح جنگندگی اجداد خود را به‌طور کامل به نمایش گذاشت. بازل گل اور را به‌ ثمر رساند. هیجان به اوج خود رسیده بود. در اوج ناامیدی، گل دوم سوئیسی‌ها، ورزشگاه را منفجر کرد. بازی با همین نتیجه خاتمه یافت. تساوی مجموع ۳ بر ۳، بازل را تنها به‌خاطر گل زده در خانه حریف به مرحله گروهی فرستاد. حالا یاران مارتین اونیل به این می‌اندیشیدند که چرا در بازی رفت از سر خوشی فراوان اجازه دادند حریف دروازه آنها را بگشاید. لیورپول و... قربانیان بازل در مرحله بعدی بودند!
۲۰۰۴، بروژ ـ دورتمند
قهرمان سال ۱۹۹۷ اروپا در آن مقطع از وجود مصدومان پیاپی درون تیم خود شکایت داشت، اما امیدوار بود با راهیابی به جمع ۳۲ تیم برتر اروپا از لحاظ مالی منتفع شده و به کمک آن، چند مهره جدید جذب کند. بروژ حریف دندان‌گردی بود. بلژیکی‌ها در بازی رفت ۲ بر یک پیروز شدند. دورتمند در وست‌فالن با گل دقایق ابتدائی، خود را مسافر مرحله بعدی می‌دید. حریف، این گل را جبران کرد. آیا دورتمند حذف می‌شود؟ در فاصله ۸ دقیقه مانده به پایان دیدار، بروسیا صاحب گل شده و بازی را به وقت اضافه کشاند. ۲ وقت ۱۵ دقیقه‌ای ثمری نداشت و پنالتی‌ها به‌عنوان آخرین راه‌حل وارد عمل شدند. به نظر دورتمند شانس بیشتری داشت، اما جالب آنکه ۲ خرید جدید تیم پنالتی‌های خود را هدر دادند تا غصه مصدومان فراموش شود. حالا درد عدم حضور دورتمند در لیگ قهرمانان، آسمان همیشه آلوده این شهر صنعتی را سیاه‌تر می‌کرد.
۲. پارتیزان ـ نیوکاسل
کلاغ‌ها رو در روی تیمی قرار گرفتند که مربی جوان به‌نام لوتار ماتیوس داشت. مربی نیوکاسل بابی رابسون سالخورده بود. این بار تجربه بر جوانی غلبه نکرد. نیوکاسل در بازی رفت به زحمت با نتیجه یک بر صفر پیروز شد. پارتیزان در دیدار برگشت با تلاش فراوان این گل را جبران کرد، اما برای غلبه نهائی بر نیوکاسل به بیش از ۱۲۰ دقیقه صبر نیاز داشت. کار به ضربات پنالتی کشید و آنکه بهتر پنالتی زد پارتیزان میزبان بود. سراسر صربستان و مونته‌نگرو به وجود آمد.
۲۰۰۵، زسکا مسکو ـ رنجرز
روس‌ها در اوج ضعف نیز بر اسکاتلندی‌ها غلبه کردند. این پنجمین باخت رنجرز در مرحله پیش مقدماتی طی یک دهه اخیر بود. این دیدار، داستان ویژ‌ه‌ای داشت. زسکا در بازی رفت با نتیجه خطرناک ۲ بر یک پیروز شد. رنجرز باز هم به‌دنبال یک گل بود و طبق معمول ناکام شد، البته این بار آنها یک بار ورزشگاه را شادمان کردند، اما ثمری نداشت زیرا روس‌های سختکوش قبلاً هم این کار را انجام داده بودند! بازی برگشت با تساوی یک بر یک خاتمه یافت. زسکا در ادامه داستان جالبی داشت. آنها پس از صعود به جمع ۳۲ تیم در گروه هشتم جای گرفتند، اما در جداول برای صعود مقابل چلسی و پورتو ناکام شدند. آنها به جام یوفا رفتند. در این رقابت‌ها بر تمام تیم‌ها غلبه کرده و حتی در فینال، صاحبخانه را با ۳ گل شکست دادند. اسپورتینگ لیسبون که در ابتدا یک گل زده بود به ناچار طوفانی روسی شد و جام را به آنها واگذار کرد. عنوان سایت یوفا با این مضمون: ”متشکریم زسکا، روسیه لذت برد!“ نشان‌دهنده عظمت کار تیم نظامی روس‌ها بود. کار بزرگی که با شکست رنجرز در مرحله پیش مقدماتی لیگ قهرمانان شروع شد.

منبع : روزنامه ابرار ورزشی